ΒΙΒΛΙΟΤΑΞΙΔΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΙ ΕΦΗΒΟΥΣ
Γράφει και επιμελείται η δρ Αγγελική Μαστρομιχαλάκη, Εκπαιδευτικός – Συγγραφέας
Η Παιδική Λογοτεχνία στους νεότερους χρόνους
Κατά τον 17ο αιώνα επέρχονται αλλαγές τόσο στη διακίνηση του βιβλίου όσο και στην οργάνωση της εκπαίδευσης. Με την εξάπλωση της τυπογραφίας στην Ευρώπη πολλαπλασιάζονται τα συγγράμματα και το ενδιαφέρον για τα σχολεία γίνεται εντονότερο. Η οργάνωση της εκπαίδευσης αναπτύσσεται σε τρεις κύκλους γνώσεων. Προς το τέλος του αιώνα, μετά το 1669, εμφανίζονται σε διάφορα μέρη του τουρκοκρατούμενου ελληνισμού οι τρεις κύκλοι γνώσεων εκ των οποίων ο πρώτος εμφανίζεται συνήθως ανεξάρτητος. Είναι και ο πιο γενικευμένος, το λεγόμενο σχολείο των κοινών και ιερών γραμμάτων. Σ’ αυτό διδάσκονται στις μικρότερες ηλικίες σχολικά ή εκκλησιαστικά βιβλία, όπως το Ψαλτήρι και η Οκτώηχος, που αποτελούν και τα πρώτα σχολικά αναγνώσματα.
Οι οργανωμένες βιβλιοθήκες είναι αρκετές και ανήκουν σε ιδιώτες ή σε σχολεία, ενώ το βιβλίο που κυκλοφορεί στις λαϊκές μάζες είναι το ολιγοσέλιδο, η λεγόμενη φυλλάδα. Για μαζικότερες παραγγελίες βιβλίων τόσο σχολικών όσο και εξωσχολικών γίνεται λόγος μόνο κατά το τέλος του αιώνα, και πυκνώνουν κατά τον επόμενο αιώνα του ευρωπαϊκού διαφωτισμού.
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Αγγελική Σκαρβέλη-Νικολοπούλου
Η Αγγελική –Σκαρβέλη Νικολοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Χίο.
Είναι παντρεμένη με τον Ομότιμο Καθηγητή του Παν/μίου Αθηνών Παναγιώτη Νικολόπουλου και μητέρα του Γιώργου Νικολόπουλου, Καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου.
Σπούδασε Φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και είναι Διδάκτορας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης με θέμα της διατριβής της «Τα μαθηματάρια των ελληνικών σχολείων της Τουρκοκρατίας». Έχει μετεκπαιδευτεί στις ΗΠΑ σε θέματα Οργάνωσης και Διοίκησης της Εκπαίδευσης.
Μετά από πολύχρονη προσφορά στη Μέση Εκπαίδευση ως Καθηγήτρια, Γυμνασιάρχης και Λυκειάρχης εκλέχτηκε (1998) επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών απ΄όπου και αφυπηρέτησε.
Δίδαξε επίσης ως συμβασιούχος στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
Έχει πλούσιο επιστημονικό και μεταφραστικό έργο(από τη γαλλική γλώσσα).
Η συμβολή της στην παιδική λογοτεχνία
Ασχολήθηκε πολύ νωρίς με την παιδική λογοτεχνία και έργα της έχουν βραβευτεί από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά:
- Το τέλος ενός Θρύλου, εκδόσεις Αποστολική Διακονία(Έπαινος από τη ΓΛΣ)
- Ελευθερία ή θάνατος: ο σπόρος φυτρώνει, εκδόσεις Άγκυρα(βραβείο ΓΛΣ)
- Στα χέρια του ζωντανού Θεού, εκδόσεις Τήνος
- Θα περιμένω τη λευτεριά-βραβείο ΓΛΣ , Αποστολική Διακονία
- Του ονείρου μας η γη, Αποστολική Διακονία (έπαινος στον Α διαγωνισμό παιδικού εφηβικού Μυθιστορήματος της Ένωσης Σμυρναίων)
- Όταν οι Πέρσες, εκδόσεις Αστέρος
- Όπου τολμούν οι γενναίοι, Εκδόσεις Τήνος
- Το παλιό ναυάγιο, εκδόσεις Συλλόγου Κοινωνική προσπάθεια (Βραβείο Εταιρείας Χριστιανικών Γραμμάτων)
- Τα μυστικά της ερήμου, Εκδόσεις Τήνος
Διηγήματά της για παιδιά έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογικούς τόμους.
