Η κλιματική αλλαγή και η μικροβιακή αντοχή είναι δύο από τις μεγαλύτερες απειλές για την παγκόσμια υγεία, σύμφωνα με νέα έκθεση του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών. Η έκθεση υπογραμμίζει τον ρόλο της κλιματικής αλλαγής και άλλων περιβαλλοντικών παραγόντων που συμβάλλουν στην αύξηση της μικροβιακής αντοχής.
«Η ανάπτυξη και η εξάπλωση της μικροβιακής αντοχής σημαίνει ότι τα αντιμικροβιακά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη και τη θεραπεία λοιμώξεων σε ανθρώπους, ζώα και φυτά μπορεί να καταστούν αναποτελεσματικά, με τη σύγχρονη ιατρική να μην είναι πλέον σε θέση να θεραπεύσει ακόμη και ήπιες λοιμώξεις», αναφέρει το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του ΟΗΕ σε δελτίο τύπου.
Περίπου 5 εκατομμύρια θάνατοι παγκοσμίως σχετίζονταν με τη μικροβιακή αντοχή το 2019 και ο ετήσιος απολογισμός αναμένεται να αυξηθεί σε 10 εκατομμύρια μέχρι το 2050, εάν δεν ληφθούν μέτρα για να σταματήσει η εξάπλωση της μικροβιακής αντοχής, σύμφωνα με την έκθεση.
Οι αντιμικροβιακές ουσίες χρησιμοποιούνται συνήθως σε προϊόντα καθαρισμού, φυτοφάρμακα και φάρμακα για να σκοτώνουν και να αποτρέπουν την εξάπλωση μικροβίων μεταξύ ανθρώπων, ζώων και καλλιεργειών.
Η ανθεκτικότητα στα φάρμακα μπορεί να προκύψει και φυσικά, αλλά οι ειδικοί λένε πως η υπερβολική χορήγηση αντιμικροβιακών ουσιών σε ανθρώπους, ζώα και στην παραγωγή τροφίμων, έχει επιταχύνει τη διαδικασία. Οι μικροοργανισμοί που επιβιώνουν από αυτές τις χημικές ουσίες είναι ισχυρότεροι και μπορούν να μεταδώσουν τα ανθεκτικά στα φάρμακα γονίδιά τους σε μικρόβια που δεν έχουν εκτεθεί ποτέ σε αντιμικροβιακά φάρμακα.
Μέχρι στιγμής η προσοχή έχει επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό στην υπερβολική χρήση αντιβιοτικών, αλλά οι ειδικοί επισημαίνουν ότι υπάρχουν ολοένα και περισσότερα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη, τη μετάδοση και την εξάπλωση της μικροβιακής αντοχής.
«Η κλιματική αλλαγή, η ρύπανση, οι αλλαγές στα καιρικά μοτίβα, οι συχνότερες βροχοπτώσεις, οι πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις και αστικές περιοχές – όλα αυτά διευκολύνουν την εξάπλωση της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά. Και είμαι βέβαιος ότι αυτό θα αυξάνεται με τον καιρό, εκτός αν λάβουμε σχετικά δραστικά μέτρα για να το περιορίσουμε», δήλωσε ο δρ Σκοτ Ρόμπερτς, ειδικός στις λοιμώδεις νόσους στην Ιατρική Σχολή του Γέιλ, ο οποίος δεν συμμετείχε στη νέα έκθεση του ΟΗΕ.
Κλιματική αλλαγή και μικροβιακή αντοχή
Η κλιματική κρίση επιδεινώνει την μικροβιακή αντοχή με διάφορους τρόπους. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι υψηλότερες θερμοκρασίες αυξάνουν τόσο τον ρυθμό ανάπτυξης βακτηρίων όσο και τον ρυθμό εξάπλωσης γονιδίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά μεταξύ μικροοργανισμών.
«Περιορίζοντας την άνοδο της θερμοκρασίας και μειώνοντας την σφοδρότητα των φαινομένων, μπορούμε να περιορίσουμε σημαντικά την πιθανότητα ανάπτυξης μιας νέας ανθεκτικότητας», δήλωσε ο δρ Ντέιβιντ Γκράχαμ, καθηγητής μηχανικής οικοσυστημάτων στο Πανεπιστήμιο του Νιούκαστλ και ένας από τους συντάκτες της έκθεσης του ΟΗΕ.
