Η κρίση ξεκίνησε όταν αγανακτισμένοι πολίτες άρχισαν να δημοσιεύουν φωτογραφίες λογαριασμών ρεύματος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δείχνοντας πώς οι χρεώσεις είχαν σχεδόν διπλασιαστεί στο τέλος Ιανουαρίου. Οι καταγγελίες αυτές ωστόσο έχουν μετατραπεί πλέον σε μια πλήρη πολιτική κρίση για την κυβέρνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Οι Τούρκοι δοκιμάζονται από τον αυξανόμενο πληθωρισμό που ειναι πλέον πάνω απο 48% εδώ και αρκετούς μήνες και η κριτική εντείνεται ακόμη και από τους συμμάχους του Ερντογάν, καθώς η χώρα βυθίζεται σε μία πρωτοφανή οικονομική κρίση. Η τουρκική λίρα έχει βυθιστεί σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ. Οι τιμές των τροφίμων και των καυσίμων έχουν ήδη υπερδιπλασιαστεί. Και το νέο πεδίο διαμαρτυρίας είναι το ρεύμα.
Παρόλο που ο Ερντογάν αύξησε τον κατώτατο μισθό τον περασμένο μήνα για να βοηθήσει τους εργαζόμενους με χαμηλό εισόδημα, η κυβέρνησή του προειδοποίησε ότι θα υπάρξουν αυξήσεις στις χρεώσεις κοινής ωφελείας. Λίγοι ωστόσο περίμεναν τόσο μεγάλες ανατιμήσεις.
Το ρεύμα ειναι πιο ακριβό απο το ενοίκιο
«Είμαστε συντετριμμένοι», λέει ο Mαχμούτ Γκοκσού, 26 ετών, υπεύθυνος σε κουρείο σε επαρχία της κεντρικής Τουρκίας. «Είμαστε σε πολύ κακή κατάσταση. Όχι μόνο εμείς, όλοι παραπονιούνται». Ο λογαριασμός ρεύματός του εκτινάχθηκε στα 104 δολάρια από 44 τον περασμένο μήνα και πλέον είναι υψηλότερος από το μηνιαίο ενοίκιο που πληρώνει στο κατάστημά του. «Η πρώτη μου σκέψη ήταν να τα παρατήσω και να βρω δουλειά με μισθό, αλλά αυτή είναι η δουλειά μου», είπε.
Οι αυξήσεις των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος ποικίλλουν ανά περιοχή, όλες οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά καταγράφουν αυξήσεις. Ο 29χρονος Ιλιας Σεντούρκ ταχυμεταφορέας μοτοσικλετών στην Κωνσταντινούπολη ζει με συγκάτοικο και είπε ότι ο λογαριασμός του ρεύματος του είχε υπερδιπλασιαστεί και οτι έχει φίλους που έλαβαν λογαριασμούς ακόμη και τέσσερις φορές μεγαλύτερους από αυτόν.
Η αύξηση στον λογαριασμό του ρεύματος μπορεί να φαίνεται μικρή, αλλά ανέρχεται στο κόστος μιας εβδομαδιαίας μετακίνησης — ή του εβδομαδιαίου λογαριασμού για τα τρόφιμα. «Προσπαθούμε να χαμηλώσουμε τα φώτα ή να χρησιμοποιήσουμε μικρότερους λαμπτήρες», είπε.
Η οικονομία της Τουρκίας βρισκόταν ήδη σε ύφεση πριν χτυπήσει η πανδημία, και επειδή βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον τουρισμό και τη βιομηχανία φιλοξενίας, οι μήνες του lockdown ήταν καταστροφικοί. Εστιατόρια και καφετέριες που προσπαθούσαν να ανακάμψουν μετά από δύο χρόνια πανδημίας παλεύουν να μείνουν ανοιχτά, καθώς οι λογαριασμοί ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου διπλασιάστηκαν.
H χώρα οδεύει σε οικονομική κατάρρευση
Ο καλπάζων πληθωρισμός έχει αγγίξει τα πάντα, από τους αγρότες μέχρι τους εμπόρους της αγοράς έως τους πελάτες σε εστιατόρια. Τον Ιανουάριο, το ενοίκιο του εστιάτορα Ιλκέρ Τινίζ ανέβηκε στις 15.000 λίρες (περίπου 1.150 δολάρια τότε), μετά ο λογαριασμός του ηλεκτρικού ρεύματος ανέβηκε ακόμη περισσότερο στις 17.000 λίρες και ο ίδιος εξέφρασε την αγανάκτησή του μέσω Twitter. Ήταν μία από τις πρώτες αναρτήσεις που εξελίχθηκε σε θύελλα καταγγελιών.
«Έγραψα αυτό το tweet για να ακούσει η κυβέρνηση τη φωνή μου», είπε σε συνέντευξή του στο εστιατόριό του, καταγγέλλοντας αυξήσεις ακόμη και στα ζαρζαβατικά μέχρι και 400-500%.
