Γράφει η Ευγενία Γάλλου
Ο τέταρτος μήνας του αρχαίου ρωμαϊκού ημερολόγιου με 29 ημέρες. Σήμερα είναι ο 6ος μήνας του χρόνου και έχει 30 ημέρες.
Κατ’ αρχάς το Ιούνιος προέρχεται είτε από τη θεά Ήρα (Juno στα Λατινικά) είτε από τον πρώτο ύπατο της Ρώμης Λεύκιο Ιούνιο Βρούτο. Κατά μια άποψη πήρε το όνομά του από τη ρωμαϊκή θεά Ήρα (Γιούνο- Juno στα Λατινικά) που ήταν αντίστοιχη με την ελληνική Ήρα, στην οποία ήταν αφιερωμένος. Κατά μια άλλη άποψη το όνομα του οφείλεται στον πρώτο ύπατο της Ρώμης Λεύκιο Ιούνιο Βρούτο.
Στις 21 Ιουνίου έχουμε το θερινό ηλιοστάσιο ή λιοτρόπι, και συνάμα τη μεγαλύτερη μέρα του χρόνου. Είναι ο μήνας του θερισμού και πολλών άλλων γεωργικών εργασιών.
Ονομασίες:
Έχει πολλές ονομασίες, από τις οποίες η πιο διαδεδομένη είναι «Θεριστής» που προέρχεται από τον θερισμό των σιτηρών, «Θέρτης» και «Πρωτογιούνης» και φυσικά λόγω των κερασιών που ωριμάζουν αυτόν τον μήνα λέγεται και «Κερασινός». Στον Πόντο τού έχουν δώσει τις ονομασίες: «Θερνός» και «Κερασινός» (εδώ μας αντέγραψαν), καθώς επίσης και «Κερασόχειλος» (“χειλάκι πετροκέρασο” που λέει και το γνωστό τραγούδι).
Ο Ιούνιος λέγεται και «Αϊ – Γιαννίτης» (γιατί στις 24 γιορτάζουμε τη γέννηση του Ιωάννη του Προδρόμου).
Παροιμίες:
-«Αρχές του θεριστή, του δρεπανιού μας η γιορτή».
-«Ο Μάης θέλει το νερό κι ο θεριστής (=Ιούνιος) το ξύδι».
-«Όποιος έχει την κατάρα του παππού, πάει τον Μάη εργάτης κι όποιος έχει του πρωτόπαππου πάει τον Ιούνιο».
-«Από το θέρος ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές».
-«Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξίδι»
– «Θέρος, τρύγος, πόλεμος …και στο αλώνισμα χαρές!»
-«Μάρτης έβρεχε, Θεριστής τραγούδαγε».
-«Μη σε γελάσει ο βάτραχος και το χελιδονάκι, αν δε λαλήσει ο τζίτζικας, δεν είν’ καλοκαιράκι».
-«Τον Ιούνιο αφήνουν το δρεπάνι και σπέρνουν το ρεπάνι».
Το έθιμο του Κλήδονα:
Eίναι ένα πολύ παλιό έθιμο και το συναντάμε σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά και σε Ευρωπαϊκές χώρες. Είναι μια λαϊκή μαντική διαδικασία, σύμφωνα με την οποία αποκαλύπτεται στις άγαμες κοπέλες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου.
Το έθιμο πραγματοποιείται στις 23 και 24 Ιουνίου, που συμπίπτει με το θερινό ηλιοστάσιο.
Η λέξη Κλήδονας είναι αρχαία (ομηρική-Κληδών που σημαίνει φήμη, αγγελία, άκουσμα οιωνισμού, μαντική ρήση, ευτυχές μήνυμα). Σύμφωνα με τις παραδόσεις, ο λαός πιστεύει ότι ο Αϊ Γιάννης φέρνει τύχη γι’ αυτό και λέγεται «Ριζικάρης» αλλά και «Φανιστής» γιατί φανερώνει την τύχη. Την παραμονή του Αϊ- Γιάννη, γίνεται το άναμμα της φωτιάς, το κάψιμο των μαγιάτικων στεφανιών και το πέρασμα πάνω από αυτήν καθώς και η μεταφορά του αμίλητου νερού και το άνοιγμα του Κλήδονα.
