ΒΙΒΛΙΟΤΑΞΙΔΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΙ ΕΦΗΒΟΥΣ
Γράφει και επιμελείται η δρ Αγγελική Μαστρομιχαλάκη, Εκπαιδευτικός – Συγγραφέας
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΙ ΕΦΗΒΟΥΣ… Λίγα λόγια
Είχαμε αναφερθεί και στα προηγούμενα άρθρα μας στο θέμα της αφήγησης ιστοριών και παραμυθιών τα οποία επιδρούν στα οχτώ είδη νοημοσύνης του παιδιού. Κατά τη διάρκεια της αφήγησης ενός παραμυθιού απαιτούνται και καλλιεργούνται τα περισσότερα, αν όχι όλα, είδη νοημοσύνης του παιδιού, τα οποία είναι τα ακόλουθα: 1. γλωσσική ή λεκτική νοημοσύνη, 2. μουσική / ρυθμική νοημοσύνη, 3. σωματική / κιναισθητική νοημοσύνη, 4. συναισθηματική ή διαπροσωπική νοημοσύνη 5. ενδοπροσωπική νοημοσύνη, 6. χωρική νοημοσύνη, 7. φυσιογνωστική νοημοσύνη, 8. λογική / μαθηματική νοημοσύνη. Και αναπτύσσουμε:
- Η ενδοπροσωπική νοημοσύνη
Η ενδοπροσωπική νοημοσύνη δίνει την ικανότητα στον άνθρωπο να εμβαθύνει και να κατανοήσει τον ίδιο του τον εαυτό, να επιτύχει το γνώθι σαυτόν μέσα από τη διαδικασία του ένδον σκάπτειν, της ενδοσκόπησης και ενδοπαρατήρησης.
Αυτός που έχει προικιστεί με οξυμμένη αυτού του είδους τη νοημοσύνη, μπορεί να μεταφέρει τα συναισθήματά του με συμβολικούς κώδικες, να έχει τις δεξιότητες της αυτοσυγκέντρωσης, της επιμέλειας, της προσοχής, της υψηλής μεθοδικότητας στη σκέψη, της ανάγνωσης και της κατανόησης των εμπειριών του, εξωτερικών και κυρίως εσωτερικών και αυτών που αισθάνεται.
Και ο παραμυθάς στηρίζεται στην ενδοπροσωπική νοημοσύνη του για να κατανοεί τους ήρωες των παραμυθιών που αφηγείται και να συμπάσχει με τα παθήματα, τις δοκιμασίες και τις περιπέτειές τους. Ο παραμυθάς ζει στην πραγματικότητα τον κάθε έναν από αυτούς τους ρόλους, τον ρόλο του βασιλιά, τον ρόλο του φτωχού μα προκομμένου ράφτη, τον ρόλο του θεόρατου γίγαντα που κολλά χρυσά φλουριά απάνω στα ασημοπράσινα φύλλα μιας ελιάς, τον ρόλο του ψαριού που μιλά μ’ ανθρώπινη φωνή και αμέτρητους άλλους. Δεν δανείζει απλώς τη φωνή του στους ήρωες αυτούς, αλλά βιώνει μέσα από αυτούς τα συναισθήματά τους και τις εμπειρίες τους, πονά μαζί τους, αλλά και χαίρεται. Μερικές φορές συγκινείται και ίσως και κλαίει αφηγούμενος ένα παραμύθι, σα να αφηγείται τη δική του ζωή και τον πόνο που μέσα του κουβαλεί.
Ο παραμυθάς διαθέτει οξυμμένη ενδοπροσωπική, αλλά και διαπροσωπική νοημοσύνη και έτσι μπορεί να διατηρεί σε πνευματικό και ψυχικό πεδίο την ισορροπία των συνταξιδευτών του στο παραμυθοταξίδεμα λειτουργώντας με κάποιον τρόπο σαν οδηγός στο ταξίδι ή σαν θεραπευτής.
