Γράφει η Ευγενία Γάλλου
Παρόλο που επίσημα η άνοιξη αρχίζει το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου (η εαρινή ισημερία αρχίζει στις 20-21 Μαρτίου) ολόκληρος ο Μάρτης λογίζεται ως ανοιξιάτικος μήνας μαζί με τον Απρίλιο και τον Μάιο.
- Ετυμολογία
Η ετυμολογία του Μαρτίου προέρχεται από την Αρχαία Ρώμη και από τη λατινική γλώσσα. Συγκεκριμένα, κατά το αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο, ο Μάρτιος ήταν ο πρώτος μήνας του χρόνου και έφερε την ονομασία Primus, ωστόσο, μετά το 46 π.Χ. ονομάστηκε Μάρτιος και έγινε ο τρίτος μήνας του χρόνου, αφιερωμένος στον θεό Άρη που στα λατινικά ονομαζόταν Mars. Έτσι, οι Ρωμαίοι τον «βάφτισαν» Martius (Άρειο) από τον θεό του πολέμου Mars (Άρη), ενώ, σύμφωνα με τη ρωμαϊκή Ιστορία, οι ιδρυτές της Ρώμης, Ρώμος και Ρωμύλος, τού έδωσαν αυτό το όνομα προς τιμήν του πατέρα τους και γενάρχη των Ρωμαίων, του θεού Άρη. Για αυτό και κατά τον Πλούταρχο (Βίος Νουμά, 19) αναφέρεται πως ο Μάρτιος απεικονίζεται ως άνδρας ενδεδυμένος με δέρμα λύκαινας.
Η ακριβής ετυμολογία είναι η εξής: Μάρτιος < ελληνιστική κοινή Μάρτιος < λατινική Martius < Mars (Άρης) < Παλαιά Λατινική Māvors < πρωτοϊταλικά *Mawort
- Ονομασίες και παροιμίες
Για τον Μάρτιο έχουν γραφτεί και έχουν ειπωθεί πάρα πολλά, αφού αποτελεί τον πιο δημοφιλή, ίσως, μήνα του ημερολογίου: από προσωνύμια και παροιμίες, μέχρι μύθους και θρύλους. Πέρα από αυτά, ο Μάρτιος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τη Μεγάλη Σαρακοστή, αλλά και τη θρησκευτική γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου την 25η Μαρτίου, τη μέρα που γιορτάζεται και η εθνική επέτειος της έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης.
Οι Έλληνες του έχουν δώσει πολλά ονόματα. Θεωρείται ο καταλληλότερος μήνας για φύτεμα δένδρων και γι’ αυτό ονομάζεται και Φυτευτής, ενώ λόγω της γιορτής του Ευαγγελισμού ονομάζεται και Βαγγελιώτης, όπως Ανοιξιάτης επειδή φέρνει την άνοιξη, Γδάρτης, Παλουκοκαύτης και Πεντάγνωμος επειδή ο καιρός είναι άστατος.
Στη λαϊκή μας παράδοση υπάρχουν πολλές παροιμίες για τον μήνα Μάρτιο που με την καλοκαιρία του «ξεγελά» τον κόσμο.
- Άλλα λογαριάζει ο Μάρτης κι άλλα η Σαρακοστή.
- Τα παλιόβόιδα τα γδέρνει, τα δαμάλια τα παιδεύει.
- Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
- Αν δώσει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνο το ζευγά που ’χει πολλά σπαρμένα.
- Λείπει ο Μάρτης απ’ τη Σαρακοστή;
- Του Μάρτη ο ήλιος βάφει και πέντε μήνες δεν ξεβάφει.
- Αν δώσει ο Μάρτης και κακιώσει, μες στα χιόνια θα μας χώσει.
- Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.
- Από Μαρτιού πουκάμισο κι από Αυγούστου κάπα.
- Από τον Μάρτη πουκάμισο, από τον Αύγουστο σεγκούνι.
- Κάλλιο Μάρτη καρβουνιάρη, παρά Μάρτη καψαλιάρη /Καλύτερα κρύο παρά ζέστη.
- Κάλλιο Μάρτη στις γωνιές, παρά Μάρτη στις αυλές. /Καλύτερα να κάνει ο Μάρτης βροχές, κρύο και να είμαστε στη γωνιά, παρά ήλιο και να είμαστε στις αυλές.
- Μάρτη βροχερέ κι Απρίλη χιονερέ.
- Μάρτη έβρεχε; Θεριστής χαιρότανε.
- Μάρτη φύλαγε τ’ άχυρα, μη χάσεις το ζευγάρι.
- Μάρτη, Μάρτη βροχερέ κι Απρίλη δροσερέ.
- Μάρτης είναι νάζια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει.
- Τον Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια.
- Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα.
- Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε!
- Ο Μάρτης πενταδείλινος και ματαπεινασμένος.
- Όποιος έχει κόρη ακριβή, του Μάρτη ο ήλιος μην τη δει.
(Πηγές: https://el.wikipedia.org, www.news247.gr/afieromata)
