Συντάκτης: Ραφαέλα Βατάκη
Σεξουαλική παρενόχληση, βιασμός, κακοποίηση. Γύρω από τις λέξεις υπάρχει μία συνομωσία σιωπής.
Με αφορμή αυτό το ντόμινο αποκαλύψεων με κατηγορίες για σεξουαλική βία αισθάνθηκα την ανάγκη να γράψω, αλλά πώς; Πώς να εκφράσω τις σκέψεις μου, τους προβληματισμούς μου πάνω σε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα; Άραγε υπάρχει κατάλληλος τρόπος…; Υπάρχουν κατάλληλες λέξεις για να μη θίξω, να μην προσβάλω, να μην απογοητεύσω; Κι άλλα τόσα ερωτήματα που μάλλον δεν υπάρχει, σε αυτά, λογική απάντηση.
Ξέφυγα…
Ας ξεκινήσουμε επισημαίνοντας ότι το πρόβλημα της σεξουαλικής βίας αφορά κάθε χώρα και κοινωνική τάξη. Είναι ένα φαινόμενο με πολιτική, κοινωνική, δικαιϊκήσημασία και ΟΧΙ προσωπικό ζήτημα… κανονικά!
Ερχόμαστε στο σήμερα. «Η γυναίκα φταίει που προκαλεί με το ντύσιμό της, το βλέμμα της και την συμπεριφορά της. Η γυναίκα έδωσε το δικαίωμα και το θάρρος. Ήθελε και τα έπαθε. Κατά βάθος ήθελε να βιαστεί. Δεν αντιστάθηκε. Δεν το ανέφερε τον καιρό που έπρεπε. Γιατί τώρα; Μάλλον κάποιο συμφέρον θα έχει». Πόσο εξοργιστικές μπορεί να είναι τέτοιου είδους απαντήσεις και συμπεράσματα; Αλλά ξέχασα! Οι γυναίκες δεν πρέπει να αντιδρούν. Δεν έχουν δικαίωμα. Υφίστανται βία και σιωπούν. Έτσι ακριβώς όπως έμαθαν μέσα σε αυτό το πατριαρχικό σύστημα που ζούμε.
Άραγε, θα κρίναμε το ίδιο αν ο καθένας από εμάς είχε βιώσει κάτι αντίστοιχο; Θα διατυπώναμε τις απόψεις μας με αυτόν τον τρόπο, που μόνο απογοήτευση με κάνει να αισθάνομαι, χωρίς να λογαριάσουμε το πώς νιώθουν; Μήπως γνωρίζουμε πόση δύναμη χρειάζεται πρώτα να αποδεχθείς ότι είσαι θύμα βίας κι έπειτα να το πεις; Μάλλον, θα έχουμε σκεφτεί πόσο δύσκολο και επίπονο είναι να χειριστεί κανείς μία τέτοια τραυματική εμπειρία. Και ΟΧΙ, σημασία δεν έχει πότε θα το πεις, αλλά πότε θα βρεις το κουράγιο και τη δύναμη να τολμήσεις και να σπάσεις τη σιωπή σου.
Ζούμε, εν έτει 2021, σε μία κοινωνία που πάντα έκρινε και συνεχίζει να κρίνει βιαστικά, χωρίς να φιλτράρει αυτά που βλέπει, ακούει, σκέφτεται. Θα μου πεις ελευθερία λόγου έχουμε! Ναι, θα συμφωνήσω. Αλλά πάνω απ’ όλα είμαστε άνθρωποι. Και γιατί το λέω έτσι; Γιατί αυτό που μας ξεχωρίζει απ’ τα ζώα είναι πως σαν ανθρώπινα όντα διαθέτουμε τη λογική και την ηθική. Όταν καταπατάμε τέτοιες αξίες, ξεπερνάμε κάθε φραγμό. Μπορεί να ακούγεται κάπως σκληρό, αλλά αυτή είναι η δική μου άποψη. Εξάλλου, αυτό μας δίδαξε και στο έργο του ο Αριστοτέλης.