Έτσι και στο παιδί μέσα από την αφήγηση των παραμυθιών, του παρέχεται η ευκαιρία να αναπτύξει την ενδοπροσωπική του νοημοσύνη, να κατανοήσει τους ανθρώπους γύρω του καλύτερα κατανοώντας τον εαυτό του. Τα παραμύθια μπορούν να λειτουργήσουν σαν ένα θαυμάσιο εργαλείο αυτογνωσίας που μπορεί να οδηγήσει το παιδί στο να αρχίσει να αντιλαμβάνεται κρυμμένα κομμάτια του εαυτού του, κίνητρα, σκοπούς, συναισθήματα, σκέψεις, οράματα και τελικά να επιτύχει το ζητούμενο κάθε ανθρώπινης ύπαρξης, που δεν είναι άλλο από το ταξίδι μύησης της ψυχής και τη γνώση του Ανώτερου Εαυτού, της αληθινής ουσίας της ύπαρξής μας.
Η ακρόαση παραμυθιών από πολύ μικρή ηλικία, βοηθά το παιδί να κατανοήσει την εσωτερική ζωή κάθε ανθρώπου και να αναπτύξει έτσι την ενδοπροσωπική του νοημοσύνη, αλλά και να δομήσει τη ψυχική του ισορροπία. Και εκεί ακριβώς έγκειται και η θεραπευτική χρήση και λειτουργία των παραμυθιών, στο γεγονός ότι μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να επανασυνδεθεί με τον πυρήνα της ύπαρξής του.
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Βασιλική Νευροκοπλή
Η Βασιλική Νευροκοπλή γεννήθηκε το 1968. Φοίτησε στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης και στο Τμήμα Θεάτρου της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών Θεσσαλονίκης. Το 1999 εκδίδεται το θεατρικό μονόπρακτο “Εγώ ο Άλλος” από τις εκδόσεις Νησίδες. Το 2005 οι στίχοι δύο τραγουδιών, “Ζεϊμπέκικο της Ξενιτιάς” και “Χελιδόνισμα”, περιλαμβάνονται στο cd “Εξορία” του Κυριάκου Καλαϊτζίδη των εκδόσεων “Εν Χορδαίς”. Το 2007 κυκλοφόρησε το παραμύθι “Αν τ’ Αγαπάς Ξανάρχονται”, από τις εκδόσεις “Λιβάνη”. (Βραβείο 2008 από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, ως βιβλίο προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας, και Βραβείο 2008 Παιδικού Εικονογραφημένου Βιβλίου από το περιοδικό “Διαβάζω”). Επίσης μοιράστηκε το Β΄ βραβείο διηγήματος για την ελληνική γλώσσα στον διεθνή διαγωνισμό με θέμα: “Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα – Η ιστορία της κλοπής ή Η κλοπή της Ιστορίας”, που οργάνωσε η Asociaciοn Cultural Helenica “Nostos” στην Αργεντινή.
Τον Μάιο του 2015 η σειρά των βιβλίων της “Οι ιστορίες του Καλλίστρατου” βραβεύεται στη Σεούλ της Κορέας με το διεθνές βραβείο “AnnieVallotton” στην κατηγορία της παιδικής λογοτεχνίας από το παγκόσμιο συνέδριο των εκδοτών των Ηνωμένων Βιβλικών Εταιριών.
