Οι απόκριες αποτελούν ανέκαθεν την πιο ξέγνοιαστη και ευχάριστη περίοδο του χρόνου, όπου όλοι αφήνουν για λίγο τις έγνοιες και γίνονται και πάλι παιδιά.
Στη Χίο η βασίλισσα των αποκριών είναι η Μόστρα, η οποία αποτελεί το σήμα κατατεθέν για το νησί. Το έθιμο, το γνωστό σε όλους «Ταλίμι» που αναπαριστά τη μάχη των Θυμιανουσίων με τους πειρατές, δεν έπαψε να αναβιώνεται όλα αυτά τα χρόνια, ακόμα και σε δύσκολες ιστορικές περιόδους.
Ποια είναι η ιστορία του εθιμου;
Βρισκόμαστε στον Μεσαίωνα… Ήταν τότε που η Βυζαντινή Αυτοκρατορία είχε υποστείλει τους «Αετούς» της και η Γαληνότατη Αυτοκρατορία της Βενετίας και της Γένοβας, αν και κυρίαρχες πολλών παράκτιων περιοχών της Ελλάδας και νησιών, αδυνατούσαν να τις προφυλάξουν από τις επιθέσεις των πειρατών που λυμαίνονταν τα παράλια. Οι νησιώτες, εκτός των κατακτητών, είχαν να παλέψουν και με τη ληστοσυμμορία των Μπερμπερίνων Πειρατών που κατοικούσαν στα Βόρεια παράλια της Αφρικής. Έκαναν επιδρομές, έσφαζαν και λεηλατούσαν και, ακόμα χειρότερα, έπαιρναν αιχμάλωτους που τους πουλούσαν στα σκλαβοπάζαρα.
Στα Θυμιανά, για να αντιμετωπίσουν τις επιδρομές, όπως σε όλα τα μαστιχοχώρια, φρόντιζαν να χτίσουν τα σπίτια περιφερειακά κολλητά με μεσοτοιχία, ώστε να δημιουργούν ένα είδος κάστρου και με μικρά παράθυρα, για να λειτουργούν σε ώρα ανάγκης σαν πολεμίστρες. Οι τρεις πόρτες του χωριού το πρωί άνοιγαν και το βράδυ έκλειναν. Δυστυχώς, μετά τον σεισμό του 1881 ,το χωριό υπέστη καταστροφές και μόνο η περιοχή «Βότες» μαρτυρεί σήμερα το παρελθόν του.
Για να είναι ολοκληρωμένο το αμυντικό σύστημα, εκτός από τα κάστρα και τα καστροχώρια, έχτιζαν «Βίγλες», ψηλούς πύργους – παρατηρητήρια. Όλες οι Βίγλες είχαν οπτική επαφή μεταξύ τους. Μόλις εχθρικό πλεούμενο γινόταν αντιληπτό, οι φύλακες – βιγλάτορες, αν ήταν μέρα με κίνηση ρούχων (σάκων, παλτών, τσουβαλιών αλλά κυρίως καπνού) ή αν ήταν νύχτα, με το άναμμα φωτιάς, ειδοποιούσαν η μία βίγλα την άλλη και το νέο έφτανε γρήγορα στο χωριό.
«Λέγεται» πως ήταν βράδυ Τυρινής Παρασκευής και, ενώ οι Θυμιανούσοι γλεντούσαν, έφτασε το νέο από τους άγρυπνους βιγλάτορες ότι πειρατικό πλοίο πλησιάζει την παραλία του Μέγα Λιμνιώνα. Οι Θυμιανούσοι ξεσηκώνονται και αποφασίζουν, αντί να κλειστούν στα τείχη, να αντιμετωπίσουν τους πειρατές. Άντρες και γυναίκες παίρνουν κυρίως εργαλεία της δουλειάς, λίγα κρυμμένα ξίφη και ό,τι άλλο μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν ως όπλο και κατευθύνονται να στήσουν ενέδρα σ΄ένα στενό πέρασμα, τον Στένακα. Εκεί γίνεται φονική μάχη και οι Θυμιανούσοι κατατροπώνουν τους Πειρατές και τους ρίχνουν στη θάλασσα. Επιστρέφουν πανηγυρίζοντας στο χωριό, φωνάζοντας «Βρε, βρε, μωρή, μωρή» και, κρατώντας κλαδιά ελιάς, γλεντούν την νίκη τους. Οι αιχμάλωτοι κρεμάζονται – μοστράρονται για 3 μέρες στη κεντρική πλατεία του χωριού, το Λιβάδι, για να διαλαληθεί σ’ όλους η επιτυχία τους. Το γλέντι κράτησε τρεις μέρες. Η παράδοση λέει ότι από τότε δεν ξαναπάτησε το πόδι του Πειρατής!
Η αναβίωση του εθίμου
Έκτοτε, κάθε χρόνο, ακόμα και σε δύσκολους καιρούς της ιστορίας μας, υπό την ευθύνη των αδελφάτων των Στενακούσων και των Χτιστάδων, από το 1955 με ευθύνη της Κοινότητας Θυμιανών και από το 1976 υπό την ευθύνη του Μ.Ε.Ο.Θ., την Τυρινή Παρασκευή «Ανεβάζουν τη Μόστρα» και την Τυρινή Κυριακή την «Κατεβάζουν». Η μάχη αναπαρίσταται με τα περίτεχνα βήματα του χορού «Ταλίμι», υπό τη συνοδεία παγιαυλιών και τουμπιών. Ανδρεία, παλικαριά και ομορφιά σε όλο της το μεγαλείο! Κλείνοντας χορεύουν τον επινίκιο χορό «Δετό», που σφραγίζει την ενότητα και την ομοψυχία των Θυμιανούσων. Τα συνάφια κρεμούν τα λάβαρά τους και τις ελληνικές σημαίες στα κάγκελα του Άη Στράτη κι έτσι κλείνει το παραδοσιακό κομμάτι της Μόστρας μας.
Μείνετε συντονισμένοι στους 102,4 Xiakos FM, για να ακούσετε τα νέα της Μόστρας «Mostra News», και να μάθατε ξεχωριστές ιστορίες και πληροφορίες για αυτό το τόσο ξεχωριστό έθιμο!
Ακούστε το σημερινό ραδιοφωνικό σποτ του ΜΕΟΘ στο Xiakos FM:
Πηγή: www.meoth.gr
