Του Παντελή Μπουρνιά, Αντιπεριφερειάρχης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Χωρικού Σχεδιασμού & Απόδημου Ελληνισμού
Ο Απρίλιος μήνας μέχρι και της 8 Μάιου του 1822 έγινε μαύρη σελίδα μνήμης για την Χίο όπως και για την υπόλοιπη Ελλάδα.
Ιστορικό πριν 200 χρόνια στην Χίο:
Με την καλλιέργεια της μαστίχας το 1821, τον χρόνο της επανάστασης, το νησί «προστατευόταν» από τους Οθωμανους. Οι Οθωμανοί συνέχιζαν να παρέχουν προνόμια στη Χίο και η κοινότητα ήταν στην ακμή της έως το 1822. Ο τότε πληθυσμός των Χιωτών υπολογίζονται πως ήταν στους 117.000 κατοίκους. Οι Οθωμανοί υπό το φόβο, ότι θα επιχειρηθεί να εκδιωχθεί η οθωμανική διοίκηση, διόρισε ως τοποτηρητή τον σκληρός Βαχίτ πασά.
Τον Μάρτιο του 1822 η Χίος επαναστάτησε, όταν ο Αντώνιος Μπουρνιάς – που υπήρξε αξιωματικός του Ναπολέοντα κατά την Αιγυπτιακή εκστρατεία – με διακόσιους άνδρες αποβιβάστηκαν στη Σάμο και κάλεσαν τον Λυκούργο Λογοθέτη να συμμετάσχει στην επανάσταση της Χίου.
Έναν χρόνο μετά την κήρυξη της Επανάστασης του 1821 στην Ελλάδα, η Χίος πνίγεται στο αίμα από τον οθωμανικό στρατό. Δεκάδες χιλιάδες Έλληνες σφαγιάζονται με τη συνδρομή άτακτων μουσουλμάνων που καταφτάνουν από τις ακτές της Μικράς Ασίας με κάθε είδους πλεούμενο.
Καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη των γεγονότων θεωρείται η καθυστέρηση στην αποστολή βοήθειας από τη λεγόμενη κεντρική κυβέρνηση, η οποία πρακτικά δεν έχει εξουσίες, την ώρα που ανοργάνωτες εξεγέρσεις γίνονταν σε διάφορα σημεία της Ελλάδας. Έτσι, η μόνη βοήθεια που υπάρχει στο νησί είναι από τους Ψαριανούς.
Ακόμα, το όλο επαναστατικό εγχείρημα είναι καταδικασμένο να αποτύχει εξαιτίας της διχόνοιας μεταξύ των δύο ηγετών –«ο σώζων εαυτόν σωθήτω» φέρονται να φώναζαν κατά την υποχώρηση στην ενδοχώρα–, και του κακού σχεδιασμού. Σε όλα αυτά πρέπει να συνυπολογιστεί και η απροθυμία της άρχουσας τάξης που διαβλέπει ότι η οθωμανική αντίδραση θα είναι άμεση και βίαιη.
Ωστόσο, τα γρανάζια του επαναστατικού μηχανισμού τίθενται σε κίνηση στις 11 Μαρτίου 1822 με την απόβαση του εκστρατευτικού σώματος Σαμιωτών που αριθμεί 1.500 άνδρες χωρίς σημαντικό εξοπλισμό.
Οι περίπου 3.000 Τούρκοι της Χίου κλείνονται στο κάστρο που πολιορκείται χωρίς επιτυχία, ενώ ταυτόχρονα γίνεται προσπάθεια στρατολόγησης του πληθυσμού της υπαίθρου.
Με κίνδυνο να χαθεί η οθωμανική κυριαρχία στο εύφορο νησί εξαγριώνει τον σουλτάνο Μαχμούτ Β’. Άλλωστε θεωρεί ότι πρόκειται για προσωπική προσβολή, καθώς το φόρο από τα μαστιχόδεντρα τον εισπράττει η αδερφή του. Έτσι η πρώτη του εντολή είναι ο αποκεφαλισμός 60 Χιωτών της Κωνσταντινούπολης.
Η δεύτερη είναι να πάει στο νησί ο οθωμανικός στόλος υπό τον Καρά Αλή. Μετά από έντονο κανονιοβολισμό, περίπου 7.000 στρατιώτες από τη Μικρά Ασία αποβιβάζονται στις 30 Μαρτίου 1822, χωρίς να συναντήσουν σημαντική αντίσταση. Με την άφιξη του εχθρικού στόλου οι ελληνικές δυνάμεις αποχωρούν, με εξαίρεση ένα τμήμα των Ψαριανών που παρακολουθεί από απόσταση.