Τις περισσότερες φορές ξεχνάμε ότι είμαστε απλοί θεατές σε αυτό το μελανό «έγκλημα» μίας διαβρωμένης κοινωνίας. Μετατραυματικό στρες, βαριά μορφή κατάθλιψης είναι κάποια από τα βαθιά συναισθήματα που κατακλύζουν ένα θύμα σεξουαλικής κακοποίησης. Έμαθαν να ζουν με τον φόβο της συνέπειας, του στιγματισμού, της ντροπής και της αμφιβολίας των άλλων. Νιώθουν αβοήθητα, εκτεθειμένα, «λερωμένα»,σε σημείο να κατηγορούν τον ίδιο τους τον εαυτό γι’ αυτό που τους συνέβη. Αρνούνται να συνειδητοποιήσουν ότι η συμπεριφορά που δεχτήκαν είναι τόσο καταχρηστική, τόσο απάνθρωπη, βίαιη.
Κανένας δεν έχει δικαίωμα να ελέγχει τη ζωή του άλλου, είτε γιατί πιστεύει ότι του «ανήκει», ότι είναι «κτήμα του», είτε επειδή τον θεωρεί ως εύκολο ανυπεράσπιστο «αντικείμενο». Και ποιος είναι αυτός που θα ορίσει τα παραπάνω; Ο κάθε άνθρωπος είναι αυτός που θα ορίσει για τον ίδιο του τον εαυτό με ποιον τρόπο επιλέγει να ζει, να μιλάει, να ντύνεται, με ποιους επιθυμεί να συναναστρέφεται, πώς θα φέρεται και θα δρα.
Χωρίς καμία υπερβολή θεωρώ πως η σεξουαλική βία, ο βιασμός, η κακοποίηση δεν μπορούν να είναι δικαιολογημένα και αποδεκτά. Ίσως, είναι η πιο επαίσχυντη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όσο συνεχίζεται, δεν μπορώ να δεχτώ ότι υπάρχει πρόοδος στα θέματα ισότητας, ανάπτυξης και ειρήνης.
Κάθε άνθρωπος θέλει να ζει ελεύθερος, τόσο στον δρόμο όσο και στο σπίτι του, στον επαγγελματικό του χώρο, καθώς και όπου αλλού βρίσκεται. Τα όρια του καθενός σταματούν εκεί που αρχίζουν τα όρια του άλλου. Αν θέλουμε, λοιπόν, ως κοινωνία να επικαλούμαστε τον όρο «ισότητα», τότε οφείλουμε να δείχνουμε τον ανάλογο σεβασμό και να απαιτούμε την υπεράσπιση αυτών των δικαιωμάτων.
Κλείνοντας θα ήθελα να δώσω «μία μικρή συμβουλή» τόσο στα θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης, όσο και στους υπόλοιπους αναγνώστες που δεν έχουν βιώσει κάτι αντίστοιχο. Δεν είστε μόνοι σας, αντιδράστε, μιλήστε ή καλέστε στο 15900 στη Γραμμή SOS! Υπάρχουν κατάλληλοι άνθρωποι, κατάλληλες δομές και λύσεις για το πρόβλημά σας. Το μόνο που χρειάζεται είναι ενημέρωση και αγάπη. Απ’ την άλλη, γονείς και εκπαιδευτικοί μιλήστε, ενημερώστε τα παιδιά σας για το πώς πρέπει να επικοινωνούν, να βάζουν όρια, να είναι υποψιασμένα, προκειμένου να τα απαλλάξουμε από τις ενοχές, τη ντροπή, την ταπείνωση που εμείς, η κοινωνία μας, αδίκως τους φορτώσαμε.
«Ακόμα και η πιο σκοτεινή νύχτα θα τελειώσει και ο ήλιος θα ανατείλει ξανά» (Βίκτωρ Ουγκώ).
