Γράφει ο Νίκος Κ. Χαβιάρας δ.Φ.
Είναι γνωστό ότι δύο μέλη της οικογένειας Μαυρομιχάλη, οι Κωνσταντίνος και Γεώργιος, θείος και ανιψιός, υπήρξαν οι αυτουργοί της δολοφονίας του Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια στο Ναύπλιο, στην είσοδο της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα, γύρω στις 6 το πρωί της Κυριακής 27 Σεπτεμβρίου/9 Οκτωβρίου 1831. Ο Κωνσταντίνος είχε πολεμήσει γενναία στο πλευρό του πολύ πρεσβύτερου αδελφού του Πετρόμπεη (τον οποίο, σε ηλικία 66 ετών, λίγους μήνες πριν ο Καποδίστριας είχε φυλακίσει στην Ακροναυπλία) σε μάχες του Αγώνα στο Μοριά, ενώ ο Γεώργιος ήταν δευτερότοκος γιος του Πετρόμπεη και, παρά το νεαρό της ηλικίας του, ανέλαβε σημαντικά πολιτικά αξιώματα κατά τη διάρκεια του Αγώνα.
Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης, που πυροβόλησε τον 55χρονο Καποδίστρια στο κεφάλι σχεδόν εξ επαφής, σκοτώθηκε στον τόπο της δολοφονίας, ελάχιστα λεπτά μετά από αυτήν. Αρχικά τον πυροβόλησε τραυματίζοντάς τον στην πλάτη ο 31χρονος θηριώδης Κρητικός Γεώργιος Κοζώνης, μονόχειρας αγωνιστής της Επανάστασης και ένας από τους δύο σωματοφύλακες του Κυβερνήτη εκείνο το πρωινό. Ο μάλλον ελαφρύς αυτός τραυματισμός του Κωνσταντίνου συνέτεινε στο να τον προλάβουν και να τον λυντσάρουν εξοργισμένοι πολίτες, ενώ τη χαριστική βολή του την έδωσε με άλλον έναν πυροβολισμό –ίσως λυτρώνοντάς τον- ο στρατηγός Φωτομάρας. Ο λαός έριξε το πτώμα του Κωνσταντίνου στη θάλασσα. Ο Γεώργιος, που πιθανότατα μαχαίρωσε τον Καποδίστρια στη δεξιά βουβωνική χώρα, αν και κατέφυγε στο κτίριο της πρεσβείας της Γαλλίας στο Ναύπλιο, συνελήφθη, δικάσθηκε με συνοπτικές διαδικασίες και καταδικάσθηκε σε θάνατο. Εκτελέσθηκε δια τυφεκισμού στις 10/22 Οκτωβρίου 1831, φωνάζοντας ο ίδιος «Πυρ!» στο απόσπασμα. Ήταν 31 ετών…
Η «πολιτεία» του Καποδίστρια ως κυβερνήτη, κυρίως όσον αφορά στη συλλογή φόρων και την υποστήριξη των ακτημόνων, είχε προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις από τα παραδοσιακά “τζάκια” της παλαιάς Ελλάδας. Θα μπορούσαν δηλαδή οι δολοφόνοι, ως μέλη της πιο σημαντικής οικογένειας της Μάνης, να έχουν και προσωπικά κίνητρα. Ωστόσο, θεωρείται πολύ πιθανό το χέρια τους να οπλίσθηκαν από τους Άγγλους ή και τους Γάλλους, οι οποίοι ποτέ δεν είδαν με θετική διάθεση τον Καποδίστρια, θεωρώντας τον όργανο της ρωσικής πολιτικής. Πάντως, ακόμη και σήμερα, λεπτομέρειες της δολοφονίας όπως καταγράφηκαν ή ακούσθηκαν στη δίκη του Γεωργίου Μαυρομιχάλη αμφισβητούνται, ενώ άλλες δεν έχουν ακόμα ξεκαθαρισθεί.
Αυτό, αγαπητές αναγνώστριες και αγαπητοί αναγνώστες, είναι το τελευταίο σημείωμα της στήλης «300 λέξεις για το 1821», η οποία ξεκίνησε λίγο περισσότερο από έναν χρόνο πριν, με αφορμή το επετειακό περσινό έτος, στα διακόσια χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Γνωρίζω καλά την απήχηση που είχαν τα σημειώματά μου και την αγάπη που τρέφατε για τη στήλη, έντυπη και ηλεκτρονική. Αποχαιρετώντας, λοιπόν, δεν μπορώ παρά να απευθύνω τις θερμές μου ευχαριστίες σε σας, αλλά και στη διεύθυνση του «Χιακού Λαού». Δεν ξέρω αν θα «ξαναβρεθούμε» με ανάλογο τρόπο στο μέλλον, θα ήθελα πάντως να σας πληροφορήσω ότι ετοιμάζεται βιβλίο με τα 50 σημειώματα της στήλης. Καλύπτεται έτσι σχεδόν πλήρως η υπεροκταετής περίοδος του Αγώνα -μια περίοδος της ελληνικής ιστορίας με στιγμές και φάσεις λαμπρές, αλλά και κάποιες «σκοτεινές»- με τρόπο ευσύνοπτο, νηφαλιότητα και προσήλωση στην ιστορική αλήθεια.
