Γράφει ο Νίκος Κ. Χαβιάρας δ.Φ.
Ο Αντόνιο Αλμέιντα (Antonio Figueira d’ Almeida) γεννήθηκε στην πόλη Έλβας της Πορτογαλίας στις 4 Ιουλίου 1784. Έλαβε, σύμφωνα και με την οικογενειακή του παράδοση, στρατιωτική μόρφωση και ως αξιωματικός του στρατού της χώρας του πολέμησε εναντίον των Γάλλων κατά τις δύο εισβολές τους στην Πορτογαλία στις αρχές του 19ου αιώνα.
Όντας φιλελεύθερο πνεύμα, ο Αλμέιντα γοητεύθηκε από τον Αγώνα των Ελλήνων. Έτσι, τον Σεπτέμβριο του 1825 έφθασε στην Ελλάδα και κατατάχθηκε εθελοντής στο τακτικό σώμα που είχε οργανώσει και διοικούσε για τον ελληνικό στρατό ο Γάλλος συνταγματάρχης Κάρολος-Νικόλαος Φαβιέρος. Πολέμησε ως ιππέας στη μάχη του Μεχμέταγα (Γαρέα Μαντινείας) στις 18 Ιουλίου 1826 και διακρίθηκε τόσο, ώστε προκάλεσε το θαυμασμό του Κολοκοτρώνη, που ήθελε να τον χρησιμοποιήσει στις δικές του επιχειρήσεις. Ωστόσο η τότε ελληνική διοίκηση τον διατήρησε στο στρατιωτικό σώμα υπό τον Φαβιέρο. Μάλιστα, με αυτόν έλαβε μέρος και στην αποτυχημένη προσπάθεια απελευθέρωσης της Χίου (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 1827).
Επί Καποδίστρια ανατέθηκε στον Αλμέιντα η αναδιοργάνωση του σώματος του ιππικού. Τον Ιανουάριο του 1830 διορίσθηκε φρούραρχος Ναυπλίου και υπό αυτήν του την ιδιότητα συνέλαβε, στην οικία του Γάλλου πρεσβευτή όπου είχε ζητήσει άσυλο, τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη, έναν από τους δύο δράστες της δολοφονίας του κυβερνήτη (27 Σεπτεμβρίου 1831) αμέσως μετά το συμβάν. Γι’ αυτήν τη νομιμόφρονη στάση του αναγορεύθηκε επίτιμος πολίτης του Ναυπλίου από την Ε΄ Εθνοσυνέλευση και προβιβάσθηκε σε στρατηγό (1832). Ωστόσο, η Αντιβασιλεία του Όθωνα τον υποβίβασε σε συνταγματάρχη και τον τοποθέτησε φρούραρχο στην Αίγινα το 1833. Τον Ιανουάριο του 1837, ως στρατιωτικός διοικητής Μεσολογγίου, κατέστειλε την ανταρσία του συνταγματάρχη Ζέρβα και τελικά το 1839 έγινε υποστράτηγος και τοποθετήθηκε στρατιωτικός διοικητής Ναυπλίου.
Ο Αλμέιντα έτρεφε τεράστιο μουστάκι, όπως πολλοί Έλληνες οπλαρχηγοί της εποχής. Το 1839 νυμφεύθηκε τη Ζωή Μαυροκορδάτου, με την οποία απέκτησε δυο γιους. Πέθανε 64 ετών στην ιταλική λουτρόπολη Μπετάλια, κοντά στη Βενετία, στις 21 Σεπτεμβρίου 1847. Υπήρξε ο μοναδικός γνωστός φιλέλληνας από την Πορτογαλία και προσέφερε στην Ελλάδα τόσο πριν όσο και μετά την απελευθέρωσή της. Ο συνονόματος εγγονός του Αντώνιος Αλμέιδας έπεσε ηρωικά πολεμώντας με τον ελληνικό στρατό στη μάχη του Κιλκίς-Λαχανά (19-21 Ιουνίου 1913, Β΄ Βαλκανικός πόλεμος).
