Γράφει η Ευγενία Γάλλου
Καθώς πλησιάζει η μεγάλη χριστιανική γιορτή των Χριστουγέννων, ας θυμηθούμε εκφράσεις από την Αγία Γραφή, που έχουν ενταχθεί στον καθημερινό μας λόγο. Κάποιες διατηρούν την πρωταρχική τους σημασία και έννοια, άλλες τις συναντούμε ελαφρώς παραλλαγμένες: «Φωνή βοώντος εν τη ερήμω, προφάσεις εν αμαρτίαις, ο αναμάρτητος πρώτος το λίθο βαλέτω, αγρόν ηγόρασα, του ιδίου φυράματος, οφθαλμός αντί οφθαλμού, απορώ και εξίσταμαι» και άλλες φράσεις και ρητά που αντλούμε από τα θρησκευτικά μας κείμενα είναι διάσπαρτες στη λαϊκή μας προφορική και γραπτή παράδοση.
Επιγραμματικά θα δούμε μερικές φράσεις:
- «Το μεν πνεύμα πρόθυμον η δε σαρξ ασθενής» (κατά Ματθαίον κστ΄)
Η φράση ανήκει στον Ιησού απευθυνόμενος προς τους Μαθητές του, όταν τους βρήκε να κοιμούνται κατά την προσευχή Του στη Γεσθημανή. Ο Ιησούς τους προέτρεψε να αγρυπνούν και να προσεύχονται για να μην εισέλθουν σε πειρασμό. «Το πνεύμα είναι βεβαίως πρόθυμο, αλλά η σάρκα ασθενής».
Σήμερα, χρησιμοποιούμε τη φράση αυτή, όταν θέλουμε να σημειώσουμε ότι υπάρχει βούληση αλλά το σώμα δυσκολεύεται. Θέλουμε να κάνουμε κάτι αλλά το σώμα μας δεν μας βοηθάει.
- «Ουδείς προφήτης δεκτός εστίν εν τη πατρίδι αυτού» (κατά Λουκάν δ΄)
Σε μετάφραση: «Κανένας προφήτης δεν είναι αποδεκτός στην πατρίδα του». Η φράση ανήκει στον Ιησού, απευθυνόμενος σε συναγωγή στη Ναζαρέτ. Οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι εκδίωξαν τον Ιησού από την ιδιαίτερη πατρίδα του, Ναζαρέτ, ακούγοντας τα λόγια και το κήρυγμά του.
Είναι αρκετά γνωστή και διαδεδομένη στις μέρες μας και χρησιμοποιείται για να δηλώσει ότι η αξία ενός ανθρώπου συνήθως δεν αναγνωρίζεται στον τόπο του (με παρόμοια σημασία και η παροιμία «κανένας δεν αγίασε στον τόπο του»).
- «Προφάσεις εν αμαρτίαις» (από τον εκκλησιαστικό ύμνο «Κύριε εκέκραξα»)
“Μὴ ἐκκλίνῃς τὴν καρδίαν μου εἰς λόγους πονηρίας τοῦ προφασίζεσθαι προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις σὺν ἀνθρώποις ἐργαζομένοις ἀνομίαν καὶ οὐ μὴ συνδυάσω μετὰ τῶν ἐκλεκτῶν αὐτῶν…”
Σήμερα λέμε αυτή τη φράση όταν ακούμε δικαιολογίες που δε στέκονται, για περιπτώσεις κατά τις οποίες προβάλλει κανείς διάφορα προσχήματα για ατοπήματά του που δεν μπορούν να δικαιολογηθούν: Παράδειγμα: αυτά που λες είναι προφάσεις εν αμαρτίαις· η αλήθεια είναι πως πήρες μικρό βαθμό γιατί δεν είχες μελετήσει!
- «Φωνή βοώντος εν τη ερήμω» (Ησαΐας 40.3)
Προφητεία του Ησαΐα που επαληθεύεται με τον Ιωάννη τον Βαπτιστή. Σε μετάφραση: « Δείτε η φωνή, τοῦ βοῶντος (εκείνου που φωνάζει), μέσα στην έρημο».
Σήμερα οι άνθρωποι την προφητική αυτή φράση τη μεταχειρίζονται με άλλο νόημα. Την λένε όταν κάποιος χάνει τα λόγια του, όταν οι παραινέσεις και οι συστάσεις που κάνει είναι σαν να λέγονται στην έρημο και κανείς δεν τον ακούει.
- «Απορώ και εξίσταμαι»
Μια φράση παρμένη από την εκκλησιαστική υμνολογία. Ψάλλεται την Σαρακοστή κάθε Παρασκευή στο τέλος των Χαιρετισμών της Θεοτόκου. «Απορώ και εξίσταμαι διό, ως προσετάγην, βοώ Σοι: Χαίρε, η Κεχαριτωμένη».
Η φράση λέγεται στις μέρες μας για να δείξει μια υπέρμετρη έκπληξη για κάτι αναπάντεχο. Σημαίνει δεν βρίσκω λύση, μέσο, τρόπο και τα χάνω, δεν ξέρω τι να κάνω.
(Πηγές: Ι. Παπαζαφείρη “Ρήσεις, γνωμικά, φράσεις από τις Γραφές”, διαδίκτυο)
