Γράφει ο Νίκος Κ. Χαβιάρας δ.Φ.
Ίσως το γνωστότερο, αλλά οπωσδήποτε το επιφανέστερο αναφορικά με τα δύο πρόσωπα που το συνέθεταν, ερωτικό ειδύλλιο που αναπτύχθηκε στα χρόνια της Επανάστασης ήταν αυτό ανάμεσα στον Δημήτριο Υψηλάντη και τη Μαντώ Μαυρογένους. Ο Δημήτριος Υψηλάντης, ο «πρίγκιπας» ή «πρέντσιπας», όπως τον αποκαλούσαν οι Έλληνες, ήταν αδελφός του Αλεξάνδρου, αρχηγού της Φιλικής Εταιρείας και φλογερού πατριώτη που ξεκίνησε την Επανάσταση από τις παραδουνάβιες ηγεμονίες. Ο Δημήτριος έφθασε στην Ελλάδα τον Ιούνιο του 1821 και σχεδόν αμέσως προσεταιρίσθηκε τους στρατιωτικούς-οπλαρχηγούς. Παρά τον αγνό πατριωτισμό και την ανιδιοτέλειά του, δεν διέθετε ιδιαίτερες ικανότητες.
Η Μαντώ (Μαγδαληνή) Μαυρογένους, κόρη του μεγαλέμπορου Νικολάου Μαυρογένη και της Μυκονιάτισσας Ζαχαράτης Χατζή Μπατή, ήταν όμορφη, λεπτή, με ευρωπαϊκή μόρφωση και τρόπους. Εμπνεόταν από υψηλά αισθήματα φιλοπατρίας και διέθεσε ολόκληρη την περιουσία της στον Αγώνα.
Το 1821 ο Υψηλάντης ήταν 28 ετών και η Μαντώ 24. Ο λαϊκός θρύλος, περισσότερο, υποστήριζε ότι κατά την υπεράσπιση του κάστρου του Άργους (Ιούλιος 1822) οι δυο νέοι κοιμόντουσαν στην ίδια σκηνή. Στη συνέχεια, ζούσαν τον έρωτά τους στο Ναύπλιο. Η αντίπαλη των στρατιωτικών παράταξη δεν επιθυμούσε την ευόδωση του ειδυλλίου με γάμο, αφού κάτι τέτοιο θα ισχυροποιούσε τη θέση του Υψηλάντη στη μετεπαναστατική Ελλάδα.
Ο Ηπειρώτης ιατρός Ιωάννης Κωλέττης, γνωστός για τις ραδιουργίες του ιδίως κατά την περίοδο των δύο εμφυλίων, ήταν εκείνος που ανέλαβε την υπονόμευση της σχέσης, ώστε τελικά αυτή να διαλυθεί. Τα σχέδιά του ευνοήθηκαν και από την εύθραυστη υγεία του Υψηλάντη (έπασχε από χρόνια πάθηση των πνευμόνων), αλλά και από το σκανδαλισμό μερίδας των Ελλήνων εξαιτίας του ότι το ζευγάρι δεν είχαν επισημοποιήσει τη σχέση τους –πάντως, το 1825 ο «πρίγκιπας» είχε δώσει στη Μαντώ έγγραφη υπόσχεση γάμου μετά την απελευθέρωση. Τον ίδιο κιόλας χρόνο, ο Κωλέττης διοχέτευσε τη φήμη, που σύντομα έφθασε στα αυτιά του Υψηλάντη, ότι η Μαυρογένους συνδέθηκε με τον Άγγλο Έντουαρντ Μπλακιέρ. Ενώ ο Δημήτριος έλειπε από το Ναύπλιο, κάποιοι «αγανακτισμένοι» απήγαγαν τη Μαντώ και την έστειλαν στη Μύκονο. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ο Κωλέττης φρόντισε να επισκεφθούν τη Μαντώ οι δύο προσωπικοί ιατροί του Υψηλάντη, οι οποίοι της περιέγραψαν με τα μελανότερα χρώματα την κατάσταση της υγείας του και υπονόησαν ότι η σχέση τους την χειροτέρευε. Η κατάληξη, ωστόσο, ήταν η ίδια: η Μαντώ συντετριμμένη -νόμισε ότι η επίσκεψη των ιατρών εκπορευόταν από τον Υψηλάντη- εγκατέλειψε το Ναύπλιο και ένας μεγάλος έρωτας έσβησε άδοξα.
