Γράφει η Λεμονιά Μορόμαλου
Λοιπόν αυτές τις μέρες σκέφτομαι με ολοένα και περισσότερη νοσταλγία τα Χριστούγεννα των παιδικών μου χρόνων που, σε πείσμα της… ηλικίας μου, αρνούνται ακόμα να χάσουν τη μαγεία τους.
Δεν ήταν τόσο τα δώρα, όσο η ατμόσφαιρα που τώρα πια μου φαντάζει μυθική, εκτός από μακρινή… Καινούρια ρουχαλάκια, κλείσιμο σχολείου, οικογένεια, παππούδες, γιαγιάδες, επίσκεψη στο χωριό, περισσότερο χαρτζιλίκι, λίγο…ξενύχτι.
Και εκείνη η αιώνια απορία:
-Καλέ μπαμπά, υπάρχει Άγιος Βασίλης;
-Και βέβαια υπάρχει! Ποιος νομίζεις ότι φέρνει τα δώρα σου!
-Μα, …δεν τον βλέπω…
-Είναι αόρατος, παιδί μου, επειδή είναι… Άγιος.
Τελεία . Παύλα-
Πριν ακόμα κλείσουν τα σχολεία άλλαζε η καθημερινότητα…
Η μαμά «αναποδογύριζε» το σπίτι για να είναι έτοιμο και καθαρό για τις «Γιορτές» όπως Εκείνη ονόμαζε τα Χριστούγεννα. Περιμέναμε άλλωστε και επισκέψεις. Ένα ζευγάρι θείων, που τώρα πια μας κοιτάζουν από τον ουρανό, έρχονταν σχεδόν κάθε χρόνο να περάσουν μαζί μας τις Γιορτές. Τους περιμέναμε με λαχτάρα για να φέρουν μαζί τους την αλλαγή. Η μαμά και η θεία τα πρωινά ήταν χωμένες στην κουζίνα. Δεν μας επέτρεπαν την είσοδο για ευνόητους λόγους. Ο θείος έκανε την νταντά τόσο σε μας όσο και στα γειτονάκια που τον έπαιρναν χαμπάρι κι έρχονταν να παίξομε μαζί του επιτραπέζια παιχνίδια κυρίως, αλλά και χαρτιά καθώς και σπαζοκεφαλιές. Ιώβειος υπομονή…
Πού και πού, άνοιγε η κουζίνα, ορμούσε μια υπέροχη μυρωδιά, κάναμε να ορμήσομε κι εμείς, όλο και κάποιο χέρι μας έδινε ένα γλυκάκι από το άνοιγμα, αρκεί να κρατηθούμε απ’ έξω και προ πάντων…φρόνιμοι.
Το δέντρο είχε στολιστεί τις προηγούμενες μέρες. Τα στολίδια είχαν ποικιλία και πολλά από αυτά ήταν χειροποίητα. Ίσα που θυμάμαι πως τα έφτιαχνε ένα μεγαλύτερο κοριτσάκι που έμενε στο διπλανό σπίτι και ερχόταν πάντα να το στολίσομε όλοι μαζί. Τώρα πια η ίδια είναι γιαγιά… Αγόραζε, που λέτε, κόλλες γλασέ (έτσι τις ονόμαζαν τότε) και με τη βοήθεια ενός μολυβιού έφτιαχνε μπάλες με κωνικές προεξοχές, συμμετρικές, καθώς και αστεράκια. Στη συνέχεια με βελόνα και κλωστή τους έφτιαχνε μια μικρή θηλιά για να τα κρεμάσομε. Χρησιμοποιούσαμε βαμβάκι για χιόνι το οποίο ξαίναμε εμείς τα μικρά, μέχρι να γίνει σχεδόν διάφανο. Μετά το απλώναμε στα κλαδιά και στην κορυφή τοποθετούσαμε ένα μεγάλο αστέρι. Στην αγορά τότε κυκλοφορούσαν ελάχιστες μπάλες αλλά ήταν πανάκριβες για τα δεδομένα της εποχής, έτσι είχαμε λίγες που τις τυλίγαμε και τις ξετυλίγαμε κάθε χρόνο προσεκτικά για να μη σπάσουν. Το ντεκόρ συμπλήρωναν αγγελάκια, καμπανούλες, πουλάκια και διάφορα άλλα μικροπράγματα που δεν θυμάμαι πλέον…
Τέλος, με τη φάτνη στη βάση του, το δέντρο που δεν ήταν πολύ μεγάλο, τοποθετούνταν πάνω σε ένα τραπεζάκι που μεταφέραμε στο παράθυρο για να φαίνεται από το δρόμο. Τα πρώτα χρόνια δεν υπήρχαν φωτάκια και όταν… εφευρέθηκαν τρελαθήκαμε από τη χαρά μας. Βεβαίως η μαμά φοβόταν μην αρπάξομε καμιά φωτιά και αργά τη νύχτα τα έσβηνε.
