ΒΙΒΛΙΟΤΑΞΙΔΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΙ ΕΦΗΒΟΥΣ
Γράφει και επιμελείται η δρ Αγγελική Μαστρομιχαλάκη, Εκπαιδευτικός – Συγγραφέας
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΙ ΕΦΗΒΟΥΣ… Λίγα λόγια
Η αφήγηση των ιστοριών και η επίδρασή της στο παιδί και στον έφηβο είναι πολύ σημαντική για όλη την ζωή. Έχει από καιρό ξεπεραστεί η αντίληψη πως ο έξυπνος και προικισμένος άνθρωπος, είναι αυτός που διαθέτει υψηλό δείκτη νοημοσύνης.
Τώρα πια, όταν μιλάμε για έναν άνθρωπο με αναπτυγμένη ευφυΐα, καλούμαστε να γνωρίζουμε για ποια από τα είδη νοημοσύνης μιλάμε, σε ποια από τις ευφυΐες του αναφερόμαστε. Το 1984 ο αναπτυξιακός ψυχολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, Ηoward Gardner, υποστήριξε πως δεν υπάρχει μια νοημοσύνη, κοινή για όλους τους ανθρώπους, για όλους τους πολιτισμούς και όλες τις εποχές. Αντίθετα, υπάρχουν οχτώ είδη νοημοσύνης, καθένα από τα οποία πηγάζει από διαφορετικό τμήμα του εγκεφάλου.
Πώς όμως μπορεί να συνδέεται η λειτουργία της αφήγησης των ιστοριών με το ιδιαίτερο προφίλ της νοημοσύνης του παιδιού και την ανάπτυξη της πολλαπλότητάς του;
Τα παραμύθια αρχικά παρέχουν στα παιδιά πολλαπλά ερεθίσματα, ώστε να αναπτύξουν αποτελεσματικά όλο το φάσμα της νοημοσύνης τους. Γνωρίζουμε ότι αυτά που μαθαίνει το παιδί ως το πέμπτο έτος της ηλικίας του αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των νοητικών δεδομένων για την υπόλοιπη ζωή του. Έρευνες νευροεπιστημών των τελευταίων χρόνων μας λένε ότι η ποσότητα, αλλά και η ποιότητα ερεθισμάτων που δίνουμε στα παιδιά από την πρώτη κιόλας ηλικία, όχι μόνο τα τροφοδοτούν με γνώσεις, αλλά δημιουργούν και τις συνάψεις στα εγκεφαλικά κύτταρα, συνθέτοντας και δημιουργώντας τη βάση, στην οποία θα αποθηκεύουν πληροφορίες για την υπόλοιπη ζωή τους.
Κατά τη διάρκεια της αφήγησης μιας ιστορίας και ενός παραμυθιού απαιτούνται και καλλιεργούνται τα περισσότερα, αν όχι όλα, είδη νοημοσύνης του παιδιού. Πρώτη είναι: Η γλωσσική ή λεκτική νοημοσύνη
Η γλωσσική ή λεκτική νοημοσύνη αφορά όλες τις λεκτικές ικανότητες του ανθρώπου και εδράζεται στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου. Εκδηλώνεται με την ευαισθησία στον προφορικό και στον γραπτό λόγο, με την ικανότητα εκμάθησης και ομιλίας διαφορετικών γλωσσών και τη χρήση της γλώσσας για την επίτευξη κάποιων στόχων. Τη νοημοσύνη αυτή τη διαθέτει ο ποιητής, ο συγγραφέας, ο ρήτορας, κλπ. Σαφώς και με την αφήγηση των παραμυθιών και ιστοριών καλλιεργείται αυτού του είδους η νοημοσύνη, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τον ποιητικό και συμβολικό λόγο των παραμυθιών, με τη φαινομενικά απλή και αλληγορική τους γλώσσα.
Το παιδί γνωρίζει μέσα από τις ιστορίες και τα παραμύθια τον θησαυρό της ελληνικής μας γλώσσας, την ποίηση που κρύβει μα και τη δυνατότητα να κατανοήσει μέσω αυτής τα μυστήρια της ύπαρξής του, μα και τα μυστήρια του σύμπαντος, τη δυνατότητα να συλλάβει τον κόσμο, ορατό και αόρατο και να τον δημιουργήσει, όπως τον οραματίζεται.