Οι Οθωμανοί έκαψαν σπίτια και σκότωσαν όλα τα παιδιά κάτω των 3 ετών, όλους τους άνδρες από 12 ετών και πάνω, καθώς και όλες τις γυναίκες από 40 ετών και πάνω. Συνολικά οι νεκροί ανήλθαν σε δεκάδες χιλιάδες
Ακολουθούν σκηνές θρήνου. Πυρπολούνται τα περίχωρα και η πρωτεύουσα του νησιού. Άμαχος πληθυσμός σφαγιάζεται, ακόμα και παιδιά κάτω των 3 ετών.
«Εξαιρούνται μόνο όσοι δέχονται να ασπαστούν το ισλάμ».
Αγόρια έως 12 ετών, κορίτσια από 3 ετών και γυναίκες έως 40 ετών πωλούνται σε σκλαβοπάζαρα της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης από εβραίους δουλέμπορους.
Ο Ολλανδός διπλωμάτης στην Κωνσταντινούπολη Γκασπάρ Τέστα γράφει προς τον υπουργό των Εξωτερικών: «Το πιο σπαρακτικό θέαμα είναι τα σκλαβωμένα γυναικόπαιδα που έφεραν από τη Χίο. Αγόρια και κορίτσια σέρνονται στους δρόμους δεμένα το ένα με το άλλο και οδηγούνται στα σκλαβοπάζαρα. Κοπέλες κρατούσαν στο χέρι ένα χαρτί με το όνομα των Τούρκων κυρίων τους που έμειναν στην Χίο. Μη μπορώντας να τις συνοδέψουν οι ίδιοι, τις έστειλαν στη διεύθυνση των σπιτιών τους στην Πόλη».
Κατά τη γαλλόφωνη εφημερίδα της Σμύρνης Spectateur Oriental, έως τις 10 Μαΐου 1822 στο τελωνείο της πόλης είχαν καταβληθεί δασμοί για 40.000 σκλάβους.
Ταυτόχρονα, τα παιδιά οδηγούνταν κατά ομάδες για εξισλαμισμό. Ο Άγγλος κληρικός Γουόλς αναφέρει ότι «μέσα σε μια μέρα έγιναν περισσότεροι προσηλυτισμοί από το Ευαγγέλιο στο Κοράνι απ’ όσοι απ’ το Κοράνι στο Ευαγγέλιο σε έναν αιώνα».
Πολλές πηγές αναφέρουν ότι 42.000 Χιώτες χάνουν τη ζωή τους, 23.000 διαφεύγουν στο εξωτερικό και την ηπειρωτική Ελλάδα και 50.000 γίνονται σκλάβοι. Οι διασωθέντες στο νησί φτάνουν μόλις τα 1.500-2.000 άτομα.
«Το αίμα έρρευσε ποταμηδόν» έγραφε, από τη μεριά του, ο Τούρκος τοποτηρητής της Χίου Βαχίτπασάς, ο οποίος μαζί με την αναφορά του για την ανακατάληψη του νησιού έστειλε στην Κωνσταντινούπολη πέντε φορτία με κομμένα κεφάλια και δύο φορτία με κομμένα αυτιά, διατηρημένα στην άλμη, μέσα σε βαρέλια. Η μακάβρια αυτή απόδειξη αποφέρει υψηλά κέρδη όταν τα επαναστατικά κεφάλια ανήκουν σε αρχιεπισκόπους, άρχοντες ή κληρικούς.
Η «ΣΦΑΓΗ ΤΗΣ ΧΙΟΥ» είχε έντονα χαρακτηριστικά μιας Γενοκτονίας:
Σύμφωνα με το άρθρο 2 της Σύμβασης για την Πρόληψη και Καταστολή Εγκλημάτων Γενοκτονίας, η Γενοκτονία ορίζεται ως:
” …οποιαδήποτε από τις παρακάτω πράξεις με στόχο τον μερικό ή ολικό αφανισμό μιας φυλετικής, εθνικής ή θρησκευτικής ομάδας, όπως:
Θανάτωση των μελών της ομάδας.
Πρόκληση σοβαρής σωματικής ή ψυχικής βλάβης σε μέλη της ομάδας.
Σκόπιμη επιβολή συνθηκών ζωής με στόχο το φυσικό αφανισμό, ολικό ή μερικό, μελών της ομάδας.
Επιβολή μέτρων που αποσκοπούν στην παρεμπόδιση γεννήσεων εντός της ομάδας.
Δια της βίας μεταφορά ανήλικων μελών της ομάδας σε κάποια άλλη.”
– Σύμβασης για την Πρόληψη και Καταστολή Εγκλημάτων Γενοκτονίας, Άρθρο 2.
