ΒΙΒΛΙΟΤΑΞΙΔΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΙ ΕΦΗΒΟΥΣ
Γράφει και επιμελείται η δρ Αγγελική Μαστρομιχαλάκη, Εκπαιδευτικός – Συγγραφέας
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΙ ΕΦΗΒΟΥΣ… Λίγα λόγια
Η Παιδική Λογοτεχνία για παιδιά και νέους στην Ελλάδα καθιερώθηκε από το 1975. Έχουμε δείγματα γραφής πολλά χρόνια πριν από πολύ αξιόλογους συγγραφείς Έλληνες. Ας κάνουμε λοιπόν μια μικρή αναδρομή.
Η παράδοση ξεκινάει από τον Βιζυηνό, τον Βικέλα, τον Α. Βλάχο, τον Λ. Μελά (με τα σημαντικά βιβλία του « Γεροστάθης» και «Μικρός Πλούταρχος»), τον Α. Βαλαωρίτη, τον Ζαλοκώστα, τον Α. Πάλλη, τον Αλ. Παπαδιαμάντη, τον Αλ. Μωραιτίδη, τον Καρκαβίτσα, την Αρ. Παπαδοπούλου. Όλοι του προσπάθησαν να γράψουν λογοτεχνήματα όχι απλά ενδιαφέροντα για τα παιδιά, αλλά και κατάλληλα.
Ανεξάρτητα από το γεγονός, πως ένα καλό λογοτέχνημα μπορεί με την ίδια άνεση κι αποκλειστικότητα να διαβαστεί και από μεγάλους και από παιδιά αναγνώστες, ο λογοτέχνης που θα φιλοδοξήσει να απευθυνθεί ειδικά σε παιδιά κι εφήβους, θα πρέπει να έχει πάντα στο νου του τα λόγια του σπουδαίου ποιητή Κ. Παλαμά: «πρέπει τ παιδί να το συγκινήσεις, ποιητή, όχι να το συμβουλέψεις. Να το μεθύσεις, όχι να το δασκαλέψεις, με εικόνες, με μεταφορές, με σύμβολα, με ονειροφαντάσματα, με τα χειροπιαστά της ζωής, προσφέροντάς του όλα τούτα, κάπως μικροκομμένα βέβαια, όσο να τα φθάνει κι όσο να τα πιάνει το χεράκι του, μα πάντα με την φτερωτή ποίηση».
Κι ο ποιητής Νιρβάνας έγραφε: «Είναι πολύ δύσκολο να αντικρύσει κανείς την αισθητική των παιδιών και να την ικανοποιήσει. Και γι’ αυτό ένας ποιητής. Που θα μπορούσε να δώσει στα παιδιά ένα βιβλίο άξιο να το θαυμάσουν και να το αγαπήσουν, θα μπορούσε να καυχηθεί άλλο τόσο, όσο κι εάν έγραφε ένα αριστούργημα για τους μεγάλους».
