Στην ανάγκη δημιουργίας ενός κεντρικού ευρωπαϊκού μηχανισμού επιστροφών όσων δεν δικαιούνται άσυλο αναφέρεται ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης. Σε συνέντευξη του στο ethnos.gr τονίζει πως «έχουμε προετοιμαστεί καταλλήλως για ένα ενδεχόμενο μεταναστευτικό κύμα», ενώ σημειώνει πως «η εμπειρία του Έβρου αποκρυσταλλώθηκε σε έναν μηχανισμό πρόληψης και αντιμετώπισης παρόμοιων κρίσεων».
Ο κ. Μηταράκης υπογραμμίζει πως «η ταχεία διαδικασία ασύλου, είναι πλέον μαζί με την αποτελεσματική φύλαξη των συνόρων, από τις πλέον βασικές αιτίες της μεγάλης μείωσης των διαμενόντων στα νησιά». Ειδικότερα αναφέρει πως οι διαμένοντες στα νησιά δεν ξεπερνούν τους 5000, ενώ συνολικά σε όλη τη χώρα είναι 42.000 (δηλαδή καταγράφεται μια μείωση 49% σε σχέση με τις αρχές του 2020).
Η Ελλάδα έχει καταστήσει σαφές προς πάσα κατεύθυνση ότι δεν πρόκειται να γίνει ξανά πύλη εισόδου παράνομων μεταναστών στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Έχουμε προετοιμαστεί καταλλήλως για ένα ενδεχόμενο μεταναστευτικό κύμα. Πρώτον, με την ενίσχυση της προστασίας των εθνικών και κατ’ επέκταση ευρωπαϊκών συνόρων. Θα διαφυλάξουμε τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, με ενέργειες πάντοτε σύννομες με το Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο.
Δεύτερον, με την αφύπνιση των ευρωπαϊκών θεσμών και την έγκαιρη κινητοποίηση τους αναφορικά με νέες ροές. Η Ευρώπη πρέπει να λειτουργεί προληπτικά, πρέπει να στηρίξει τις όμορες περιοχές και τις χώρες διέλευσης.
Τρίτον, ενδυναμώσαμε το νομικό οπλοστάσιο της χώρας μας, ορίζοντας την Τουρκία ως ασφαλή τρίτη χώρα. Με προφανή στόχο οι μεταναστευτικές ροές από το Αφγανιστάν να ανακόπτονται και τα αιτήματα ασύλου να εξετάζονται στο έδαφος της.
Στέλνουμε, έτσι, ένα ξεκάθαρο μήνυμα πως δε θα ζήσουμε ξανά τις θλιβερές εικόνες του 2015.
– Μετά από ένα ήρεμο καλοκαίρι η Τουρκία έχει επιστρέψει στο δρόμο των προκλήσεων. Θεωρείτε πιθανόν το επόμενο διάστημα να ανέβουν ακόμα περισσότερο οι τόνοι και αυτό να συνδυαστεί και με την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού;
Το Μεταναστευτικό μπορεί και πρέπει να αποτελέσει έναν δίαυλο επικοινωνίας, αλλά και την αφετηρία μιας νέας περιόδου νηφαλιότητας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Το τηλεφώνημα του Πρωθυπουργού με τον Τούρκο Πρόεδρο, άλλωστε, έδειξε πως αυτήν τη στιγμή οι δύο χώρες αντιμετωπίζουν μια κοινή πρόκληση, απέναντι στην οποία μπορούν να συνεργαστούν και να αναζητήσουν μια κοινή λύση.
Αυτό δε σημαίνει, ωστόσο, πως δεν παραμένουμε σε ετοιμότητα, τόσο στα χερσαία, όσο και στα θαλάσσια σύνορα μας. Αν και πιστεύω πως τα γεγονότα στον Έβρο και η στιβαρή απάντηση στη χώρα μας, θα αποσοβήσουν οποιαδήποτε σκέψη για εκ νέου εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού.
