Γράφει η Λεμονιά Μορόμαλου
Ένα από τα μεγάλα σφάλματα του εκπαιδευτικού συστήματος στην Ελλάδα είναι ότι τα παιδιά μας όχι μόνο διδάσκονται ολοένα και λιγότερο το μάθημα της Ιστορίας, αλλά και ότι στο τέλος δεν μένει στη μνήμη τους σχεδόν τίποτε. Ούτε ως γεγονός ούτε ως συμπέρασμα πόσο μάλλον ως σημείο αναφοράς και μέτρο εκτίμησης του σημερινού γίγνεσθαι.
Το μάθημα αυτό-το σπουδαιότερο ίσως από όλα – θεωρούνταν ήσσονος σημασίας σε σχέση π.χ. με τη φυσική, τη γλώσσα ή τα μαθηματικά. Από τη άλλη, στη χώρα μας τουλάχιστον,η ύλη του περνούσε κάθε φορά μέσα από το φίλτρο των πολιτικών επιδιώξεων και των κομματικών σκοπιμοτήτων. Αυτά από πλευράς πολιτείας…
Από πλευράς δε μαθητών, όλα τα παραπάνω, μαζί με την υποχρέωση να «καταβροχθίζουν» γεγονότα και ημερομηνίες, λειτούργησαν ανασταλτικά και τους στέρησαν τη μαγεία της γνώσης αλλά και τη χρησιμότητά της.
Δεκαετίες πέρασαν με άπειρες αλλαγές και πειραματισμούς στην πολύπαθη εκπαίδευση και δεν έχει βρεθεί ακόμα τρόπος η Ιστορία ως μάθημα να εμπνεύσει, να ενεργοποιήσει τη σκέψη των μαθητών και να αξιοποιήσει το μυαλό που όλοι διαθέτουν.
Κανένα σύστημα δεν τόλμησε να προτείνει και να εφαρμόσει ένα διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας ώστε τα γεγονότα του παρελθόντος να «αγγίξουν» τους μαθητές. Να νοιώσουν ότι η ανθρώπινη φύση ήταν πάντοτε η ίδια, να συνειδητοποιήσουν ότι οι άνθρωποι συγκαταλέγονται μεταξύ των παραγόντων που πρωτίστως δημιουργούν τα γεγονότα, και να μην αντιμετωπίσουν το ιστορικό παρελθόν σαν κάτι ξένο και αλλόκοτο προς αυτούς αλλά σαν μια ευκαιρία να πληροφορηθούν, να διδαχθούν, να κατανοήσουν και να προετοιμαστούν καλύτερα για το μέλλον. Έτσι όμως θα προκύψουν πολίτες απαιτητικοί και σκεπτόμενοι και όχι απλώς παραγωγικοί (…)
Ήδη, από το δημοτικό, ο τρόπος διδασκαλίας απωθούσε τους μαθητές. Στη συνέχεια, τα τρία χρόνια στο γυμνάσιο επαναλαμβάνονταν, με μικρές παραλλαγές και μερικές αναγκαίες προσθήκες στο λύκειο και φθάσαμε σήμερα να δυσκολεύονται τα παιδιά να ξεχωρίσουν τι σημαίνουν οι επέτειοι της 28ης Οκτωβρίου και της 25ηςΜαρτίου.
Τουλάχιστον, τα παλαιότερα εκπαιδευτικά συστήματα καλλιεργούσαν υποχρεωτικά τη μνήμη και ας μην έδιναν έμφαση στην κριτική σκέψη. Τώρα, δεν συμβαίνει ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Από τα έξι χρόνια που λέγαμε, το μάθημα της Ιστορίας αφιέρωνε πάντοτε μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου του σε δοξολογίες για το παρελθόν της χώρας μας λες και περιφρονούσε τον υπόλοιπο κόσμο ή, λες και δεν θα γινόμασταν αληθινοί Έλληνες διαφορετικά. Τα προβλήματα όμως που εμφανίζονται στον κόσμο σήμερα -μέρος του οποίου είμαστε κι εμείς – δεν αντιμετωπίζονται γνωρίζοντας μόνο ποιος ήταν ο Περικλής ή ο Κολοκοτρώνης.
