Το Σιν Φέιν, η πρώην πολιτική πτέρυγα του IRA, χαρακτήρισε «καθοριστική στιγμή» για τη Βόρεια Ιρλανδία την πρώτη εκλογική νίκη του στην ιστορία της επαρχίας και ζήτησε να ξεκινήσει δημόσιος διάλογος για τη δημιουργία μιας ενιαίας Ιρλανδίας.
Το Σιν Φέιν εξασφαλίζει το 29% των ψήφων, έναντι του 21,3% για το συντηρητικό Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα (DUP) που τάσσεται υπέρ της παραμονής της Β. Ιρλανδίας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μολονότι δεν έχουν ανακοινωθεί επισήμως το τελικό αποτέλεσμα και η κατανομή των εδρών στο 90μελές κοινοβούλιο, οι αναλυτές λένε ότι κανένα κόμμα δεν μπορεί να ξεπεράσει το Σιν Φέιν.
«Σήμερα είναι μια πολύ σημαντική ώρα αλλαγής. Είναι μια καθοριστική στιγμή για την πολιτική και τον λαό μας», είπε η επικεφαλής του κόμματος Μισέλ Ο’ Νιλ. Τώρα, πρόσθεσε, θα πρέπει να γίνει μια «σοβαρή συζήτηση» για τον στόχο του κόμματος, δηλαδή την ένωση με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας.
Όταν ρωτήθηκε από έναν δημοσιογράφο αν περιμένει ότι θα γίνει η πρώτη πρωθυπουργός της Β. Ιρλανδίας που θα προέρχεται από το Σιν Φέιν, απάντησε: «Ο λαός μίλησε».
Η νίκη του Σιν Φέιν δεν θα αλλάξει το καθεστώς της επαρχίας, αφού το δημοψήφισμα που απαιτείται για κάτι τέτοιο είναι στη διακριτική ευχέρεια της βρετανικής κυβέρνησης και, πιθανότατα, θα περάσουν χρόνια για να οργανωθεί. Όμως ο συμβολισμός αυτής της πρωτιάς είναι τεράστιος, αφού βάζει τέλος σε έναν αιώνα κυριαρχίας των φιλοβρετανικών κομμάτων, τα οποία στηρίζονται κατά κύριο λόγο από τους Προτεστάντες Ιρλανδούς κατοίκους.
Οι δημογραφικές τάσεις έδειχναν πάντως εδώ και καιρό ότι τα φιλοβρετανικά, προτεσταντικά κόμματα θα επισκιάζονταν τελικά από τα εθνικιστικά, καθολικά κόμματα που τάσσονται υπέρ της ένωσης με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας.
Ωστόσο, το διακοινοτικό Κόμμα Συμμαχίας πέτυχε το καλύτερο εκλογικό αποτέλεσμά του, καθώς προσπαθεί να καθιερωθεί ως ο τρίτος πόλος του πολιτικού συστήματος.
Το πρώτο κόμμα έχει το δικαίωμα να προτείνει τον δικό του υποψήφιο για τη θέση του Πρώτου Υπουργού (πρωθυπουργού) της κυβέρνησης, η οποία υποχρεωτικά θα είναι πολυκομματική. Όμως οι διαφωνίες του Σιν Φέιν με το DUP σημαίνουν ότι αυτός ο διορισμός μπορεί να καθυστερήσει για μήνες.
Ποια είναι η Μισέλ Ο’ Νιλ
Η Μισέλ Ο’Νιλ πέτυχε κάτι που φαινόταν αδύνατον στον έναν αιώνα της ταραχώδους ιστορίας της Βόρειας Ιρλανδίας: θα μπορούσε να γίνει η πρώτη επικεφαλής εθνικιστικής κυβέρνησης με τη νίκη του Σιν Φέιν.
Η 45χρονη ξανθιά πολιτικός ασχολήθηκε στην προεκλογική εκστρατεία της με θέματα της καθημερινότητας: τη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας, τη στεγαστική κρίση, το κόστος ζωής, εν μέσω του πληθωρισμού που καλπάζει. Έβαλε σε δεύτερο πλάνο τον ιστορικό στόχο του Σιν Φέιν, την ένωση του νησιού.
Τις τελευταίες εβδομάδες επαναλάμβανε ότι θα ήθελε να γίνει «η πρώτη υπουργός όλων», ζητώντας «αλλαγή», έστω και αν εδώ και πολλά χρόνια συμμετέχει και η ίδια στη Νομοθετική Συνέλευση του Μπέλφαστ ως αντιπρόεδρος.
