Γράφει ο Νίκος Κ. Χαβιάρας δ.Φ.
Θα αφιερώσουμε το παρόν και κάποια από τα επόμενα σημειώματα στη ναυμαχία του Ναβαρίνου (8/20 Οκτωβρίου 1827), η νίκη του ευρωπαϊκού επί του τουρκοαιγυπτιακού στόλου στην οποία υπήρξε αναμφίβολα καθοριστική για την έκβαση της Επανάστασης υπέρ των Ελλήνων και για τη δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Είναι αλήθεια ότι η Επανάσταση το 1827 (έκτο έτος της) αργόσβηνε στις κύριες τοπικές εστίες της, στο Μοριά και τη Ρούμελη, στον πρώτο εξαιτίας του Ιμπραήμ.
Παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να γίνει σαφής η τοπογραφία του κόλπου του Ναβαρίνου (της αρχαίας Πύλου), όπου ο Ιμπραήμ είχε επιλέξει να περάσει το χειμώνα ο τεράστιος στόλος του. Επρόκειτο για έναν κλειστό, αφού το άνοιγμά του περιοριζόταν πάρα πολύ από το μακρόστενο νησάκι Σφακτηρία, κόλπο με φρούρια και στις δύο άκρες, τις οχυρώσεις των οποίων (από τον Μάιο του 1825 που τον κατέλαβε) ο Αιγύπτιος ενίσχυσε: το Παλαιόκαστρο στο νότο και το Νεόκαστρο στο βορρά. Είσοδος στον κόλπο μπορούσε να γίνει μόνο από νοτιοδυτικά. Είχε δηλαδή διαμορφωθεί για τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο ένας εξαιρετικός φυσικός ναύσταθμος και ορμητήριο. Ας σημειωθεί ότι ο Ιμπραήμ είχε υιοθετήσει και το «όπλο» των μπουρλότων, στη χρήση των οποίων είχαν διακριθεί οι Έλληνες στον αγώνα στη θάλασσα. Έτσι, ο στόλος του διέθετε και πυρπολικά με ειδικευμένο πλήρωμα.
Ο Ιμπραήμ, στην καλύτερη περίπτωση, εφάρμοζε παρελκυστική τακτική -αναμένοντας τάχα εντολές από Κωνσταντινούπολη και Αίγυπτο- σε σχέση με την πρόσφατα συναφθείσα Ιουλιανή Σύμβαση του Λονδίνου (6 Ιουλίου 1827), η οποία απαγόρευε τις εχθροπραξίες στον ελληνικό χώρο και καλούσε τους εμπολέμους σε ανακωχή –αν δεν συμμορφώνονταν, οι «μεγάλες δυνάμεις» (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) μπορούσαν να λάβουν μέτρα για τον εξαναγκασμό τους. Ουσιαστικά, ο Αιγύπτιος αγνοούσε επιδεικτικά τη συνθήκη, καθώς στην ξηρά συνέχιζε την καταστροφή των καλλιεργειών και των χωριών του Μοριά, ενώ στη θάλασσα επεδίωξε να «απαντήσει» στην καταστροφή επτά μικρών Οθωμανικών πλοίων από το ατμόπλοιο «Καρτερία», με κυβερνήτη τον Άγγλο Φρανκ Χέιστινγκς (Άστιγξ επί το ελληνικότερον), κοντά στη σημερινή Ιτέα στις 6 Σεπτεμβρίου 1827, παρά τις προειδοποιήσεις των τριών «δυνάμεων», και κυρίως του αντιναυάρχου Έντουαρντ Κόδριγκτον, διοικητή της βρετανικής μοίρας της Μεσογείου και αρχηγού του ενωμένου στόλου τους. Ο Ιμπραήμ συνέχιζε αυτήν την τακτική και εξαιτίας της σκληρής και αλύγιστης ιδιοσυγκρασίας του (θεωρούσε και ότι οι Ευρωπαίοι μεροληπτούσαν εναντίον του), αλλά κυρίως για να μην χάσει η Αίγυπτος και ο πατέρας του τις απολαβές και τα προνόμια που τους είχε υποσχεθεί ο σουλτάνος αν η κατάπνιξη της ελληνικής επανάστασης ολοκληρωνόταν.