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗ
Η Μαρία Παπαγιάννη είναι από τις πιο σηµαντικές σύγχρονες παρουσίες στην ελληνική παιδική και νεανική λογοτεχνία, υποψήφια για το Διεθνές Βραβείο H.C. Andersen 2022 και Πρέσβειρα για το Παιδικό Βιβλίο για τη διετία 2021-2022. Γεννήθηκε το 1964 στη Λάρισα. Σπούδασε ελληνική φιλολογία στο ΑΠΘ και στη συνέχεια δούλεψε ως δημοσιογράφος σε ραδιόφωνο, τηλεόραση, εφημερίδες και περιοδικά. Το 1996 παντρεύτηκε τον μουσικοσυνθέτη Θάνο Μικρούτσικο. Από το 2001 που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πατάκη το πρώτο της βιβλίο “Καληνύχτα, μαμά” αφιερώθηκε στις ιστορίες της. Γράφει βιβλία για µικρά και µεγάλα παιδιά, εφηβικά µμυθιστορήματα, λιμπρέτα και στίχους για μουσικοθεατρικές παραστάσεις, μεταφράζει βιβλία για παιδιά και έχει εκδώσει ένα µμυθιστόρημα για ενήλικες. Έχει βραβευτεί µε τα πιο σηµαντικά βραβεία: Κρατικό Βραβείο (“Το Δέντρο το Μονάχο”), Βραβείο Ελληνικού Τµήµατος της IBBY (“Ως διά μαγείας”, “Παπούτσια µε φτερά”), Βραβείο του λογοτεχνικού περιοδικού Διαβάζω (“Ως διά µαγείας”, “Το Δέντρο το Μονάχο”, “Πιάστε τους”), αναγραφή στον κατάλογο WhiteRavens (“Είχε απ’ όλα και είχε πολλά”). Εικονογραφημένα βιβλία της για μικρά παιδιά κυκλοφόρησαν επίσης στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Αγγλία, τη Φιλανδία, τη Ρουμανία και την Κορέα, ενώ εκδόσεις των μυθιστορημάτων της αναμένεται να κυκλοφορήσουν σύντομα στη Ρωσία, τη Ρουμανία, τη Σερβία. Η Μαρία Παπαγιάννη επισκέπτεται σχολεία για να συναντήσει µμαθητές από τις πρώτες τάξεις του δηµοτικού ως το γυμνάσιο. Στα µικρά παιδιά, βοηθός της πάντα η αχώριστη φίλη της η Πες Πες, η µικρή πασχαλίτσα που λέει παραµύθια και τρώει µόνο παραµύθια. Για τα παιδιά που τελειώνουν το δηµοτικό και ξεκινούν το γυμνάσιο δημιούργησε το εκπαιδευτικό πρόγραµµα «Φυλακτές της ελευθερίας» με αφορμή το µυθιστόρηµά της “Παπούτσια µε φτερά”, ένα βιβλίο «για την ποίηση που υπάρχει στη ζωή και τη ζωή που κάποτε γίνεται ποίηση».
Πηγή: BIBLIONET
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ: ΧΡΥΣΑ ΚΟΥΠΙΑ, εκδ. Πατάκη, Εικόνα εξωφύλλου από την Φωτεινή Τίκκου.
Ένα εξαιρετικό βιβλίο για μεγάλα παιδιά κι εφήβους παρουσιάζουμε σήμερα. Ένα βιβλίο το οποίο μπορεί να γίνει κουπί για να ξεκινήσει μια συζήτηση κι ένας προβληματισμός με τα παιδιά. Μια ιστορία είναι ένας ωραίος τρόπος για να τους μιλήσεις αναφορικά με τα δύσκολα. Όσο πιο πολύ φως βάζουμε στις σκοτεινές σκέψεις των παιδιών μας τόσο καλύτερα είναι. Μια όμορφη ιστορία ενηλικίωσης εφήβων.