Μερικές φορές χιόνιζε κιόλας…, εκεί να δεις χαρά στη θέα και μόνο του χιονιού. Δεν μας επέτρεπαν να βγούμε να παίξομε όσο ήμασταν μικροί για να μην κρυώσομε χριστουγεννιάτικα, αλλά τα μεγαλύτερα παιδιά της γειτονιάς που έπαιζαν χιονοπόλεμο μας λυπόντουσαν και μας έφερναν χιόνι στα σκαλοπάτια για να το δούμε και να το…λιώσομε με τα χέρια και την ανάσα μας.
Τα δώρα ήταν σχεδόν σταθερά. Αυτοκινητάκια για τον αδερφό μου, παραμύθια που στη συνέχεια έγιναν βιβλία για μένα, καθώς και επιτραπέζια παιχνίδια… Τι μαγεία… Πόση αξία είχε ένα δώρο, ένα αντικείμενο σε μια εποχή που δεν υπήρχε τόση αφθονία και όλα ήταν μετρημένα και τακτικά…
Από προ-παραμονές Χριστουγέννων κάποιο ήσυχο βράδυ ο μπαμπάς και η μαμά ασχολούνταν επιμελώς με την αποστολή των ευχετήριων καρτών: Αθήνα, Αμερική, Αυστραλία… «Αγαπητέ -οί μας… επί τη ευκαιρία των εορτών των Χριστουγέννων σας ευχόμεθα κ.λπ. κ.λπ. …»
Εν τω μεταξύ κατέφθαναν λίγο πριν ή λίγο μετά οι αντίστοιχες αποστολές με τον ταχυδρόμο. Βλέπετε…δεν είχαμε συνδεθεί ακόμα με το ίντερνετ και το τηλέφωνο μόλις είχε κάνει την εμφάνισή του.
Δεν μαγειρεύαμε γαλοπούλα για το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι, καθώς δεν συμπεριλαμβανόταν στις παραδόσεις του χωριού και του σπιτιού μας. Αυτή τη συνήθεια την αποκτήσαμε αργότερα μαζί με όλες τις υπόλοιπες ξενόφερτες… Καλοδεχούμενες…
Αν θυμάμαι μάλιστα καλά, η μαμά νήστευε όλο το σαραντάμερο, εμείς και ο μπαμπάς την τελευταία εβδομάδα για να κοινωνήσομε.
Μερικές χρονιές, αν δεν έρχονταν οι παππούδες να γιορτάσομε όλοι μαζί στο σπίτι στην πόλη, πηγαίναμε εμείς στο χωριό μαζί με θείους και ξαδερφάκια.
Ολόκληρη η παραμονή μας εκεί ήταν μια… περιπέτεια. Ο παππούς είχε ήδη σφάξει κατσικάκι που το πάχαινε επιμελώς για τα Χριστούγεννα μαζί με κανένα πετεινάρι (για να φάνε τα παιδάκια σούπα που είναι και δυναμωτική…)
Το μενού συμπλήρωναν εκτός των άλλων αμανίτες- αν ευνοούσε ο καιρός – και εκείνο το περίεργο, υπέροχο, θεσπέσιο σπιτικό βούτυρο που ήταν γλυκό σαν μέλι και που δεν έχω ξαναδεί εδώ και αρκετές δεκαετίες… Κάθε χρόνο, μερικές μέρες πριν τα Χριστούγεννα η μαμά με τη θεία μαγείρευαν «πηχτή», ένα έδεσμα που μόλις φέτος ενδιαφέρθηκα να μάθω πώς φτιάχνεται, επειδή θυμήθηκα ξαφνικά ότι το έχω υποσυνείδητα συνδυάσει με τις Γιορτές…
Στο χωριό λοιπόν συναντιόταν η ευρύτερη οικογένεια και εμείς παρέα με τα ξαδερφάκια καθόμασταν τα βράδια στα γόνατα της γιαγιάς ή στα σκαμνάκια τριγύρω της μασουλώντας στραγαλάκια και πασατέμπο για να μας πει παραμύθια και ιστορίες από τα παλιά.
