Γράφει η Ευγενία Γάλλου
«Αγιά Βαρβάρα μίλησε, κι Αϊ Σάββας απεκρίθη:
-Μαζέψτε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο,
γιατί Αϊ Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος».
Δεκέμβριος, ο πρώτος μήνας του χειμώνα και ο τελευταίος, ο δωδέκατος του χρόνου, στο Γρηγοριανό ημερολόγιο. Το όνομά του έμεινε ίδιο απ’ όταν ήταν ο δέκατος μήνας, (decem= δέκα λατιν.), στο παλιό ρωμαϊκό ημερολόγιο.
Ο Δεκέμβρης του χιονιού, της παγωνιάς, της θαλπωρής του σπιτιού. Ο Δεκέμβρης, ο γιορτινός. Ο Δεκέμβρης του Δωδεκαήμερου, των… καλικάντζαρων, της μεγάλης γιορτής των Χριστουγέννων. Ο Δεκέμβρης της προσμονής και της χαράς των παιδιών.
«Το τραγούδι με τον τρύγο, το Δεκέμβρη παραμύθι».
Οι κρύες ημέρες του Δεκέμβρη αρχίζουν από τα Νικολοβάρβαρα, όπως στη λαϊκή μας παράδοση αναφέρονται οι γιορτές της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα και του Αγίου Νικολάου (4, 5 και 6 αντίστοιχα), στις αρχές του μήνα.
«Τα Νικολοβάρβαρα παγώνουν και τα μάρμαρα».
«Η Αγιά Βαρβάρα βαρβαρώνει (αγριεύει το κρύο), ο Αϊ Σάββας σαβανώνει (κοκαλώνεις από την παγούρα), κι ο Αϊ Νικόλας παραχώνει (σε κλείνει στο σπίτι)».
Οι ναυτικοί μας συμφωνούν με τους στεριανούς και λένε:
«Τ’ Αϊ Νικολοβάρβαρα κατεβασιές και χιόνια, μπουράσκες και τελώνια». (μπουράσκα, παραφθορά της λέξης μπράσκα= είδος τεράστιου βάτραχου).
Λέγεται ότι ο Άγιος Νικόλαος, προστάτης των ναυτικών, είναι εκείνος που επινόησε το πηδάλιο, για τούτο και η ευχή μας:
«Ο Αϊ Νικόλας στο τιμόνι σου».
Τον Δεκέμβριο έχουμε τις μικρότερες ημέρες.
«Του Δεκέμβρη η ημέρα, καλημέρα-καλησπέρα», που αρχίζουν να μεγαλώνουν από τα Χριστούγεννα (αρχίζει το χειμερινό ηλιοστάσιο), ο λαός μας όμως που βιάζεται, λέει, ότι από της Αγίας Άννας (9 Δεκ.),
«Η μέρα παίρνει ανάσα».
Και από του Αγίου Σπυρίδωνα (12 Δεκ.),
«Η μέρα παίρνει ένα σπυρί», μεγαλώνει δηλαδή λίγο λίγο.
Μέχρι τα Χριστούγεννα στην ημέρα έχει προστεθεί μια ώρα ακόμα.
«Χριστός γεννάται, ώρα γεννάται».
Τιμάται ο Άγιος Ελευθέριος (15 Δεκ.), που χαρίζει στις γυναίκες που περιμένουν παιδί, «καλή λευτεριά». Στις 16 του μήνα (περισσότερο στην ελληνική ύπαιθρο), γιορτάζουν τον Άγιο Μόδεστο, προστάτη των οικόσιτων ζώων αλλά και εκείνων που βοηθούν το γεωργό στο όργωμα.
Μέσα στον Δεκέμβρη η σπορά πρέπει να ’χει τελειώσει,
«Δεκέμβρη, δίκια σπέρνε», συμβουλεύουν μέσα από την παροιμία οι παλιοί, που σημαίνει πως ο σπόρος πρέπει να πέφτει με προσοχή και σύνεση, γιατί τώρα το χώμα είναι αφράτο και νωπό από τις βροχές, και δεν υπάρχει λόγος να πετιέται παντού κι όπου προλάβει να φυτρώσει.
Το κρύο δυναμώνει.
«Γύρω γύρω του Χριστού, η κορφή του Χειμωνιού».
Και οι χαρές των αγροτών μεγάλες, καθώς υπολογίζουν τη σοδειά.
«Χειμωνιάτικα Γέννα, καλοκαιρινή χαρά».
Περιμένει ο λαός μας το χιόνι γιατί πιστεύει πως:
-Χρυσάφι του καλοκαιριού, το χιόνι του Δεκέμβρη.
Και εκείνο (το χιόνι), αν έχει αργήσει, μας παραγγέλνει:
«Αν τ’ Αϊ Φιλίππου λείπω, τ’ Άγια των Αγιών δε λείπω», εννοώντας τις Άγιες ημέρες των Χριστουγέννων.
Ο φόβος για βαρύ χειμώνα πάντα υπάρχει, γιατί
«Αν πρωιμήσει η μυγδαλιά κι ανθίσει το Δεκέμβρη,
βαρύς χειμώνας κι όψιμος θε να ’ρθει να μας εύρει».
Για τούτο κι όλοι προσδοκούν και εύχονται:
«Να ’ν’ τα Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα
και τα Λαμπρά βρεχούμενα, αμπάρια γιομισμένα!»
Καλές Γιορτές!
Πηγή: το βιβλίο της κ. Λίνας Μπόγρη – Πετρίτου από το οποίο αντλούμε πληροφορίες για τον μήνα και τη λαογραφία του