Οι πολιτικοί αντίπαλοι του Ερντογάν προειδοποιούν εδώ και μήνες ότι η χώρα οδεύει προς οικονομική κατάρρευση. Αλλά σε ένα σύστημα υπό τον αποκλειστικό έλεγχο του Ερντογάν, ο «σουλτάνος» είναι εκείνος που παίρνει αποφάσεις σχεδόν για τα πάντα και οι αξιωματούχοι ακολουθούν πιστά τις δικές του συμβουλές.
Παρά τις προειδοποιήσεις των οικονομολόγων, ο Τούρκος πρόεδρος αρνείται σταθερά να αυξήσει τα επιτόκια, το συνηθισμένο εργαλείο για την καταπολέμηση του πληθωρισμού, υποστηρίζοντας ότι θα έβλαπτε μόνο τους φτωχούς.
Η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας καθορίζεται από μια κρατική υπηρεσία -το Ρυθμιστικό Συμβούλιο της Αγοράς Ενέργειας- η οποία δεν θα είχε κάνει τις αυξήσεις χωρίς την έγκριση του προέδρου. Οι επικριτές του λένε οτ ο διπλασιασμός των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας είναι το τελευταίο σημάδι κακοδιαχείρισης από την κυβέρνησή του.
Ο Κιλιτσντάρογλου αρνείται να πληρώσει λογαριασμό ρεύματος
Ο αρχηγός του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ανακοίνωσε ότι δεν σκοπεύει να πληρώσει τον λογαριασμό του ρεύματος σε ένδειξη διαμαρτυρίας. «Πρέπει να εκφράσω τον πόνο των μαζών», εξήγησε αργότερα σε ομιλία του. «Δεν άφησαν χώρο στον πολίτη που δεν μπορεί να πληρώσει τον λογαριασμό του ρεύματος να υψώσει τη φωνή του. Ποια θα είναι η φωνή τους;»
Πολλοί κατηγόρησαν επίσης τις ιδιωτικές εταιρείες διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες ανήκουν σε ορισμένους από τους μεγαλύτερους ομίλους της Τουρκίας για κερδοσκοπία. Πολλοί απο τους ιδιοκτήτες τους είναι στενοί συνεργάτες του Ερντογάν.
«Δεν συνέβη ξαφνικά», είπε ο Mεχμέτ Οζντάγκλ, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Επιμελητηρίου Ηλεκτρολόγων Μηχανικών. «Είχαμε προειδοποιητικά σημάδια τα τελευταία 20 χρόνια». Η κυβέρνηση, η οποία έχει ξοδέψει δισεκατομμύρια δολάρια για να στηρίξει το φθίνον νόμισμα και είναι ολοένα και πιο περιορισμένη σε μετρητά, ειναι πλέον αντιμέτωπη με ένα τεράστιο κύμα διαμαρτυρίας.
Ο υπουργός Ενέργειας, Φατίχ Ντονμέζ, υπερασπίστηκε τα έργα της, λέγοντας ότι αντικατοπτρίζει την άνοδο των παγκόσμιων τιμών, αλλά υποσχέθηκε φθηνότερες τιμές για τους εμπόρους. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε επίσης πρόσφατα ότι μειώνει τον φόρο προστιθέμενης αξίας στα τρόφιμα σε 1% από 8%.
Ερντογάν: «Ακούμε τη φωνή του έθνους»
Ο Ερντογάν αναφέρθηκε εκτενώς στο θέμα σε ομιλία του στην κρατική τηλεόραση μετά από συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου την Τετάρτη, κάνοντας έκκληση στο κοινό του να επιδείξει λογική. Χάρη στην κυβέρνησή του η Τουρκία δεν αντιμετωπίζει πλέον ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας και οι Τούρκοι πολίτες απολαμβάνουν τις φθηνότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας από οποιαδήποτε ανεπτυγμένη χώρα, είπε.
Πάνω από το 60% των καταναλωτών επωφελήθηκαν από κάποια μορφή επιδότησης στους λογαριασμούς ρεύματος τον Ιανουάριο, πρόσθεσε και υποσχέθηκε πρόσθετη βοήθεια για νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, μικρές επιχειρήσεις και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς. «Όπως πάντα, μέχρι σήμερα, ακούμε τη φωνή του έθνους μας», είπε ο Ερντογάν, «και βρίσκουμε λύσεις στα προβλήματά τους»
O υψηλός πληθωρισμός είναι ένα θέμα «προσωρινό» και η κυβέρνησή του θα τον θέσει υπό έλεγχο. «Το πιο σημαντικό μας πρόβλημα είναι ο υψηλός πληθωρισμός. Ας ελπίσουμε ότι θα το ξεπεράσουμε και θα το δούμε να μειώνεται μήνα με το μήνα», είπε.
Πηγή:New York Times
