Ένα κορυφαίο ελβετικό μουσείο αντιμετώπισε προβλήματα με την παρουσίαση μιας συλλογής έργων τέχνης που αποκτήθηκε υπό ύποπτες συνθήκες κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με ορισμένους να λένε ότι η προσπάθειά του να την τοποθετήσει «στο πλαίσιο» δεν εστιάζει αρκετά στην τύχη των πρώην Εβραίων ιδιοκτητών της.
Υπήρχαν εδώ και καιρό υποψίες σχετικά με την προέλευση μιας από τις πιο διάσημες ιδιωτικές συλλογές τέχνης της Ευρώπης, που αποκτήθηκε από τον έμπορο όπλων Εμίλ Μπούρλ, ο οποίος έκανε την περιουσία του κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Ο γερμανικής καταγωγής βιομήχανος πολιτογραφήθηκε Ελβετός πολίτης το 1937 και πέθανε το 1956, έχοντας συγκεντρώσει περίπου 600 έργα τέχνης, μεταξύ των οποίων αριστουργήματα των Σεζάν, Ντεγκά, Μανέ, Μονέ, Ρενουάρ, Ρέμπραντ, Πικάσο και Βαν Γκογκ.
Ορισμένα είχαν προηγουμένως κλαπεί από τους Εβραίους ιδιοκτήτες τους ή είχαν πωληθεί φτηνά και βιαστικά καθώς οι ιδιοκτήτες τους διέφευγαν από τους Ναζί.
Το Kunsthaus της Ζυρίχης αντιμετώπισε επικρίσεις το 2021 όταν άνοιξε ένα νέο κτίριο για να στεγάσει περίπου 170 έργα από τη συλλογή.
Η νέα έκθεση του μουσείου, «Ένα μέλλον για το παρελθόν -η συλλογή Μπούρλ: τέχνη, πλαίσιο, πόλεμος και σύγκρουση», προσπαθεί να διευρύνει το επίκεντρο για να εξετάσει τι συνέβη στους Εβραίους συλλέκτες.
Ορισμένοι όμως λένε ότι δεν έχει προχωρήσει αρκετά μακριά, με τους χάκερς να επιτίθενται στον ιστότοπό του νωρίτερα φέτος, χαρακτηρίζοντας τον Μπούρλ «υποστηρικτή των Ναζί».
Τα έργα τέχνης είναι «αθώα»
Πριν ακόμη ανοίξει η έκθεση στις 3 Νοεμβρίου, μια συμβουλευτική επιτροπή εξωτερικών εμπειρογνωμόνων παραιτήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την έλλειψη χώρου που δόθηκε στους πρώην Εβραίους ιδιοκτήτες.
«Παρά τις επανειλημμένες συστάσεις μας να δοθεί ο απαραίτητος χώρος στις τύχες των συλλεκτών που καταδιώχθηκαν, λεηλατήθηκαν και δολοφονήθηκαν, μόνο ένα μικρό μέρος τους αφιερώνεται», δήλωσε στην ελβετική εφημερίδα Le Temps ένας ανώνυμος εκπρόσωπος της επιτροπής.
Δεδομένου ότι «ο Εμίλ Μπούρλ επωφελήθηκε από το ιστορικό πλαίσιο για να συγκεντρώσει τη συλλογή του, είναι προβληματικό να υπάρχει η εντύπωση ότι τα θύματα των ναζί περιθωριοποιούνται», πρόσθεσε.
«Έχουμε επίγνωση του γεγονότος ότι αυτή η συλλογή συνεπάγεται πολλές συζητήσεις και θεωρήσαμε ότι πρέπει να δείξουμε το έργο, αλλά και με ένα πλαίσιο», δήλωσε στο AFP η διευθύντρια του μουσείου Αν Ντεμέστερ.
Το Ίδρυμα Μπούρλ, στο οποίο ανήκει η συλλογή, παραδέχθηκε ότι 13 πίνακες που αγόρασε ο έμπορος όπλων κατά τη διάρκεια του πολέμου είχαν κλαπεί από τους Ναζί από Εβραίους στη Γαλλία.
Μετά από δικαστικές υποθέσεις στα τέλη της δεκαετίας του 1940, ο Μπούρλ επέστρεψε και τα 13 έργα στους νόμιμους ιδιοκτήτες τους και στη συνέχεια εξαγόρασε εννέα από αυτά, δήλωσε το ίδρυμα.
«Τα ίδια τα έργα τέχνης δεν είναι ένοχα», δήλωσε η Ντεμέστερ, «αλλά αποτελούν μαρτυρία αυτής της ιστορίας της φρίκης».
Είπε ότι στόχος της νέας έκθεσης είναι «να αντιμετωπιστούν τα ιστορικά ζητήματα, αλλά και να διασφαλιστεί ότι τα έργα τέχνης εξακολουθούν να βλέπονται και δεν εξαφανίζονται από το προσκήνιο».
«Προβληματική» συλλογή
Η συλλογή εκτέθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ιδιωτικό μουσείο στα περίχωρα της Ζυρίχης, μέχρι που τέσσερα αριστουργήματα εκλάπησαν σε μια από τις μεγαλύτερες ληστείες έργων τέχνης στον κόσμο το 2008.
Αν και δύο έργα ανακτήθηκαν, ένας πίνακας του Σεζάν αξίας περίπου 110 εκατομμυρίων δολαρίων και ένας Ντεγκά εξακολουθούν να λείπουν.
Το Kunsthaus ανέθεσε σε ειδικούς να εντοπίσουν την προέλευση ορισμένων από τα έργα για τη νέα έκθεση.
“Σκεφτήκαμε ότι ήταν σημαντικό να αντιμετωπίσουμε ανοιχτά τα προβληματικά ζητήματα που έχουν συζητηθεί στα μέσα ενημέρωσης… αλλά ποτέ εδώ στο σπίτι μας”, δήλωσε η Ντεμέστερ.
Ένα από τα έργα που εκτίθενται είναι ένα αριστούργημα του Ρενουάρ από το 1880, το «Πορτρέτο της Irene Cahen d’Anvers», το οποίο κατασχέθηκε από τους Ναζί και αργότερα επιστράφηκε από τον Μπούρλ στους Εβραίους ιδιοκτήτες του, οι οποίοι στη συνέχεια του το πούλησαν πίσω.
Εκτός από τα επεξηγηματικά κείμενα με τα έργα που είναι γνωστό ότι έχουν λεηλατηθεί, το μουσείο έχει προσθέσει βίντεο με ειδικούς και ιστορικούς που συζητούν για την προέλευση, αλλά και ζητούν από τους επισκέπτες τη γνώμη τους.
«Δεν μας αρέσουν οι αντιπαραθέσεις, αλλά μας αρέσουν οι συζητήσεις», δήλωσε η Ντεμέστερ.
«Ένα μουσείο είναι ένα καταφύγιο για όμορφες εικόνες, αλλά είναι επίσης μια πλατφόρμα όπου γίνονται συζητήσεις», είπε.
Το Kunsthaus δήλωσε ότι «λυπάται» για τη διαφωνία με τους ειδικούς σχετικά με τον τρόπο συγκρότησης της έκθεσης, αλλά προέτρεψε να συνεχιστεί η «πολύτιμη και ενδιαφέρουσα» συζήτηση.
Πηγή: AFP
Πηγή: ertnews.gr