Το βιβλίο της «Ο μικρός μονομάχος» πήρε βραβείο το 2019 από το ελληνικό τμήμα της IBBY – Κύκλος του ελληνικού παιδικού βιβλίου στην κατηγορία της εφηβικής – νεανικής λογοτεχνίας.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ: Ομήρου Οδύσσεια- Το τραγούδι των αιώνων, εικ. Μ. Τζούριτς, Δ. Θάνος, εκδ. Λιβάνη
Η Βασιλική Νευροκοπλή, έκανε ένα τόλμημα με μεγάλη επιτυχία. «Η συγγραφέας µε όχηµα τον ιαµβικό δεκαπεντασύλλαβο, τον πιο οικείο στο ελληνικό αυτί στίχο, προσφέρει στο νεανικό κοινό την παγκοσµίως αγαπητή Οδύσσεια επιτυγχάνοντας έναν άθλο. Ο άθλος συνίσταται στο ότι χειρίστηκε αξιοθαύµαστα το µέτρο και τη ρίµα στη µεγάλη δυσκολία της επιλογής των στοιχείων του οµηρικού έπους που διατήρησε στη διασκευασµένη του εκδοχή, χωρίς να χαθεί ούτε η υπόθεση ούτε η µαγεία του έργου, και στο ότι, επιδιώκοντας την ποικιλία στην οµοιοκαταληξία και στα σχήµατα λόγου, ενσωµατώνει στον στίχο της χαρακτηριστικά τόσο του προσωπικού δεκαπεντασύλλαβου (διασκελισµούς και κατάργηση της ισοµετρίας) όσο και αυτού της δηµοτικής παράδοσης (π.χ. τριµερή χνάρια και παραλληλισµούς) σύμφωνα με την κριτική της Τασούλας Μαρκοµιχελάκη – επίκουρης καθηγήτριας, Τµήµα Φιλολογίας Α.Π.Θ.
Η ίδια η Νευροκοπλή στον πρόλογό της σημειώνει: «Η εξάχρονη μαθητεία μου στο φως της Οδύσσειας μέχρι να ολοκληρωθεί η μετατροπή της σε σύγχρονο ποίημα, με οδήγησε στην παράδοξη αποκάλυψη πως ολοκληρώθηκε η βασική μου εκπαίδευση, συμπληρώνοντας το πιο βασικό και πρωταρχικό της κομμάτι που πάντα μου έλειπε. Κατανόησα γιατί στο Βυζάντιο που είχε πάντα στραμμένο το βλέμμα στο επέκεινα, τα ομηρικά έπη ήταν το βασικό ανάγνωσμα όλων των ανθρώπων ανεξάρτητα από την κοινωνική τάξη. Και συνειδητοποίησα πως η αποκοπή μας από αυτά τα έργα μας αφήνει ανεπαρκείς και ελλειμματικούς».
«Η Οδύσσεια προσφέρεται σε µια γλώσσα σύγχρονη, απλή και ζωντανή, που κάνει το έπος προσιτό ακόµα και στις µικρές ηλικίες. Με πρόσθετο µορφολογικό στοιχείο τη ζευγαρωτή οµοιοκαταληξία, αναδύονται ανάγλυφα, µε λυρισµό, ρεαλισµό και συνάµα συναίσθηµα, εικόνες του έπους που µαγνητίζουν τον αναγνώστη. Πρόκειται για µια αληθινά πρωτότυπη διασκευή, η οποία, σεβόµενη το πρωτότυπο, στην ουσία το αναδηµιουργεί» τονίζει ο Γιάννης Σ. Παπαδάτος – αν. καθηγητής, Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ. Παν/µίου Αιγαίου, κριτικός παιδικού και εφηβικού βιβλίου.
Αξιοσημείωτη για το ξεχωριστό αυτό βιβλίο, Ομήρου Οδύσσεια-Το τραγούδι των αιώνων, είναι η εικονογράφηση των Μ. Τζούριτς και Δ. Θάνου. Οι εικονογράφοι μας δίνουν μια άλλη οπτική ματιά, που πλαισιώνει άριστα το ευφάνταστο και καλοδουλεμένο κείμενο. Ενδεικτικά αναφέρω στη ραψωδία δ – οι εικόνες με τα δάκρυα- αναμνήσεις, στη ραψωδία ι – τα κλουβιά με τα γουρούνια, στη ραψωδία τ – την διπλή εικόνα της Πηνελόπης με τον μίτο!
Ένα βιβλίο που αξίζει να έχει κάθε παιδί και έφηβος στη βιβλιοθήκη του.