Κυκλοφορεί επίσης το ιστορικό της μυθιστόρημα για ενήλικες: Δαχτυλίδι σε μαύρο βελούδο, εκδόσεις Κασταλία.
Τα βιβλία της έχουν ιστορικό υπόβαθρο και αφορούν διάφορες περιόδους της ελληνικής ιστορίας: τη Μικρασιατική Καταστροφή, την Ελληνική Επανάσταση, την Κάθοδο των Μυρίων, τους Περσικούς πολέμους.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ: Το Τέλος ενός Θρύλου. Εκδ. Αποστολική Διακονία
Η Α. Νικολοπούλου μεταφέρει με απολύτως λογοτεχνικό τρόπο στις σελίδες του μυθιστορήματός της την ειδυλλιακή ήρεμη ζωή του Μικρασιατικού Ελληνισμού πριν από την απόβαση του Στρατού μας, την χαρά και την συγκίνηση των υπόδουλων.
Όσο το έργο προχωρεί, με την εξέλιξη της δράσεως των μικρών ηρώων καθώς και των ενηλίκων, παρακολουθούμε έντρομοι την ζοφερή αναπαράσταση της φρικτής και ανεπανόρθωτης καταστροφής.
Στο ιστορικό πλαίσιο της περιπέτειας ολόκληρου του Μικρασιατικού Ελληνισμού, ο οποίος πριν από εκατό χρόνια, άφησε τα αγαπημένα του χώματα και κατέφυγε στην μητέρα πατρίδα Ελλάδα, τοποθετείται η ιστορία της ηρωίδας της Άρτεμης. Στην αρχή η Άρτεμη, ο Ασημάκης και ο Ιωακείμ καθώς και η οικογένειά της, ζουν μια ήρεμη και ευτυχισμένη ζωή στο όμορφο χωριό τους. Ήταν η εποχή που … «όλη η γλύκα της ζωής στο σπιτικό μέσα τη γεύεσαι και μια ζεστασιά απλώνεται στα σωθικά σου. Και περνά ο καιρός, έρχονται και φεύγουν οι γιορτάδες». Μέσα από το κείμενο οι αναγνώστες γνωρίζουν τόπους όπου άλλοτε άνθιζε ο Ελληνισμός, θα ζήσουν την ατμόσφαιρα εκείνη όπου σμίγει το ελληνικό πνεύμα και η παρουσία της Ανατολής με την δροσιά της Ιωνίας.
Μέχρι που ήρθε η εποχή και οι μέρες έγιναν δύσκολες για την ελληνική οικογένεια. Οι γονείς και η γιαγιά της Άρτεμης φυλακίζονται, ενώ εκείνη απάγεται από τον φοβερό Αλή μπέη. Ένα μαρτύριο της οικογένειας διαδραματίζεται παράλληλα με αυτό του μικρασιατικού ελληνισμού το οποίο κορυφώνεται με το μαρτυρικό τέλος του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου.
Το βιβλίο προκαλεί συγκίνηση και μπορεί με ενδιαφέρον να συναρπάσει τον αναγνώστη με την ενδιαφέρουσα πλοκή αλλά και την απλότητα της γλώσσας και το λογοτεχνικό του ύφος. Μέσα στις σελίδες του, όπου η ειρήνη και ο πόλεμος πλέκονται κατά αριστοτεχνικό τρόπο, θα ζήσει το παιδί και ο έφηβος μια από τις σημαντικότερες στιγμές της ελληνικής ιστορίας μας. Το τέλος ενός θρύλου θα παραμείνει ανεξίτηλο στην μνήμη των νεότερων Ελλήνων.
Από τις αρετές του έργου της για λόγους οικονομίας χρόνου θα σταθώ στην ποιότητα της γλώσσας που χαρακτηρίζει τα κείμενά της, στη γλαφυρότητα του ύφους, την καλή τεκμηρίωση η οποία ποτέ δεν λειτουργεί εις βάρος της λογοτεχνικότητας και στη ζωντάνια των διαλόγων.
