Του Γιώργου Φωτ. Παπαδόπουλου
Σαν σήμερα, 22 Μαρτίου 1881 (ημέρα Κυριακή και ώρα 13.40′), έγινε στη Χίο ο μεγάλος σεισμός (οι παλιότεροι τον ονόμασαν “χαλασμό” και αποκαλείται έτσι μέχρι τις ημέρες μας), εντάσεως άνω των 6,5 Ρίχτερ.
Ο σεισμός κατέστρεψε τα 2/3 των κτισμάτων του νησιού, ενώ σκοτώθηκαν περί τους 3.600 άνθρωποι, τραυματίστηκαν βαριά γύρω στους 1.500 και έμειναν άστεγοι στην πόλη και τα χωριά πάνω από 25.000 κάτοικοι.
Την ημέρα αυτή (22 Μαρτίου), κάθε χρόνο, μέχρι πριν λίγες δεκαετίες, τηρείτο αυστηρή (αλάδωτη) νηστεία, στη μνήμη των θυμάτων του σεισμού, ενώ στα χωριά της νότιας Χίου (όπου και εντοπίστηκε το επίκεντρο του σεισμού) τελείτο Θεία Λειτουργία και επιμνημόσυνη δέηση υπέρ των θυμάτων του σεισμού. Εάν ήταν καθημερινή εντός της Μεγάλης Τεσσαρακοστής τελείτο Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία.
Στο χωριό μου, Πυργί, επειδή δεν υπήρξαν ούτε θύματα αλλά ούτε και υλικές ζημιές, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης και τιμής προς τον Θεό, τελείτο καθημερινά ο Μικρός Εσπερινός (στις 5 το απόγευμα, επί 365 ημέρες το χρόνο) για πάνω από 120 χρόνια (1881 έως τις αρχές της δεκαετίας του 2000). Ακόμη, εντός του δημοτικού κήπου της πόλεως Χίου (πλησίον του πάλαι ποτέ Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Βασιλείου) έχει τοποθετηθεί πέτρινο, λιτό, μνημείο στη μνήμη των θυμάτων του σεισμού αυτού.
Τέλος, να αναφέρουμε ότι, σε πλήθος εγγραφών της εποχής, που συνέτασσαν κυρίως στα χωριά, σε πολλές των περιπτώσεων, αντί να μνημονεύεται το έτος 1881 ανέγραφαν χαρακτηριστικά “αφ’ τον τσαιρόν του χαλασμού” ή “από το χρόνο του σεισμού”.