Η Ο’Νιλ προέρχεται από τη νέα γενιά πολιτικών που αναδείχθηκε μετά την ειρηνευτική συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής, του 1998, με την οποία τερματίστηκαν οι «Ταραχές», μια περίοδος 30 ετών συγκρούσεων μεταξύ των εθνικιστών (Καθολικών) και των ενωτικών (Προτεσταντών). Στην εφηβεία της την επηρέασε ιδίως ο πατέρας της, Μπρένταν Ντόρις, πρώην κρατούμενος ως μέλος του IRA (Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός) και στη συνέχεια πολιτικός, εκλεγμένος με το Σιν Φέιν. Ένας θείος της είχε φυλακιστεί επίσης, ένας ξάδελφος, μέλος του IRA, σκοτώθηκε από τις δυνάμεις ασφαλείας.
Στα 21 της εντάχθηκε στο Σιν Φέιν. Εξελέγη βουλευτής για τη Βόρεια Ιρλανδία για πρώτη φορά το 2007 ενώ το 2010 εξελέγη δήμαρχος –η πρώτη γυναίκα– στο Ντάνγκαμον, την περιφέρειά της. Είναι ιδιαίτερα επικοινωνιακή και προσελκύει τους νέους με τις αριστερές ιδέες της.
Ανέλαβε υπουργός Γεωργίας το 2011 και υπουργός Υγείας το 2016. Οκτώ ημέρες αφότου ανέλαβε αυτή τη θέση, ανακοίνωσε ότι τερματίζει την απαγόρευση που ίσχυε μέχρι τότε στη Βόρεια Ιρλανδία να γίνονται αιμοδότες οι ομοφυλόφιλοι και οι αμφιφυλόφιλοι. Στις 23 Ιανουαρίου 2017, μετά την παραίτηση του Μάρτιν ΜακΓκίνες, ανέλαβε την ηγεσία του Σιν Φέιν στη Βόρεια Ιρλανδία.
Το 2019, στο συνέδριο του κόμματος, δήλωσε ότι «η μόνη λύση στο χάος του Brexit είναι η ένωση. Το ερώτημα δεν είναι να μάθουμε το εάν αλλά το πότε θα διεξαχθεί το δημοψήφισμα για την επανένωση». Στις 11 Ιανουαρίου 2020 εξελέγη αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της Βόρειας Ιρλανδίας, στους κόλπους της κυβέρνησης του DUP. Όταν παραιτήθηκε ο προερχόμενος από το DUP πρωθυπουργός Πολ Γκίβαν, στις 4 Φεβρουαρίου φέτος, μπήκε αυτόματα τέλος και στη δική της θητεία, λόγω του καθεστώτος της υποχρεωτικής συγκυβέρνησης στην επαρχία.
Η Μισέλ Ο’ Νιλ είναι μητέρα δύο ενήλικων παιδιών, το πρώτο από τα οποία γεννήθηκε όταν εκείνη ήταν 16 ετών. Συχνά αναφέρεται στις δυσκολίες που αντιμετώπιζε ως έφηβη μητέρα και τονίζει ότι η ίδια ήταν «τυχερή» αφού μπορούσε να βασίζεται στη στήριξη της οικογένειάς της ώστε να συνεχίσει τις σπουδές της. Σε ηλικία 18 ετών παντρεύτηκε τον Πάντι Ο’Νιλ, από τον οποίο ωστόσο πήρε διαζύγιο πριν από μερικά χρόνια.
Πώς λειτουργεί το Κοινοβούλιο της Βόρειας Ιρλανδίας;
Από το 1998, ημερομηνία της συμφωνίας της «Μεγάλης Παρασκευής», το κοινοβούλιο λειτουργεί υπό τη συγκυβέρνηση μεταξύ των κύριων κομμάτων. Ο πρώτος υπουργός και ο αναπληρωτής πρώτος υπουργός, από τα δύο μεγαλύτερα αντίπαλα κόμματα, λαμβάνουν τις αποφάσεις τους από κοινού ενώ υφίσταται διασύνδεση και στη λειτουργία της τοπικής κυβέρνησης, κάτι που σημαίνει ότι η παραίτηση του ενός συνεπάγεται αυτομάτως και την παραίτηση του άλλου. Οι αρμοδιότητες τους αφορούν μια σειρά από τομείς, όπως ξ υγεία και η περίθαλψη, η δικαιοσύνη και η εκπαίδευση, ενώ άλλοι τομείς όπως η εξωτερική πολιτική και ή άμυνα αποτελούν αρμοδιότητα του Λονδίνου.
