Γράφει η Ευγενία Γάλλου
Ο Απρίλιος είναι ο τέταρτος μήνας κατά το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Κατά το Ρωμαϊκό αποτελούσε το δεύτερο μήνα του έτους.
Ονομάστηκε έτσι από το λατινικό ρήμα aperio, που σημαίνει ανοίγω, επειδή τον μήνα αυτό ανοίγουν τα πάντα: τα δέντρα, τα λουλούδια, ο καιρός. Είναι ο κατεξοχήν μήνας της άνοιξης, γι’ αυτό στην αρχαία Ρώμη ήταν αφιερωμένος στη θεά Αφροδίτη. Την τιμούσαν όλες οι γυναίκες με τον ίδιο τρόπο την 1η του μήνα κάθε χρόνο αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο.
Το 65 μ.Χ. ο Νέρων προσπάθησε να μετονομάσει τον Απρίλιο σε Νερώνιο (Neronius), σε ανάμνηση της σωτηρίας του μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του, αλλά η ονομασία αυτή δεν επικράτησε.
Ο Απρίλιος είναι η καρδιά της άνοιξης, οι ημέρες μεγαλώνουν (ανοίγουν) και η φύση πανηγυρίζει την ξαναγέννησή της. Ο Απρίλιος μαζί με τον Μάιο είναι οι κατεξοχήν μήνες των λουλουδιών, γι’ αυτό και η ονομασία Απριλομάης: «Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα»- «Ο Απρίλης έχει τη δροσιά κι ο Μάης τα λουλούδια».
Η βροχή του Απριλίου θεωρείται πολύ ευεργετική, γι’ αυτό οι γεωργοί λένε πως «αν κάμει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνον τον ζευγά που ’χει πολλά σπαρμένα».Στη Θράκη το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς θεωρείται θεραπευτικό. Παλαιότερα το μάζευαν σε μπουκάλι και το έδιναν στους αρρώστους.
Δεν είναι όμως ο Απρίλιος πάντοτε καλοκαιρινός: «Το κρύο φύλαε ως τ’ Απριλιού τις δώδεκα· ακόμα και στις δεκαοχτώ πέρδικα ψόφησε στ’ αβγό».
Ο λαός δίνει στον Απρίλιο και τα καθόλου ποιητικά επίθετα του Ξεροκοφινά και Τιναχτοκοφινίδη ή Τιναχτοκοφινίτη, γιατί κατά τον μήνα αυτόν τελειώνουν οι φτωχές κατά κανόνα συγκομιδές των γεωργών και τινάζονται έτσι τα κοφίνια. Ο Απρίλιος όμως αποζημιώνει τους γεωργούς, επειδή τις περισσότερες φορές κατά τη διάρκειά του εορτάζονται οι εορτές του Πάσχα και του Αγίου Γεωργίου (γι’ αυτό σε πολλά μέρη ονομάζεται Λαμπριάτης και Αϊγιωργίτης ή Αϊγιωργάτης ή Αϊγιώργης) και ακόμη, επειδή μαζί με τον Μάιο βρίσκονται κοντά στη συγκομιδή: «Απρίλης, Μάης κοντά ’ν’ ο θέρος».
Η ημέρα έχει μεγαλώσει πλέον αρκετά, δεδομένου δε ότι οι εργάτες των γεωργικών εργασιών προσλαμβάνονται από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου, και επιπλέον ότι ο καιρός είναι κατάλληλος για εργασία, συμφέρει ο γεωργός να προσλάβει ακόμη και οκνηρούς εργάτες: «Τον Απρίλη και τον Μάη έπαιρνε ακαμάτη εργάτη».
Η πρώτη Απριλίου (Πρωταπριλιά) είναι για όλους σχεδόν τους λαούς ημέρα
αστεϊσμών· πρόκειται για ένα έθιμο ξενικό, που σπάει τη μονοτονία της καθημερινής ζωής με τα αθώα ψέματα που λέει ο ένας στον άλλον, προσπαθώντας να τον ξεγελάσει· ακόμα και οι εφημερίδες γράφουν ψεύτικες ειδήσεις για να ξεγελάσουν τον κόσμο.
Άλλες ονομασίες του Απρίλη:
Γρίλλης, δηλαδή γκρινιάρης, γιατί συνήθως τελείωναν τα γεωργικά αποθέματα από τις προηγούμενες συγκομιδές κι άρχιζαν οι γκρίνιες στην οικογένεια.
Τριανταφυλλάς, επειδή τον Απρίλιο ανθίζουν οι τριανταφυλλιές.
Άπειρες είναι οι παραδόσεις του λαού για τον μήνα αυτό. Του Απριλίου η ομορφιά έκανε τον Αθανάσιο Διάκο να αυτοσχεδιάσει στην πιο τραγική του ώρα το κύκνειο άσμα του: «Για δες καιρό που διάλεξε ο Χάρος να με πάρει, τώρα π’ ανθίζουν τα κλαριά και βγάζ’ η γη χορτάρι».
Ο Απρίλης τραγουδήθηκε ιδιαίτερα από τους ποιητές αλλά και από τον λαό μας: «Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη, Κ’ η φύσις ηύρε την καλή και τη γλεικιά της ώρα» και «Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε» ζωγράφισε με ωραίους στίχους τις ομορφιές του Απρίλη ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός.
Μερικές από τις παροιμίες για τον Απρίλιο:
«Απρίλης, Μάης, κουκιά μεστωμένα» – «Απρίλης, Πασχαλιά, χελιδόνια, φως, χαρά» – «Απρίλης με τα λούλουδα και τα τρανά τα ψέματα»- «Βάλτ’ εργάτες τον Απρίλη κι ας ψυλλίζονται» – «Η βροχή τ’ Απριλομάρτη, μόνο τους ψαράδες βλάπτει» – «Να μη ζηλέψεις τη Λαμπρή γυναίκα και τον Απριλομάη φοράδα»- «Ο Απρίλης με την Πασχαλιά και τα κόκκινα τ’ αυγά» – «Ο Απρίλης με τραγούδια, κι ο Μάης τα λουλούδια».
Πηγές:
https://www.sarantakos.com/antidaneia/aprilhs.html
https://greek_greek.en-academic.com
