ΒΙΒΛΙΟΤΑΞΙΔΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΙ ΕΦΗΒΟΥΣ
Γράφει και επιμελείται η δρ Αγγελική Μαστρομιχαλάκη, Εκπαιδευτικός – Συγγραφέας
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΙ ΕΦΗΒΟΥΣ… Λίγα λόγια
- Πώς εξελίσσεται η Λογοτεχνία για Παιδιά και νέους από τον 19ο προς τον 20ο αιώνα;
Το γύρισμα στον 19ο αιώνα θα βρει τον Ελληνισμό σε πλήρη ετοιμότητα για τον αγώνα της ανεξαρτησίας και τον ελληνικό διαφωτισμό στην τελευταία, την πιο συντηρητική φάση του. Την περίοδο αυτή σφραγίζει τα νεοελληνικά γράμματα η φυσιογνωμία του Αδ. Κοραή, ο οποίος έγραψε και δικούς του πρωτότυπους μύθους, στο Μύθων Αισωπείων Συναγωγή (1810) «προς ωφέλειαν των παιδαρίων». Η συνειδητή αυτή πρόθεση τον καθιστά από τους πρώτους εισηγητές της μυθογραφίας στην παιδική μυθογραφία, όπως διατυπώνει ο Ν. Σκόπας.
Από την άλλη, η μετάφραση έργων ευρωπαϊκής λογοτεχνίας συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια του αιώνα. Το πρόσφατο ενδιαφέρον για την ιστοριογραφία της Παιδικής Λογοτεχνίας κατά την περίοδο αυτή ανέδειξε μια εξελικτική τάση της που αφορά γενικότερα στις «αποδόσεις» ξένων έργων στα νεοελληνικά. Μια πρώιμη φάση του αιώνα ως το 1870 χαρακτηρίζεται από την «μεταποίηση» των ξένων έργων με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν με ασφάλεια να θεωρηθούν ελληνικά. Τυπικό παράδειγμα τέτοιας «μεταποίησης» είναι ο Αποστόλης ο Θαλασσινός, ελληνική εκδοχή του Ροβινσώνα Κρούσου του Ντιφόε, και Ο Γεροστάθης (1858) του Λ. Μελά, πρότυπο του οποίου υπήρξε το έργο Simon de Nantua του Jussieu. Η διαδικασία αυτή φανερώνει κάποια εξέλιξη στον χώρο της Παιδικής Λογοτεχνίας. Είδαμε ότι κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα έχουμε «αποδόσεις» ή «μεταφράσεις» που ακολουθούν πιστά το πρωτότυπο, επειδή κυρίως δεν έχουν το κατάλληλο λογοτεχνικό όργανο, πράγμα που κατά την πρώτη φάση στον αιώνα αυτόν αρχίζει να ξεπερνιέται με την ανάληψη εγχειρημάτων όπως τα παραπάνω. Ακολουθεί μια δεύτερη φάση, κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες του αιώνα, οπότε διακρίνεται η σταδιακή αποδέσμευση από τα ξένα πρότυπα και επέρχεται προοδευτικά «εξελληνισμός» της Παιδικής Λογοτεχνίας.
Με πρότυπο το έργο του Ντιφόε γράφονται μυθιστορήματα και θεατρικά έργα για παιδιά καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αλλά και των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Πριν από το Εικοσιένα ελάχιστα είναι τα πρωτότυπα ελληνικά παιδικά βιβλία, όπως Το ελληνικό πάνθεον (1801).
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΚΙΡΑ ΣΙΝΟΥ
Η Κίρα Σίνου (1923-2007) γεννήθηκε στο Ροστόφ της Ρωσίας από πατέρα Έλληνα και μητέρα Ρωσίδα. Ήρθε στην Ελλάδα σε ηλικία εννιά χρονών χωρίς να ξέρει ελληνικά. Τα έμαθε όμως τόσο γρήγορα ώστε τα διηγηματάκια της δημοσιεύονταν τακτικά στη “Διάπλαση των Παίδων”. Από το ίδιο περιοδικό πήρε και το πρώτο της λογοτεχνικό βραβείο. Εργάστηκε στη ΔΕΗ, όπου ο τομέας της ήταν οι πρακτικώς ασκούμενοι σπουδαστές και αυτό την οδήγησε στη λογοτεχνία για παιδιά. Έγραψε πάνω από 25 βιβλία με θέματα την παλαιοντολογία, την προϊστορία, την ιστορία και την σύγχρονη ζωή. Ήταν πτυχιούχος ξεναγός και απόφοιτος της Γερμανικής Σχολής (Αbitur), ήξερε επίσης καλά αγγλικά, γαλλικά και ρώσικα και ασχολήθηκε πολύ με τη μετάφραση, έχοντας στο ενεργητικό της πάνω από 100 βιβλία για μεγάλους και μικρούς. Βραβεύτηκε πολλές φορές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και το 1996 ήταν υποψήφια για το βραβείο Άντερσεν. Ήταν μέλος διαφόρων φορέων για την παιδική λογοτεχνία (Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, Κύκλος Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, κ.ά.) Πέθανε στην Αθήνα στις 27 Σεπτεμβρίου 2007, σε ηλικία 84 ετών, έπειτα από πνευμονικό οίδημα.
