Γράφει η Δήμητρα Βουρλή, Κοινωνική Λειτουργός Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας Χίου, Κέντρο Παιδιού και Εφήβου
Η καθεμία και ο καθένας από μας, κουβαλά το δικό της/του χάρτη ζωής, τις δικιές της/του αφηγήσεις για τον εαυτό και τον κόσμο, τις προσωπικές προσδοκίες και τις μοναδικές εμπειρίες από τις οικογένειές καταγωγής μας.
Όταν ενωνόμαστε σε μία συντροφική σχέση ή σε ένα γάμο, τα εσωτερικά αυτά μοντέλα αλληλοεπιδρούν με αυτά του άλλου ατόμου, κατασκευάζοντας μαζί και «συν- δημιουργώντας» κάτι καινούργιο – μία νέα κατάσταση και πραγματικότητα, που βασίζεται στα δια-γενεακά μας μοντέλα και στις εμπειρίες μας, του παρελθόντος. Κάπως έτσι, στην αρχή μίας συντροφικής σχέσης, υπάρχει έρωτας, ενθουσιασμός, όρεξη, εξιδανίκευση, προσδοκίες, ελπίδα, αισιοδοξία!
Διάφοροι λόγοι όμως αργότερα, όπως η έλλειψη κοινών στόχων και προσδοκιών, επικοινωνιακά προβλήματα, διαφορετικές ανάγκες κ.α., οδηγούν κάποιες φορές, σε συνεχείς συγκρούσεις και αντιστάσεις. Και έτσι, δυστυχώς όταν διάφορες κρίσεις στο κύκλο ζωής του ζευγαριού δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν, μερικές φορές ο χωρισμός ή το διαζύγιο μοιάζει να είναι μονόδρομος.
Πράγματι, πρόκειται για μία δύσκολη και περίπλοκη απόφαση – που εμπεριέχει πολλά διαδικαστικά ζητήματα, διαφορετικά συναισθήματα και προκλήσεις. Tα πράγματα γίνονται φυσικά πιο σύνθετα όταν υπάρχουν και παιδιά. Και αναμενόμενο είναι, να υπάρχει η ανησυχία και το άγχος για το αν και το πώς θα τραυματιστούν τα παιδιά.
Συνήθως όμως, το επώδυνο και το τραυματικό για ένα παιδί δεν είναι το ίδιο το διαζύγιο αλλά το τι ακολούθησε πριν από αυτό και το τι ακολουθεί μετά.
Για να φτάσει η στιγμή να ανακοινωθεί όλο αυτό στα παιδία, πρέπει οι γονείς αρχικά να είναι σίγουροι για την απόφαση τους και να υπάρχει ήδη ένα καθαρό, σαφές και ειλικρινές πλάνο για τα πρακτικά ζητήματα (ποιος γονέας θα φύγει, πώς θα γίνονται οι επισκέψεις κλπ.)
Οι γονείς, είναι χρήσιμο να μιλήσουν μαζί στο παιδί, ανακοινώνοντας με σαφήνεια τι θα ακολουθήσει ακριβώς χωρίς να του δώσουν την ευθύνη να αποφασίσει για κάτι – ειδικά όταν είναι ακόμα μικρό, να του εξηγήσουν δηλαδή ακριβώς «πώς έχουν τα πράγματα».
Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε πως δεν είμαστε μόνο αυτά που λέμε- αλλά αυτά που κάνουμε. Δηλαδή, δεν αρκεί μόνο να μιλάμε ξεκάθαρα- αλλά και να φερόμαστε έτσι. Για μην εγκλωβίζεται το παιδί σε διπλά μηνύματα, να μην μπερδεύεται, να μην του δημιουργούνται ελπίδες ότι οι γονείς θα ξανά-είναι μαζί.
Παράλληλα, μεγάλη σημασία έχει και η δημιουργία του νέου – δεύτερου σπιτιού. Στο σπίτι του γονέα που φεύγει, είναι σημαντικό το παιδί να έχει τον χώρο του, τα πράγματά του, την ρουτίνα του, έχοντας την αίσθηση ότι ανήκει εκεί – να μην είναι με μία βαλίτσα στο χέρι «πηγαινοφέρνοντας» ρούχα και σημαντικά αντικείμενα.
Κατά την ανακοίνωση και μετά, η ενθάρρυνση των παιδιών για έκφραση αποριών ή συναισθημάτων και η αποδοχή αυτών, η δημιουργία ασφαλούς και προστατευμένου πλαισίου, η εξασφάλιση ότι αυτά δεν φταίνε, η αποφυγή κατηγοριών μεταξύ των γονέων, βοηθούν στην ομαλότερη διαχείριση αυτής της μεταβατικής φάσης.
Χρειάζεται χρόνος, υπομονή, συμπαράσταση και κατανόηση. Τόσο στα παιδιά όσο και στους μεγάλους.
Ένας χωρισμός μπορεί να γίνει πολύ επώδυνος, καθώς είναι μια απώλεια, ένα πένθος. Σε βάθος χρόνου όμως μπορεί να λειτουργήσει πραγματικά ανακουφιστικά.
Ας θυμόμαστε πως πάντα όταν κάτι αποδομείται, τελικά αναδομείται με άλλο τρόπο. Είναι αναμενόμενο να ανησυχούμε σε μία μεταβατική φάση. Έρχεται κάτι διαφορετικό, που μπορεί όμως να είναι πιο όμορφο και υγιές.
Παίρνουμε το χρόνο μας, αποδεχόμαστε, πατάμε στα πόδια μας, κατασκευάζοντας τελικά νέες πραγματικότητες, χτίζοντας νέες ζωές!