Ποια είναι τα κύρια κόμματα στη Βόρεια Ιρλανδία;
Sinn Féin – Σιν Φέιν: Υπήρξε το πολιτικό σκέλος του IRA (Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού). Το κόμμα τάσσεται υπέρ της επανένωσης της Ιρλανδίας.Η Μισέλ Ο’ Νιλ, 45 ετών, εξελέγη αρχηγός του κόμματος το 2017 και διεκδικεί τη θέση του πρωθυπουργού.
Το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα – DUP: Ιστορικά το μεγαλύτερο στη Συνέλευση της Βόρειας Ιρλανδίας, αυτό το συντηρητικό κόμμα υποστήριξε το Brexit αλλά το πρωτόκολλο που υπέγραψε το Λονδίνο με τις Βρυξέλλες μετά την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ έχει προκαλέσει προβλήματα στις σχέσεις του με το Λονδίνο. Επικεφαλής του κόμματος είναι ο Τζέφρι Ντόναλντσον.
Ποιά θέματα κυριάρχησαν στην προεκλογική περίοδο;
Όπως και στις περισσότερες άλλες χώρες, το Ηνωμένο Βασίλειο καταγράφει υψηλό πληθωρισμό που επιβαρύνει όλο και περισσότερο τον προϋπολογισμό των νοικοκυριών καθώς τα καθημερινά καταναλωτικά αγαθά έχουν αυξηθεί περισσότερο από 3%.
Ο πληθωρισμός προστίθεται στην εκτίναξη των τιμών των ακινήτων, ενώ ένα ακόμα βασικό ζήτημα αποτελεί το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Σε αυτά τα δύο ζητήματα εστίασε το Σιν Φέιν τις τελευταίες εβδομάδες, βάζοντας το ζήτημα της επανένωσης της Ιρλανδίας στο παρασκήνιο.
Τι θα συμβεί εάν ένα κόμμα αποφασίσει να μην ορίσει αναπληρωτή πρώτο υπουργό;
Τα μέλη της τοπικής συνέλευσης έχουν έξι εβδομάδες για να σχηματίσουν κυβέρνηση. Ο νόμος επιτρέπει τρεις διαδοχικές παρατάσεις αυτής της περιόδου. Το DUP έχει αρνηθεί να δεσμευτεί ότι θα ορίσει αναπληρωτή πρώτο υπουργό χωρίς να έχει προηγηθεί άρση των ρυθμίσεων του πρωτοκόλλου για τις Ιρλανδία / Βόρεια Ιρλανδία. Αν περάσει το εν λόγω χρονικό διάστημα χωρίς να έχει σχηματιστεί η τοπική κυβέρνηση ο Βρετανός υπουργός αρμόδιος για την Β. Ιρλανδία πρέπει να ορίσει ημερομηνία διεξαγωγής νέων εκλογών εντός 12 εβδομάδων. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πρώτος υπουργός και ο αναπληρωτής υπουργός έχουν τις ίδιες εξουσίες. Οι λόγοι που το πρώτο κόμμα ορίζει τον πρώτο υπουργό είναι συμβολικοί.
Πρωθυπουργός της Σκωτίας: Θα δούμε θεμελιώδεις αλλαγές στη διακυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου τα επόμενα χρόνια
Από την πλευρά της η πρωθυπουργός της Σκωτίας Νίκολα Στέρτζον είχε δηλώσει νωρίτερα απόψε ότι εάν «το Sinn Fein γίνει το μεγαλύτερο κόμμα στη Βόρεια Ιρλανδία, κάτι που φαίνεται πολύ πιθανό, αυτό θα είναι ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα και κάτι που φαινόταν αδύνατο πριν από πολύ καιρό.» Σύμφωνα με την ίδια, «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τίθενται μεγάλα θεμελιώδη ερωτήματα στο Ηνωμένο Βασίλειο ως πολιτική οντότητα αυτή τη στιγμή. Ερωτήματα που τίθενται εδώ στη Σκωτία, αλλά και στη Βόρεια Ιρλανδία και την Ουαλία και νομίζω ότι θα δούμε κάποιες θεμελιώδεις αλλαγές στη διακυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου τα επόμενα χρόνια και είμαι σίγουρος ότι μία από αυτές τις αλλαγές θα είναι η ανεξαρτησία της Σκωτίας».