Εργογραφία:
Στη χώρα των μαμούθ, Το αίνιγμα του πύργου, Το τέλος των τεράτων, Το μεγάλο πείραμα, Στην πόλη του Αϊ-Δημήτρη, Τα διαμάντια της μαϊμούς, Το χέρι στο βυθό, Μια χαραμάδα φως, Το πάρτι της Μιράντας, Το συμβόλαιο του πύργου, Ο αιχμάλωτος του πύργου, Ο τελευταίος βασιλιάς της Ατλαντίδας, Η μηχανή στο υπόγειο, Κάτω από τον ήλιο της Μακεδονίας, Περσεφόνη, η πάπια που πήγε σχολείο, Το ασημένιο μενταγιόν, Η Λι Σι και οι έξι πειρατές,Γράμμα από το παρελθόν, Η νύχτα των καλικατζάρων, Στο σκοτάδι της σπηλιάς, Οι ιερές γάτες, Ο σκύλος του Μετρό,
Μεταφράσεις:
-Έντε Μικαέλ: “Τζιμ Κνοπφ και ο μηχανοδηγός Λουκάς”,
-Έντε Μικαέλ: “Τζιμ Κνοπφ και το άγριο 13”,
-Ιλυϊν Μ.: “Ο ήλιος στο τραπέζι”,
-Μπάουμαν Χάνς: “Φτερά για τον Ίκαρο”,
-Μπούλιτσεφ Κυρ.: “Η Αλίκη και οι πειρατές του διαστήματος”,
-Πιερόφσκαγια Όλγα: “Η Ντιάνα και ο Τομ”,
-Ραούντ Ένο: “Η ιστορία με τους ιπτάμενους δίσκους”,
-Τουντούζ Ζακ: “Εκείνος που ξυπνούσε τα ηφαίστεια”,
-Τουντούζ Ζακ: “Η Ευρώπη στους πάγους΄΄.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ: ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΤΕΡΑΤΩΝ, εκδ. Κέδρος
Πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια οι δεινόσαυροι χάθηκαν ξαφνικά, για λόγους που δεν ξέρουμε και ούτε φυσικά θα μάθουμε ποτέ στα σίγουρα. Το βιβλίο αυτό της Κ. Σίνου, μας μεταφέρει στο τέλος του Μεσοζωικού αιώνα, λίγο πριν από την εξαφάνιση των δεινοσαύρων. Ο ήρωας του βιβλίου δεν είναι άνθρωπος – αφού άνθρωποι δεν υπήρχαν τότε – αλλά ένα προϊστορικό εντομοφάγο, το δελταθηρίδειο. Μαζί του ζούμε τις περιπέτειές του και τον αγώνα του για επιβίωση, και γνωρίζουμε τα ζώα και τα φυτά, τους διάφορους δεινόσαυρους και τα πρωτόγονα θηλαστικά της εποχής εκείνης.
Η Ιστορία του πλανήτη μας λοιπόν εκτυλίσσεται με περιπετειώδη τρόπο, από τότε που η γη έγινε στερεό σώμα και χωρίζεται σε τέσσερις γεωλογικούς αιώνες:
- Τον Προκάμβριο, όταν εμφανίστηκε η πρώτη ζωή στη γη, δηλαδή τα φύκια και τα μικρόβια,
- Τον Παλαιοζωικό, όταν παρουσιάστηκαν τα έντομα και τα ψάρια, τα αμφίβια και τα ερπετά,
- Το Μεσοζωικό με τους δεινόσαυρους, τα πουλιά και τα θηλαστικά και
- Τον Καινοζωικό, τον αιώνα που ζούμε εμείς.
Στο συγκεκριμένο βιβλίο η αείμνηστη Κ. Σίνου μας ταξιδεύει στο δεύτερο μισό του Μεσοζωικού αιώνα, με ξεναγό τον ΡΙΚ, έναν εντομοφάγο. Ακολουθούμε τον Ρικ στο ταξίδι του έξω από την φωλιά του για πρώτη φορά. Κάνει την πρώτη του έξοδο από το λαγούμι όπου ζει με τα αδέλφια του και ξεκινάει την αναζήτηση της ζωής.
Ο μικρός μας φίλος μέρα με τη μέρα βαδίζει προς την ενηλικίωσή του και στο ταξίδι του θα συναντήσει εκπροσώπους της πανίδας και της χλωρίδας του τόπου του. Μέσα από τις περιπέτειες του ΡΙΚ θα πάρουμε κι εμείς μια γεύση του πλανήτη μας όπως ήταν πριν από δεκάδες εκατομμύρια χρόνια πριν.
Από τις 155 σελίδες του βιβλίου «Το τέλος των τεράτων» θα παρελάσουν κουκουβάγιες, χελώνες, κροκόδειλοι και λιμπελούλες αλλά και κατσαρίδες, πύθωνες, πλατύποδες και φυσικά δεινόσαυροι.
Το βιβλίο είναι καθηλωτικό για το νεανικό κι εφηβικό κοινό και παρουσιάζει τον πλανήτη που ζούμε από μια διαφορετική οπτική ματιά, τόσο διαφορετική από την σύγχρονη πραγματικότητα!
Αξίζει να το διαβάσουν τα παιδιά αλλά κι εμείς οι ενήλικες!