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Βασίλης Παπαθεοδώρου
Ο Βασίλης Παπαθεοδώρου γεννήθηκε το 1967 στην Αθήνα. Τελείωσε τη Γερμανική Σχολή Αθηνών και σπούδασε μεταλλουργός και χημικός μηχανικός στο ΕΜΠ, ενώ έκανε μεταπτυχιακά στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Έξι από τα νεανικά και εφηβικά μυθιστορήματά του (Το μήνυμα, Οι Εννέα Καίσαρες, Χνότα στο τζάμι, Στη διαπασών, Το μεγάλο ταξίδι της κινέζικης πάπιας, Ιπτάμενες σελίδες) διδάσκονται στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, στο Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, σε μετεκπαιδευόμενους δασκάλους, και τέσσερα από αυτά (Το μεγάλο ταξίδι της κινέζικης πάπιας, Μια αστεία επιδημία, Ιπτάμενες σελίδες, Η λευκή απεργία των ροζ φλαμίνγκο) έχουν μεταφραστεί στα τουρκικά από τις εκδόσεις Kelime Yayιnlarι. Για τα βιβλία του Χνότα στο τζάμι, Στη διαπασών και Τη νύχτα που έσβησαν τ’ αστέρια έχει τιμηθεί τρεις φορές με το Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας (2008, 2010, 2019). Έχει τιμηθεί επίσης δύο φορές με το Βραβείο του περιοδικού Διαβάζω (2008, 2010) και τρεις φορές με το Βραβείο του ηλεκτρονικού περιοδικού Ο Αναγνώστης (2013, 2014, 2019). Υπήρξε, επίσης, άλλες πέντε φορές υποψήφιος για το Κρατικό Βραβείο Παιδικής και Εφηβικής Λογοτεχνίας. Το 2015 τιμήθηκε με το Βραβείο Κοινού Public για το βιβλίο Το ημερολόγιο ενός δειλού, ενώ το 2018 το Μα γιατί μου φταίνε όλα; (Το βιβλίο της γκρίνιας) απέσπασε το Βραβείο Κοινού στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς. Επίσης έχει αποσπάσει άλλα οκτώ λογοτεχνικά βραβεία για διάφορα έργα του από τον Κύκλο Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά και τον Κυπριακό Σύνδεσμο Παιδικού και Νεανικού Βιβλίου. Τέσσερα από τα μυθιστορήματά του έχουν συμπεριληφθεί στους ετήσιους καταλόγους White Ravens, της Διεθνούς Βιβλιοθήκης Νεότητας Μονάχου, με τα διακόσια καλύτερα βιβλία παγκοσμίως. Έχει διατελέσει μέλος σε κριτικές επιτροπές των Κρατικών Βραβείων, του ηλεκτρονικού περιοδικού Ο Αναγνώστης, του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου και της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς. Έχει διδάξει ως επισκέπτης εισηγητής στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα δημιουργικής γραφής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και έχει συνεργαστεί με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου και το Πανεπιστήμιο Frederick. Υποψήφιος της Ελλάδας για το Διεθνές Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας Astrid Lindgren το 2021.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ: «Λοιπόν, ξέρεις κάτι; Φτάνει!» εκδ. Καστανιώτη
« Τοκ, τοκ.
Ποιος είναι;
Ο λαγούδος της γειτονιάς
Δεν ανοίγω την πόρτα σε αγνώστους.
Καλά, θα μπω απ’ το παράθυρο».
Ένας πολύ ενοχλητικός και κακότροπος λαγούδος εισβάλει στη ζωή του πρωταγωνιστή και την κάνει άνω κάτω. Φωνάζει, τσιρίζει, τα θέλει όλα δικά του. Αυτό συνεχίζεται για μέρες. Μάλιστα πηγαίνει και στο σχολείο μαζί με το αγόρι, όπου γίνεται ακόμη πιο ενοχλητικός για τους μαθητές της τάξης. Τραβάει μαλλιά, διώχνει τα άλλα παιδιά από τα παιχνίδια, σκίζει τετράδια, αρπάζει μαρκαδόρους.
«Εμείς οι δύο μοιάζουμε», λέει στο μικρό αγόρι.
Τότε αυτό, σκέφτεται καλά και σιγά σιγά αρχίζει να μη θέλει να είναι όπως αυτός ο απρόσκλητος επισκέπτης.
Το Λοιπόν, ξέρεις κάτι; Φτάνει! είναι ένα βιβλίο που δείχνει στα παιδιά πως μερικές φορές είναι καλό να υπάρχουν κάποια όρια και κάποια τάξη.
Η υπέροχη εικονογράφηση του βιβλίου είναι του Πέτρου Χριστούλια. Το στυλ των εικόνων του παραπέμπει σε κόμικ. Εντυπωσιακές είναι οι σκηνές όπου ο λαγούδος και το αγόρι κρύβονται και εμφανίζονται μέσα από ένα διαρκές παιχνίδισμα.
Σκανταλιά, όρια και αυτο-οριοθέτηση, αταξία και τάξη είναι τα θέματα που διαπραγματεύεται το βιβλίο. Ένα βιβλίο δυνατό σε νοήματα και παραδείγματα για παιδιά νηπιακής ηλικίας, αλλά και πρώτης σχολικής ηλικίας.
