Μέχρι σήμερα ήταν γνωστό πως οι σιωπηλές συνάψεις ήταν παρούσες μόνο στη διάρκεια του αρχικού σταδίου ανάπτυξης του οργανισμού, βοηθώντας τον εγκέφαλο να απορροφήσει νέες πληροφορίες στα αρχικά στάδια της ζωής. Την θεωρία αυτή κατέρριψαν νευροεπιστήμονες του Πανεπιστημίου ΜΙΤ των ΗΠΑ, με επικεφαλής την Ελληνίδα ερευνήτρια, Δήμητρα Βαρδαλάκη, ανακαλύπτοντας πως ο ενήλικος εγκέφαλος περιέχει εκατομμύρια σιωπηλές συνάψεις. Πρόκειται για ανώριμες συνδέσεις ανάμεσα στους νευρώνες, που παραμένουν αδρανείς έως ότου επιστρατευθούν για να βοηθήσουν στον σχηματισμό νέων μνημών.
Η νέα μελέτη, που έγινε σε ενήλικα τρωκτικά, έδειξε ότι σχεδόν το ένα τρίτο (30%) όλων των συνάψεων στον εγκεφαλικό φλοιό τους είναι σιωπηλές/αδρανείς. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η ύπαρξη τους εξηγεί πιθανώς με ποιόν τρόπο ο ενήλικος εγκέφαλος είναι ικανός να σχηματίζει συνεχώς νέες μνήμες και να μαθαίνει νέα πράγματα, χωρίς να χρειάζεται να τροποποιεί τις υπάρχουσες συμβατικές συνάψεις.
«Αυτές οι σιωπηλές συνάψεις αναζητούν νέες συνδέσεις, και, όταν παρουσιάζονται νέες πληροφορίες, τότε οι συνδέσεις ανάμεσα στους σχετικούς νευρώνες ενισχύονται.» δηλώνει η επικεφαλής Δήμητρα Βαρδαλάκη, και συνεχίζει: «Αυτό επιτρέπει στον εγκέφαλο να δημιουργεί νέες μνήμες, χωρίς να διαγράφει τις σημαντικές μνήμες που είναι αποθηκευμένες ήδη στις ώριμες συνάψεις, οι οποίες είναι πιο δύσκολο να αλλάξουν».
Οι σιωπηλές συνάψεις ανακαλύφθηκαν πριν μερικές δεκαετίες, αρχικά σε νεαρά ζώα. Στη συνέχεια μερικοί νευροεπιστήμονες πρότειναν θεωρητικά ότι παρόμοιες συνάψεις παραμένουν και μετά την ενηλικίωση, βοηθώντας την πλαστικότητα του ενήλικου εγκεφάλου, ο οποίος μπορεί να μαθαίνει συνεχώς νέα πράγματα. Η νέα έρευνα επιβεβαιώνει για πρώτη φορά στην πράξη ότι όντως υπάρχουν άφθονες σιωπηλές και αδρανείς συνάψεις στον ενήλικο εγκέφαλο, πάντα έτοιμες να κληθούν στη δράση αν χρειαστεί να σχηματιστούν νέες μνήμες.
Η Δήμητρα Βαρδαλάκη είναι πτυχιούχος (με άριστα) της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, η οποία από το 2018 κάνει το διδακτορικό της στο ΜΙΤ.
