Στην ιστορική απόφαση για την πλήρη άρση του εμπάργκο της πώλησης όπλων που είχε επιβληθεί εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1987 προχωρά η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Έτσι, από την 1η Οκτωβρίου η Κύπρος θα έχει κάθε δικαίωμα να αγοράσει πολεμικό υλικό από τις ΗΠΑ προκειμένου να ενισχύσει την άμυνά της.
Η αντίδραση της Τουρκίας θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη.
Υπενθυμίζεται ότι το πρώτο μεγάλο βήμα προς αυτή τη κατεύθυνση είχε γίνει τον Σεπτέμβριο του 2020, όταν ο τότε Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, είχε τηλεφωνήσει στον Νίκο Χριστοδουλίδη για να του ανακοινώσει τη μερική άρση του εμπάργκο. Το συγκεκριμένο γεγονός είχε ανοίξει τον δρόμο για την πώληση αμερικανικών μη φονικών όπλων στην Κύπρο, προβλέποντας ότι η μερική άρση του εμπάργκο θα πρέπει να ανανεώνεται με σχετική εντολή σε ετήσια βάση.
Με τη σημερινή απόφαση η κυβέρνηση των ΗΠΑ προχωρά στην ομαλοποίηση των αμυντικών της σχέσεων με τη Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς πλέον δεν θα υπάρχουν περιορισμοί στην πώληση όπλων. Παρόλα αυτά όμως, η άρση του εμπάργκο θα συνεχίσει να ανανεώνεται σε ετήσια βάση, καθώς ο νόμος «East Med Act» του 2019 και ο Νόμος για το Αμυντικό Προϋπολογισμό (NDAA) για το έτος 2020 προβλέπουν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος πρέπει να πιστοποιεί στις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου ότι η Κυπριακή Δημοκρατία συνεχίζει να συνεργάζεται με τη κυβέρνηση των ΗΠΑ σε μια σειρά από κρίσιμους τομείς. Ειδικότερα, προβλέπεται ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ πρέπει να ελέγχει κάθε χρόνο ότι η κυπριακή κυβέρνηση:
· Συνεργάζεται για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων πάνω στους κανονισμούς για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοοικονομική ρυθμιστική εποπτεία.
· Συνεχίζει να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα για την απαγόρευση πρόσβασης στα λιμάνια ρωσικών πολεμικών πλοίων για ανεφοδιασμό και εξυπηρέτηση.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, η σημερινή απόφαση για την πλήρη άρση του εμπάργκο εκτιμάται ότι πρόκειται για ένα επιπλέον βήμα που αντανακλά την συνεχώς αυξανόμενη σημασία που αποδίδει η αμερικανική εξωτερική πολιτική στις σχέσεις με την Κύπρο αλλά και τη στενότερη αμυντική συνεργασία που έχει οικοδομηθεί τα τελευταία χρόνια στη βάση του νομοσχεδίου «East Med Act».
Η ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τη άρση των περιορισμών στο αμυντικό εμπόριο με την Κυπριακή Δημοκρατία για το οικονομικό έτος 2023:
«Ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν αποφάσισε και πιστοποίησε στο Κογκρέσο ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει εκπληρώσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις βάσει της σχετικής νομοθεσίας προκειμένου να επιτραπεί η έγκριση εξαγωγών, επανεξαγωγών και μεταφορών αμυντικού υλικού στην Κυπριακή Δημοκρατία για το οικονομικό έτος 2023. Η συμμόρφωση με τους όρους αξιολογείται σε ετήσια βάση. Ως αποτέλεσμα αυτής της απόφασης και πιστοποίησης, ο υπουργός (Εξωτερικών) άρει τους αμυντικούς εμπορικούς περιορισμούς για την Κυπριακή Δημοκρατία για το οικονομικό έτος 2023. Οι Κανονισμοί Διεθνούς Εμπορίας Όπλων (ITAR) θα τροποποιηθούν ώστε να αντικατοπτρίζουν τη νέα πολιτική, με ισχύ από την 1η Οκτωβρίου 2022.