Πριν πάμε για ύπνο, τσακωνόμασταν για το ποιος θα κοιμηθεί μαζί της και καταλήγαμε να κοιμάται η κατάκοπη χριστιανή με καμιά φορά τρία-τέσσερα εγγονάκια στο ίδιο κρεβάτι…
Ξυπνούσε σχεδόν χαράματα για να προετοιμάσει το σπίτι, να ανάψει φωτιά, να προγραμματίσει το φαγητό, να αρμέξει, να ετοιμάσει τον παππού για να πάει στις δουλειές του… Εν τω μεταξύ, ξυπνούσαμε και οι υπόλοιποι και άρχιζε η …κίνηση.
Τα κουλουράκια, οι κουραμπιέδες, τα φοινίκια, τα μαμούλια (ακόμα δεν έμαθα γιατί τα ονομάζουν έτσι) καμιά φορά λοιπόν όλα αυτά τα γλυκά φτιαχνόντουσαν στο σπίτι του χωριού. Εκεί να δεις αναστάτωση… Εκεί να δεις φασαρία ανακατεμένη με χαρά και ξενοιασιά. Πάντως, για μας τα παιδιά η κουζίνα εκείνες τις μέρες γενικώς αποτελούσε ένα μυστήριο (για μένα ακόμα είναι).Τα γλυκά φτιάχνονταν σε μεγάλες ποσότητες και ποικιλίες για να φτάσουν για όλους μας και το ανέβα- κατέβα στον πάνω όροφο έδινε κι έπαιρνε. Εκεί, επίσης, μας είχαν απαγορεύσει την είσοδο ή μάλλον την άνοδο, επειδή τοποθετούσαν αράδα τα ταψιά με τα άψητα γλυκά πάνω στα κρεβάτια, σκεπασμένα και ζεστά για να «ανέβει» η ζύμη και δεν έπρεπε κανείς επ’ ουδενί να τα… «ξυπνήσει». Ούτε καν για να κλέψει λίγη ζύμη, τόση δα!
Ανάμεσα στα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά οι γυναίκες του σπιτιού έφτιαχναν τις βασιλόπιττες σε μεγάλες ποσότητες, αρκετές για την οικογένεια, για πεσκέσι στους φίλους της οικογένειας, καθώς και για την θεία την Τάδε που γέρασε και δεν μπορεί να φτιάξει πια… Α! και για τον καημένο τον θείο τον Τάδε που έχασε πέρσι τη γυναίκα του… και ούτω καθεξής.
Τη συγκεκριμένη ζύμη (της βασιλόπιττας ), για κάποιο αδιευκρίνιστο λόγο λιγουρευόμασταν περισσότερο από τις άλλες και τριγυρίζαμε μπας και αρπάξομε κανένα κομμάτι… Αλλά πού τέτοια τύχη. Παρ’ όλα αυτά η γιαγιά όλο έκλεβε μπουκίτσες από τη μαμά και τις θείες και μας τις έχωνε στο στόμα ανοιγοκλείνοντας τα μάτια της συνωμοτικά…
Ο τεράστιος φούρνος που προπολεμικά είχε γνωρίσει μέρες δόξας καθ’ ότι επαγγελματικός ,ήταν σχεδόν μόνιμα αναμμένος εκείνες τις μέρες. Το δε μαγκάλι, καθώς η κυκλοφορία ήταν μεγάλη στο σπίτι, φρουρούνταν ανελλιπώς μήπως και πέσει -«Θε μου, φύλαε»- κανένα παιδάκι μέσα. Εκεί μας έψηναν τα κάστανα που στη συνέχεια μας ξεφλούδιζαν για να τα φάμε περιμένοντας ένας ένας στη σειρά…
Η ξυλόσομπα δεν είχε ακόμα εφευρεθεί …
Τα χρόνια πέρασαν, οι εποχές άλλαξαν, η ξυλόσομπα κατέφθασε κάποια στιγμή με τιμή και δόξα στο σπίτι του χωριού – όχι πως άλλαξε και πολλά πράγματα εδώ που τα λέμε, εμείς είχαμε πια μεγαλώσει και δεν κινδυνεύαμε πια να πέσομε στο μαγκάλι -, είμαι σίγουρη όμως ότι όλοι όσοι έζησαν τις γιορτές των Χριστουγέννων εκείνης της συγκεκριμένης εποχής, αν καμιά φορά τη θυμούνται, σίγουρα τους πλημμυρίζει η ίδια νοσταλγία που με οδήγησε να γράψω τούτες εδώ τις γραμμές…