Η εμπειρία του Έβρου, οφείλω να πω, ότι αποκρυσταλλώθηκε σε έναν μηχανισμό πρόληψης και αντιμετώπισης παρόμοιων κρίσεων. Έναν μηχανισμό που θα ξαναμπεί με ταχύτητα σε λειτουργία μελλοντικά. Θα αντιμετωπίσουμε μια πιθανή κρίση με αποφασιστικότητα, όποτε και αν ανακύψει
– Στο εσωτερικό της Ε.Ε. υπάρχουν μεταξύ των κρατών διαφορετικές φωνές αναφορικά με το μεταναστευτικό. Πιστεύετε ότι μπορεί να βρεθεί η χρυσή τομή για να προχωρήσει το νέο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου; Και τι περιμένει η Ελλάδα από αυτή τη συζήτηση;
Τόσο στην Διάσκεψη των MED5, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, με πρωτοβουλία της Ελλάδας, όσο και σε αυτή της Μάλαγας, η Ιταλία, η Ισπανία, η Κύπρος, η Μάλτα και η χώρα μας, καταστήσαμε σαφές ότι οι χώρες πρώτης υποδοχής, διατηρούμε ένα σταθερό και αρραγές διαπραγματευτικό μέτωπο. Εκ των πραγμάτων, είμαστε οι χώρες που καλούμαστε να επωμιστούμε το μεγαλύτερο βάρος της διαχείρισης των μεταναστευτικών ροών, εξαιτίας της γεωγραφικής μας θέσης.
Είναι μία αντικειμενική πραγματικότητα, ότι στους κόλπους της ΕΕ υπάρχουν πολλά σημεία στα οποία οι απόψεις μας συγκλίνουν και σε άλλα αποκλίνουν. Άλλωστε, πρόκειται για μία σύνθετη διαπραγμάτευση που καλείται να συγκεράσει διαφορετικές απόψεις και προσεγγίσεις. Είναι ένας δύσκολος δρόμος, όμως δεν είμαστε μόνοι μας, έχουμε τα 5 κράτη πρώτης γραμμής στο πλευρό μας, και επίσης, γνωρίζουμε ότι η Ευρώπη έχει διδαχθεί από τα λάθη και τις παραλείψεις του παρελθόντος στη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης.
Ως εκ τούτου, οι βασικότερες θέσεις μας είναι, η ανάγκη για αποτελεσματική προστασία των εξωτερικών συνόρων, η ανάγκη δημιουργίας κοινού ευρωπαϊκού μηχανισμού επιστροφών όσων δεν δικαιούνται διεθνή προστασία και η ανάγκη ουσιαστικής και έμπρακτης αλληλεγγύης εκ μέρους όλων των εταίρων στην Ε.Ε.
Για το λόγο αυτό, διατυπώσαμε την κοινή θέση μας ότι το Σύμφωνο επικεντρώνεται κυρίως στην ευθύνη των κρατών μελών της πρώτης γραμμής που είναι ήδη εκτεθειμένα σε δυσανάλογες πιέσεις, ενώ ο μηχανισμός αλληλεγγύης παραμένει αβέβαιος όσον αφορά στην υιοθέτηση των εκτελεστικών πράξεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και εθελοντικός όσον αφορά στις μετεγκαταστάσεις.
Για να μη ζήσουμε εικόνες του παρελθόντος, ζητάμε τη θέσπιση ενός κεντρικού ευρωπαϊκού μηχανισμού επιστροφών, o οποίος θα συντονίζεται από την ΕΕ και θα υποστηρίζεται από ευρωπαϊκούς οργανισμούς, όπως η FRONTEX.
Πάντως, σε όλη αυτή τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης είμαστε ξεκάθαροί ότι «δεν συμφωνείται τίποτα μέχρι να συμφωνηθούν όλα».
– Ποιος είναι ο σχεδιασμός του υπουργείου για τις δομές φιλοξενίας στα νησιά και πως μπορεί να επισπευσθούν οι διαδικασίες για την εξέταση των αιτημάτων για άσυλο;
Παραδώσαμε πριν λίγες ημέρες τη νέα κλειστή, ελεγχόμενη δομή, μακριά από τον αστικό ιστό στη Σάμο και στις 30 Σεπτεμβρίου κλείνουμε το ΚΥΤ στο Βαθύ για το οποίο η χώρα μας από το 2015 και μετά είχε γίνει αντικείμενο σκληρών επιθέσεων για τις συνθήκες διαβίωσης, παρά τις βελτιώσεις που είχαμε κάνει. Η ολοκλήρωση του Εθνικού Συστήματος Υποδοχής, προβλέπει την παράδοση των νέων κλειστών ελεγχόμενων δομών σε Λέρο και Κω μέσα στους επόμενους μήνες του 2021 και των δομών σε Χίο και Λέσβο μέσα στο τρίτο τρίμηνο του 2022.