Ο Νόμος για την Ασφάλεια και την Ενεργειακή Συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο (East Med Act) του 2019 και ο Νόμος για το Αμυντικό Προϋπολογισμό (NDAA) για το οικονομικό έτος 2020 απαιτούν να παραμείνει η πολιτική άρνησης για εξαγωγές, επανεξαγωγές ή μεταφορές αμυντικών υλικού στην Κυπριακή Δημοκρατία από την λίστα εφοδίων πολέμου των Ηνωμένων Πολιτειών, εκτός και εάν ο πρόεδρος αποφασίσει και πιστοποιήσει στις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου, τουλάχιστον ετησίως, ότι η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίζει να συνεργάζεται με την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών στις προσπάθειες εφαρμογής μεταρρυθμίσεων σχετικά με τους κανονισμούς για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοοικονομική ρυθμιστική εποπτεία, και ότι η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει λάβει και συνεχίζει να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα για την απαγόρευση πρόσβασης στα λιμάνια ρωσικών πολεμικών πλοίων για ανεφοδιασμό και εξυπηρέτηση. Σύμφωνα με τους δύο νόμους, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ελέγχει τη συμμόρφωση με τους νόμους ετησίως».
Αντιδρά αιφνιδιασμένη η Άγκυρα
Με ανακοίνωσή του, το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας καταδικάζει την απόφαση αυτή, σημειώνοντας πως «θα οδηγήσει σε μια κούρσα εξοπλισμών στο Νησί», ενώ δεσμεύεται πως θα χρησμοποιήσει «όλα τα μέσα» για την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων.
Press Release Regarding the U.S. Decision to Lift the Arms Embargo on the Greek Cypriot Administration https://t.co/WY6WToFQql pic.twitter.com/Q8khwoagAV
— Turkish MFA (@MFATurkiye) September 17, 2022
Με αυτή την εξέλιξη, οι Τούρκοι βλέπουν τις ΗΠΑ, μετά τα εμπόδια που υψώνουν στην Άγκυρα για την πώληση νέων F-16 και την αναβάθμιση των υφιστάμενων και τη συμφωνία με την Αθήνα για πώληση F-35, να παρουσιάζονται έτοιμες να συζητήσουν για νέο στρατιωτικό υλικό και με τη Λευκωσία.
Η ανακοίνωση αναφέρει:
«Καταδικάζουμε έντονα την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της απόφασης που έλαβαν οι ΗΠΑ τον Σεπτέμβριο του 2020 για την άρση του εμπάργκο όπλων προς την ελληνοκυπριακή διοίκηση.
Υποστηρίζουμε πλήρως την αντίδραση των αρχών της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ) σχετικά με την εν λόγω απόφαση.
Η απόφαση αυτή, η οποία έρχεται σε αντίθεση με την αρχή της ισότητας των δύο πλευρών στο Νησί, και η οποία θα ενισχύσει περαιτέρω την αδιαλλαξία της ελληνοκυπριακής πλευράς, θα επηρεάσει αρνητικά τις προσπάθειες για την επίλυση του Κυπριακού ζητήματος- και θα οδηγήσει σε μια κούρσα εξοπλισμών στο Νησί, βλάπτοντας την ειρήνη και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Καλούμε τις ΗΠΑ να επανεξετάσουν αυτή την απόφαση και να ακολουθήσουν μια ισορροπημένη πολιτική απέναντι στις δύο πλευρές στο νησί.
Η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, θα πρέπει να επαναβεβαιώσει την κυρίαρχη ισότητα και το ισότιμο διεθνές καθεστώς του τουρκοκυπριακού λαού, τα οποία επιβεβαιώθηκαν και από τις Συμφωνίες του 1959-60, και να ενεργήσει αναλόγως.
Σε κάθε περίπτωση, η Τουρκική Δημοκρατία, ως εγγυήτρια χώρα, σύμφωνα με τις νομικές και ιστορικές της ευθύνες, θα συνεχίσει να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα για τηνύπαρξη, την ασφάλεια και τη γαλήνη των Τουρκοκυπρίων, με όλα τα μέσα».