Δυο κορίτσια, η Λήδα και η Ηρώ έπρεπε να περάσουν όλο το καλοκαίρι σ’ ένα χωριό στη μέση του πουθενά, μέσα στα βουνά και χωρίς θάλασσα. Κι όμως πολύ γρήγορα τα κορίτσια άρχισαν να δένονται με το χωριό, κι έναν Αγέλαστο παππού.
Έμαθαν μαζί με τα σοκάκια και τις ιστορίες των ανθρώπων που τα κατοικούσαν. Ανακάλυψαν ένα παλιό ημερολόγιο της μαμάς τους και μέσα από τις σελίδες του γνώρισαν το σκοτεινό παρελθόν της οικογένειας, που το αγνοούσαν. Η ιδιοκτήτρια ενός βιβλιοπωλείου τούς αποκάλυψε τον θρύλο για μια βελανιδιά που τη λέγανε καράβι και οι παλιοί τη λατρεύανε γιατί είχε μαγικές ιδιότητες.
Για να φτάσουν όμως ως εκεί, έπρεπε να διασχίσουν τον “απαγορευμένο τόπο”, ένα δύσβατο φαράγγι. Η Ηρώ ορκίστηκε πως θα πήγαινε ακόμα και μόνη της. Είχε στο μυαλό της ένα θαύμα που έπρεπε οπωσδήποτε να γίνει.
Ένα μυθιστόρημα για ένα καλοκαίρι σ’ έναν μυστηριώδη τόπο όπου οι άνθρωποι πιστεύουν σε θρύλους και δεν ταράζουν τα φαντάσματα του παρελθόντος. Μια παρέα παιδιών θα ανακαλύψουν τη δύναμη της φιλίας, της αγάπης, της θυσίας και θα τολμήσουν να ξυπνήσουν το δέντρο βασιλιά, γιατί καταλαβαίνουν πως, αν είναι μαζί, θα το καταφέρουν, γιατί, καμιά φορά, το “μαζί” είναι όλες οι γλώσσες κι όλοι οι καιροί.
Η Μ. Παπαγιάννη προσφέρει στον αναγνώστη κάτι συνηθισμένο με εντελώς ασυνήθιστο τρόπο. Επιλέγει τις δυσκολότερες συνθήκες για αυτά τα δύο παιδιά, επιλέγει να οδηγήσει την ιστορία της σε δύσκολα μονοπάτια και όχι να σωρεύσει εγκυκλοπαιδικές γνώσεις για τον τόπο προορισμού, επιλέγει να αναδείξει μια παλιά Ελλάδα που μίκρυνε πολύ αλλά ακόμα ανασαίνει σε μέρη μικρά, επιλέγει να μην πνίξει τους ήρωές της κάτω από μια τρεχάτη περιπέτεια όπου μόνο ανακαλύπτουμε και λύνουμε γρίφους, επιλέγει να οδηγήσει την ιστορία της σε ένα συγκλονιστικό τέλος όπου επιλέγει να «κυνηγήσει τη Χαρά»!
«Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης με στοιχεία ημερολογιακής γραφής, το οποίο καταπιάνεται με το θέμα του πένθους και της απώλειας συνδεδεμένο με έννοιες και αξίες όπως η παράδοση, φιλία, η θυσία για τον άλλον και προπάντων η πορεία για την ενηλικίωση και τη συνέχιση της ζωής. Τα παραδοσιακά, κοινωνικά και ιστορικά δεδομένα προσφέρουν ένα σκηνοθετικά ανάγλυφο και αφηγηματικά δεμένο κείμενο που ταιριάζει απόλυτα με την ουσία του μαγικού ρεαλισμού. Γιατί πέρα από την ανταπόκριση των ηρωίδων και των αναγνωστών απέναντι στο φαντασιακό γεγονός, που το αντιμετωπίζουν ισότιμα με την πραγματικότητα, πρέπει να πούμε ότι το συγκεκριμένο μυθιστόρημα αναδύεται με τα σύμφυτα με τον μαγικό ρεαλισμό, στοιχεία μιας ανθρωπογεωγραφίας στην οποία η παράδοση, οι θρύλοι και η μαγεία αποτελούν καθημερινό βίωμα». (Γιάννης Σ. Παπαδάτος, bookpress.gr, 22/03/2021)