Οι ειδικοί εκτιμούν επίσης ότι οι σοβαρές πλημμύρες ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, μπορούν να οδηγήσουν σε συνθήκες υπερπληθυσμού, κακής υγιεινής και αυξημένης ρύπανσης, οι οποίες είναι γνωστό ότι αυξάνουν τα ποσοστά μόλυνσης και τη μικροβιακή αντοχή. Τα ανθρωπογενη απόβλητα, τα βαρέα μέταλλα και άλλοι ρύποι στο νερό δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη ανθεκτικότητας από τα μικρόβια.
«Οι ίδιοι παράγοντες που προκαλούν περιβαλλοντική υποβάθμιση επιδεινώνουν το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής. Οι επιπτώσεις της μικροβιακής αντοχής θα μπορούσαν να καταστρέψουν τα συστήματα υγείας και διατροφής μας», δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου η Ίνγκερ Άντερσεν, εκτελεστική διευθύντρια του Προγράμματος Περιβάλλοντος του ΟΗΕ.
Δυσκολότερη η αντιμετώπιση των ασθενειών
Οι περιβαλλοντικές πιέσεις δημιουργούν μικροοργανισμούς που ευδοκιμούν στο ανθρώπινο σώμα, κάτι που σύμφωνα με τους ειδικούς είναι ασυνήθιστο για ορισμένα είδη. Ένας διακεκριμένος μυκητολόγος υποστηρίζει ότι η θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος είναι 37 βαθμοί Κελσίου γιατί σε αυτή την θερμοκρασία οι μύκητες δεν μπορούν να αναπτυχθούν τόσο καλά.
«Τώρα βλέπουμε το Candida auris και άλλα νέα μικρόβια που έχουν εμφανιστεί να αναπτύσσονται πραγματικά αρκετά καλά – ακόμη και σε θερμοκρασίες 37 βαθμών Κελσίου στο ανθρώπινο σώμα. Έτσι νομίζω ότι η κλιματική αλλαγή- η οποία βοηθά αυτούς τους μικροοργανισμούς να προσαρμοστούν σε ένα θερμότερο κλίμα- αυξάνει τις πιθανότητες να μολυνθούν οι άνθρωποι», δήλωσε ο Ρόμπερτς.
Τέτοιες ευκαιριακές λοιμώξεις απειλούν- εκτός από τους ασθενείς- και ολόκληρες ιατρικές μεθόδους και πρακτικές όπως οι αντικαταστάσεις αρθρώσεων, οι μεταμοσχεύσεις οργάνων και η χημειοθεραπεία – διαδικασίες στις οποίες τα άτομα αυτά διατρέχουν σημαντικό κίνδυνο μόλυνσης και απαιτούν αποτελεσματικά αντιβιοτικά.
Οι ανθεκτικές στα φάρμακα λοιμώξεις μπορούν να καταστήσουν τη θεραπεία δύσκολη ή και αδύνατη. Ο Ρόμπερτς εξήγησε ότι η προσφυγή σε θεραπείες που αποτελούν την «έσχατη επιλογή» δεν είναι το καλύτερο σενάριο για τους ασθενείς, επειδή υπάρχουν λόγοι που οι γιατροί δεν τις χρησιμοποιούν εκ των προτέρων, όπως η τοξικότητά τους και ο κίνδυνος να οδηγήσουν σε ανεπάρκεια των οργάνων.
Δράσεις για την καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής
Οι ειδικοί λένε ότι τόσο η κλιματική αλλαγή όσο και η μικροβιακή αντοχή έχουν επιδεινωθεί και μπορούν να βελτιωθούν από τις ανθρώπινες δράσεις. Ένα κρίσιμο βήμα είναι ο περιορισμός της υπερκατανάλωσης και της κατάχρησης αντιβιοτικών.
Οι συντάκτες τονίζουν επίσης ότι η υγεία των ανθρώπων, των ζώων, των φυτών και του περιβάλλοντος είναι στενά συνδεδεμένη και αλληλοεξαρτώμενη και καλούν τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν πολιτικές για τον περιορισμό της χρήσης αντιβιοτικών στη γεωργία και τη μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος.
ΠΗΓΗ: CNN