Τα νησιά μας σήκωσαν δυσανάλογα μεγάλο βάρος της μεταναστευτικής κρίσης την περίοδο 2015-2019. Δεν θα αφήσουμε να ξανασυμβεί αυτό. Δημιουργούμε τις προϋποθέσεις ώστε αφενός η χώρα να είναι προετοιμασμένη ώστε σε οποιοδήποτε έκτακτο γεγονός τα νησιά να μη ζήσουν ξανά το χάος του 2015 και αφετέρου τα νησιά να ‘αναπνεύσουν’, να επιστρέψουν στην κανονικότητα, να ανακάμψουν οικονομικά, να αναπτυχθούν.
Οι κλειστές ελεγχόμενες δομές έρχονται για να αντικαταστήσουν τις υπάρχουσες. Δεν φτιάχνουμε πρόσθετες δομές. Αντιθέτως, κλείνουμε δομές σε όλη τη χώρα. Από τις 121 που λειτουργούσαν στις αρχές του 2020, κλείσαμε 85 και σήμερα λειτουργούν 36, οι οποίες θα μετατραπούν σε σύγχρονες, ασφαλείς δομές, όπως αυτές στα νησιά.
Οι νέες κλειστές ελεγχόμενες δομές είναι μακριά από τον αστικό ιστό και προσφέρουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και εργασίας και ενισχύουν το αίσθημα ασφάλειας για όλους. Διαμένοντες, εργαζόμενους, τοπικές κοινωνίες. Είναι εξοπλισμένες με τα πλέον σύγχρονα συστήματα ασφαλείας τόσο σε ότι αφορά την είσοδο και την έξοδο όσο και σε ό,τι αφορά τη διαμονή και τη λειτουργία.
Είχα μία συζήτηση πρόσφατα με μία γυναίκα από τη Σομαλία, μάνα δύο παιδιών, στη δομή της νέας Καβάλας και θέλω να σας τη μεταφέρω. Μου είπε ότι αισθάνεται ασφάλεια με τον νέο φράχτη. Αυτό είναι το δικό της μήνυμα. Ότι η ασφάλεια είναι κρίσιμο ζήτημα και για εκείνους που είναι έξω από τις δομές αλλά και για εκείνους που ζουν μέσα στις δομές.
Σε ό,τι αφορά την εξέταση των αιτημάτων ασύλου. Τα στοιχεία δείχνουν ότι παραλάβαμε ίσως την πιο αργή Υπηρεσία Ασύλου σε όλη την Ευρώπη και έχουμε καταφέρει να την μετατρέψουμε σε μία από τις πιο γρήγορες. Έχουμε υπερδιπλασιάσει τις αποφάσεις και σε Α΄ και σε Β΄ βαθμό και ταυτόχρονα έχουμε μειώσει δραστικά τις εκκρεμείς υποθέσεις. Μέσα στο πρώτο οκτάμηνο του 2021 έχουμε πάνω από 57.000 καταληκτικές πράξεις Α΄ και Β΄ βαθμού, ενώ έχουμε μειώσει – σε σύγκριση με το αντίστοιχο οκτάμηνο του 2020 – κατά -48 βαθμό τις εκκρεμείς υποθέσεις.
Η ταχεία διαδικασία ασύλου, είναι πλέον μαζί με την αποτελεσματική φύλαξη των συνόρων, από τις πλέον βασικές αιτίες της μεγάλης μείωσης των διαμενόντων στα νησιά (-81%, για πρώτη φορά κάτω από 5.000 άνθρωποι) αλλά και στο σύνολο της χώρας (-49%, περίπου 42.000 διαμένοντες, από περισσότερους από 82.000 που είχαμε στις αρχές του 2020). Αυτό σημαίνει και μείωση αναγκών.
Αυτός είναι ο στόχος μας και συνεχίζουμε να δουλεύουμε σε αυτήν την κατεύθυνση για να κάνουμε την Υπηρεσία Ασύλου, ακόμα πιο αποδοτική, ακόμα ταχύτερη.