Δεν είναι δυνατόν να έχεις την απαίτηση να μη σε εξαπατούν ως πολίτη ή, να κατανοήσεις όσα συμβαίνουν στον πλανήτη, καθώς επίσης και τους παράγοντες που άμεσα ή έμμεσα καθορίζουν τη μοίρα σου, χωρίς να γνωρίζεις π.χ. περί των θρησκευτικών διώξεων στην Ευρώπη αποτέλεσμα των οποίων ήταν και η δημιουργία των πιο επιτυχημένων σήμερα κρατών (κυρίως προτεσταντικών) μεταξύ των οποίων και των ΗΠΑ – ή, για την πανωλεθρία των Άγγλων στο Αφγανιστάν τον 19ο αιώνα κυρίως εξ αιτίας της ανελέητης μορφολογίας του εδάφους και της επίδρασης που αυτή ασκεί στη φυσιογνωμία και την ψυχοσύνθεση των κατοίκων του. Λέμε τώρα…
Η γνώση της ζωής και της Ιστορίας των ανθρώπων του πλανήτη πάντοτε έλειπε από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Αντίθετα, προσφέρεται μόνο σε όσους ακολουθούν τις σχετικές σπουδές προκειμένου αυτές να εξαργυρωθούν αργότερα με κάποια θέση εργασίας ώστε ο πολίτης να εξακολουθήσει να είναι μόνο παραγωγικός και όχι σκεπτόμενος. Λες και το ένα αναιρεί το άλλο!
Εμείς οι υπόλοιποι, αν δεν έχομε χρόνο, χρήμα και λίγη λόξα δεν θα μάθομε ποτέ γιατί π.χ. η Σαουδική Αραβία είναι ιδιόκτητο κράτος ή γιατί το 98% της παγκόσμιας παραγωγής διαμαντιών είναι βουτηγμένα –κυριολεκτικά- στο αίμα! Γι’ αυτό και καταπίνομε εύκολα ό,τι μας σερβίρουν…
Η Ιστορία – της χώρας μας αλλά και όλου του κόσμου -θα έπρεπε ίσως να διδάσκεται σήμερα στα παιδιά κατ’ εξοχήν με οπτικοακουστικό υλικό και γιατί όχι με δραματοποίηση ή ψηφιακή αναπαράσταση των γεγονότων, ώστε η γνώση της να προσελκύσει τους νέους. Θα πρέπει να «ζωντανέψει» και να μιλήσει στη «γλώσσα» τους μέσω της τεχνολογίας με την οποία είναι ούτως ή άλλως εξοικειωμένοι περισσότερο από εμάς.
Αναπόφευκτα θα δημιουργηθούν απορίες και ερωτήματα, θα προκύψει το αίτημά τους για εξηγήσεις, η προσπάθειά τους για ερμηνεία και κατανόηση των γεγονότων, πράγμα που θα αφυπνίσει την κριτική τους σκέψη, θα προκαλέσει διάλογο και επιχειρήματα, θα δώσει κίνητρο για παραπάνω έρευνα και γνώση. Γνώση για τους ίδιους και όχι γνώση μετατρεπτή σε μισθό!
Και αφού μας επέβαλαν την παγκοσμιοποίηση χωρίς να μας ρωτήσουν, ας θυμηθούμε να τους υποχρεώσομε να μας διδάξουν την Ιστορία των συγκατοίκων μας στο «παγκόσμιο χωριό» . Τουλάχιστον –ή κυρίως – των γειτόνων μας (αλλά και των «συμμάχων» μας ). Αλλιώς δεν θα καταφέρομε να συνεννοηθούμε. Ούτε να προφυλαχθούμε εκεί όπου χρειάζεται…
Υπενθυμίζομε ότι η απαισιοδοξία και η απογοήτευση των νέων ανθρώπων κάτω από τις σημερινές συνθήκες είναι διάχυτες και ολοφάνερες, καθώς και η ανασφάλειάτους για το μέλλον. Πράγμα πολύ επικίνδυνο…
Παρ’ όλα αυτά έχει ειπωθεί ότι αν κάποια στιγμή στη ζωή σου δεν ξέρεις προς τα πού να βαδίσεις, καλό είναι να ρίξεις και μια ματιά πίσω σου. Κάπου εκεί θα βρεις την Ιστορία… να σε περιμένει υπομονετικά…
ΥΓ. Κρίναμε σκόπιμο να μην αναφερθούμε -προς το παρόν -στην παράλειψη καταστάσεων και γεγονότων της Ελληνικής Ιστορίας, όπως τη μαθαίνομε στο σχολείο, για ευνόητους λόγους…