Βάση όλων των παραπάνω ευκολά μπορεί να χαρακτηριστεί γενοκτονία η Σφαγή της Χίου αφού έχει όλα τα χαρακτηριστικά αυτής. Η συστηματικά οργανωμένη από τους Οθωμανούς, βάρβαρη προσπάθεια βιολογικής εξόντωσης του Χιώτικου πληθυσμού κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1822 πρέπει να γίνει ψήφισμα στο σημερινό Περιφερειακό Συμβούλιο αφού αντανακλάει σε όλα τα χαρακτηριστικά γενοκτονίας. Επίσης, πρέπει και το Ελληνικό κοινοβούλιο να αναγνωρίσει επίσημα την Σφαγή της Χίου ως γενοκτονία. Στόχος σήμερα είναι αρχή για να μπορέσουμε να το πάμε πιο μακριά δηλαδή στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για να χαρακτηρίσει επίσημα τη γενοκτονία της Χίου ως έγκλημα που τιμωρείται με βάση το Διεθνές Δίκαιο. Τέτοιος όρος απετέλεσε και το κύριο κατηγορητήριο όρο στην Δίκη της Νυρεμβέργης των Γερμανών από την ανάλογη βαρβαρότητα αυτών ενάντια των Εβραίων στο Β’ παγκόσμιο πόλεμο.
Πρόταση μου ως Προέδρος της ΕΝΩΣΗΣ ΟΜΟΓΕΝΩΝ ΧΙΟΥ είναι να θεσπιστεί η 8 Μάιου ως Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης των θυμάτων για τη Γενοκτονία Χιωτών (International Memorial Day of Reflection on the 1822 Chian Genocide) Από το ΟΗΕ. Αυτή η ημέρα είναι που σφαγιάστηκαν Χιώτες στο Μελανίος, Αναβατό αλλά και σε όλο το νησί της Χίου. Μια ανάλογη ημέρα θεσπίστηκε από πρωτοβουλία της Αφρικανικής Ένωσης και υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 23 Δεκεμβρίου 2003, με σκοπό να υπενθυμίσει στη διεθνή κοινότητα τη γενοκτονία στη Ρουάντα το 1994 και να συμβάλει στην καταπολέμηση παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον.
Οι σημερινές μέρες της συνεργασίας των δυο κρατών μας στο ΝΑΤΟ δηλώνουν ότι είμαστε έτοιμοι σαν λαοί να παραδεχτούμε κα να ξεπεράσουμε τα λάθη μας των περασμένων αιώνων που έγιναν στο παρελθόν και να θρηνήσουμε μαζί την Σφαγή της Χίου. Είναι ευκαιρία να το θέσουμε σαν θεμέλιο λίθο για μια καινούργια αρχή των δυο λαών με πολιτική ανωτερότητα, διπλωματία και γεωπολιτική συμπάθεια για το μέλλον μας.
Παρακαλώ το Περιφερειακό Συμβούλιο Βορείου Αιγαίου να δώσει Θετικό ψήφισμα, στην Γενοκτονία της Χίου. Το οφείλουμε στα κόκαλα των προγόνων μας που θυσιάστηκαν για εμάς και την ελευθέρια του έθνους μας. Τα κρανία αυτών Χιωτών είναι ακόμα και σήμερα στολισμένα σαν υπενθύμιση μαρτυρίας της τραγικής και βάρβαρης συμπεριφοράς των Οθωμανών στα μοναστήρια της Νέας Μονής και του Αγίου Μηνά της Χίου.
Είναι υποχρέωση όλων μας, εδώ, να επιβεβαιώσουμε την ιστορία του τόπου μας και να δώσουμε την ανάλογη τιμή που τους αναλογεί. Ο αφανισμός αυτών των Χιωτών μας επισκιάζει έντονα μέχρι και σήμερα. Θα ήθελα να εκπροσωπήσω το ΠΣΒΑ στην Ιδέα αυτή.
Πήγες Πληροφοριών:
1.https://www.sansimera.gr/worldays/220
2.© SanSimera.gr
3.Προσωπογραφία του ναυάρχου Καρά Αλή Πασά (πηγή: Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη)
4.«Η Σφαγή της Χίου», ο περίφημος πίνακας του Ευγένιου Ντελακρουά στο Λούβρο (φωτ.: Muséedu Louvre / Céline Dauvergne / Yoko Sfoggia)
5.«Η σφαγή της Χίου» (1854). Vassili Chudakov, λάδι σε μουσαμά. Συλλογή Μουσείου Μπενάκη.
6.Βιβλιοθήκη, Κοραής Χίου
