Γράφει η Ευγενία Γάλλου
Την Καθαρά Δευτέρα που φέτος πέφτει στις 18 Μαρτίου, ξεκινά επίσημα η περίοδος της Σαρακοστής και της νηστείας.
«Περνούνε κι οι Αποκριές,
πάνε κι οι Τυρινάδες
κι ήρθεν Αγιά Σαρακοστή,
με τις επτά βδομάδες…»
Η κυρά Σαρακοστή φτιάχνεται παραδοσιακά γύρω στην Καθαρά Δευτέρα, μιας και τότε ξεκινάνε οι σαράντα μέρες της νηστείας που κρατάει μέχρι το Πάσχα. Όλα αυτά γιατί η περίοδος μέχρι το Πάσχα στην ουσία σημαίνει στροφή στον εσωτερικό μας κόσμο με σκοπό την κάθαρση μέσω της νηστείας, όχι μόνο των τροφών αλλά και των κακών μας συνηθειών: δεν βλέπουμε δηλαδή, δεν ακούμε και δεν σχολιάζουμε τι κάνουν οι άλλοι, αλλά στρέφουμε την προσοχή μας στην δική μας βελτίωση.
Στο τέλος κάθε εβδομάδας, κόβουμε ένα πόδι της κυράς Σαρακοστής και το τελευταίο πόδι είναι η Μεγάλη Εβδομάδα. Η κυρά Σαρακοστή ήταν για τους παλιούς, το ημερολόγιό τους. Είχε 7 πόδια, τις 7 βδομάδες της Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο έκοβαν και ένα πόδι.
Στις περισσότερες περιοχές, ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά, που απεικόνιζε μια γυναίκα, που έμοιαζε με καλόγρια, με επτά πόδια, σταυρωμένα χέρια γιατί προσεύχεται, έναν σταυρό γιατί πήγαινε στην εκκλησία και χωρίς στόμα γιατί νηστεύει. Σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, την έκαναν πάνινη και τη γέμιζαν με πούπουλα, ενώ αλλού την έφτιαχναν από ζυμάρι με απλά υλικά και, κυρίως με πολύ αλάτι για να μη χαλάσει.
Παραδοσιακά ποιήματα για την κυρά Σαρακοστή
Είμαι η κυρά Σαρακοστή,
ποδαράκια έχω επτά και μία μακριά ποδιά.
Στην ποδιά μου αυτή θα δεις,
νόστιμα φαγητά σαρακοστιανά,
ψάρι, ταραμά, λαγάνα,
χαλβά, ελιές και φασολάδα.
Στο πρόσωπό μου δε θα βρεις
στόμα ζωγραφισμένο.
Μην απορείς,
είναι γιατί νηστεύω.
Αυτό σημαίνει ότι μέχρι το Πάσχα να’ρθεί
– για 40 μέρες δηλαδή –
θα τρώω νηστίσιμα φαγητά, σαρακοστιανά.
Μαντήλι κεντημένο το κεφάλι μου στολίζει
κι από πάνω στέκει ορθός ένας όμορφος σταυρός.
Τα χέρια μου έχω σταυρωμένα,
τα μακριά μου μαλλιά δεμένα,
κάθε μέρα κάνω προσευχή
και νηστεία ταπεινή.
Και πώς μπορώ να καταλάβω ο χρόνος πως κυλά
και το Πάσχα πως θα’ ρθεί ξανά;
Μα είναι απλό, πολύ απλό.
Όταν κάθε εβδομάδα από ένα ποδαράκι μου
θα αφαιρείς, στο τέλος την Μεγάλη Εβδομάδα θα βρεις,
το Πάσχα, τα κόκκινα τ’ αβγά, τις λαμπάδες,
τα τσουρέκια τα πασχαλινά και τα τραπέζια τα γιορτινά.
***
Την Κυρά Σαρακοστή
που είναι έθιμο παλιό
οι γιαγιάδες μας τη φτιάχναν
με αλεύρι και νερό.
Για στολίδι της φορούσαν στο κεφάλι της σταυρό
και το στόμα της ξεχνούσαν
γιατί νήστευε καιρό.
Και μετρούσαν τις ημέρες με τα πόδια της τα εφτά
κόβαν ένα τη βδομάδα, μέχρι να’ ρθει η Πασχαλιά!
Ευχόμαστε σε όλους καλή Σαρακοστή!
Πηγές:
https://greek_greek.en-academic.com
https://el.wikipedia.org
