Του Κωνσταντίνου Βολάκη
Ξεκινώ αυτό το άρθρο με τον τίτλο «Ποίηση: Ο μεγεθυντικός φακός της ζωής» χωρίς πραγματικά να ξέρω να σας πω τι είναι Ποίηση και γιατί γράφουμε ποιήματα. Πολύ περισσότερο δεν ξέρω να σας πω σε τι μας βοηθάει η Ποίηση και ποιος είναι ο σκοπός της. Αυτόν τον δύσκολο ορισμό, θα είναι θράσος κάποιος να τον ερμηνεύσει με ένα απλό αποφθεγματικό εάν πρώτα δεν έχει ο ίδιος σφυρηλατηθεί πυρωμένος στο αμόνι της ποιήσεως.
Το μόνο που ξέρω είναι πως ο Ποιητής ήταν πάντα ένας αφοσιωμένος της ζωής. Είτε τον γεμίζει χαρά, είτε τον θλίβει η ζωή, είτε τον πάει στον ουρανό, είτε τον κατεβάζει στην κόλαση, αυτός μένει πάντα ο αφοσιωμένος της.
Τη μυστήρια αγάπη του για τη ζωή δεν έχει άλλο τρόπο να την εκφράσει. Γράφει ποιήματα. Νομίζω ότι με την ποίηση, προσπαθεί να εκφράσει κυρίως αυτό που κρύβει η ζωή ή ίσως αυτό που ποθεί ή και γιατί όχι; Αυτό που φοβάται. Όπως ο έρωτας που κρύβει αυτό που μας κάνει ερωτευμένους.
Η Ποίηση λοιπόν είναι πράξη με ιδιότητα αυτογνωσίας; ‘Η μήπως πράξη απόγνωσης; ‘Η μήπως και τα δυο; Πράξη εσωτερικής αναζήτησης και συνάμα πράξη απόγνωσης;
Για την ποιητική πράξη έχουν γραφτεί πολλά και διάφορα. Και από τους ίδιους τους τεχνίτες και από τους θεωρητικούς της λογοτεχνίας. Πολλές φορές οι ποιητές προσπάθησαν να διατυπώσουν τον ανύπαρκτο ορισμό της Ποίησης, σα να κοίταζαν σ’ έναν καθρέφτη όπου δεν έβλεπαν το πρόσωπό τους, αλλά του κόσμου το αυθύπαρκτο απόλυτο κενό.
Ας δούμε την γνώμη των δημιουργών που έχουν το δικαίωμα να μιλούν για την ποίηση:
Η ποίηση είναι η αναζήτηση του ανεξήγητου.
Στήβεν
Η ποίηση αρχίζει πάντα, όταν κάποιος που πρόκειται να γίνει ποιητής, διαβάζει ένα ποίημα.
Μίλτον
Η ποίηση μάς δημιουργεί την εντύπωση, όχι πως ανακαλύψαμε κάτι καινούργιο, αλλά πως θυμηθήκαμε κάτι που είχαμε ξεχάσει.
Μπράντλεϋ
Η ποίηση είναι το καταφύγιο που φθονούμε.
Καρυωτάκης
Η ποίηση είναι ένας φασιανός που χάνεται στους θάμνους.
Στήβενς
Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα.
Σεφέρης
Η ομορφιά καραδοκεί. Αν είμαστε ευαίσθητοι, θα την αισθανθούμε μέσα στην ποίηση όλων των γλωσσών.
Μπόρχες
Η ποίηση αρχίζει με την επίγνωση εκ μέρους μας όχι της Πτώσης, αλλά του ότι πέφτουμε.
Μπλουμ
Όταν διαβάζουμε ένα καλό ποίημα, φανταζόμαστε πως κι εμείς θα μπορούσαμε να το έχουμε γράψει, πως το ποίημα προϋπήρχε μέσα μας.
Μπόρχες
Η ποίηση ένα πράγμα ανάλαφρο, ιερό και φτερωτό.
Πλάτων
Η ποίηση δεν είναι ένα ελευθέρωμα της συγκίνησης, αλλά απόδραση από τη συγκίνηση. Δεν είναι έκφραση της προσωπικότητας, αλλά απόδραση από την προσωπικότητα.
Έλιοτ
Η ποίηση είναι η πιο πυκνή μορφή προφορικής έκφρασης.
Πάουντ
Αν κάποιος μάθει καλά ελληνικά, μπορεί να βρει σχεδόν “ολόκληρη την ποίηση” στον Όμηρο.
Πάουντ
Οι ποιητές όλων των εποχών έλαβαν μέρος στη συγγραφή ενός Μεγάλου Ποιήματος αενάως εν εξελίξει.
Σεφέρης
Η ποίηση είναι η αιτία που φθείρει το κάθε τι από το μη είναι στο είναι.
Πλάτωνας
Η τέχνη της ποίησης είναι έργο του προικισμένου μάλλον παρά του μανικού καλλιτέχνη, γιατί ο πρώτος είναι ο επιδέξιο μιμητής, ενώ ο δεύτερος κατέχεται από ενθουσιασμό και του λείπει η ψυχική ηρεμία.
Αριστοτέλης
Κι η ποίηση: ένα παιχνίδι
που τα χάνεις όλα,
για να κερδίσεις ίσως
ένα άπιαστο αστέρι.
……………………………………….
Η ποίηση είναι ένα αίνιγμα από συνηθισμένα λόγια
Μια πόρτα ανοιχτή, για την οποία αιώνες τώρα
φτιάχνονται ατέλειωτες αρμαθιές αντικλείδια
…………………………………………….
Θυμάμαι παιδί που έγραψα κάποτε
τον πρώτο στίχο μου.
Από τότε ξέρω ότι δε θα πεθάνω ποτέ –
αλλά θα πεθαίνω κάθε μέρα.
Τάσος Λειβαδίτης
Ο κατάλογος είναι ανεξάντλητος όπως ανεξάντλητες είναι οι άπειρες αισθήσεις που μας υποβάλλει η Ποίηση. Θα σταματήσω εδώ την ανθολόγηση και θα τον κλείσω με μια φράση του Πεσόα:
Ο άνεμος φυσάει έτσι όπως τον άκουσε ο Όμηρος
ακόμα κι αν δεν υπήρξε ποτέ.
Και τι είναι τελικά το Ποίημα;
Ίσως είναι το νόμισμα που σφίγγει στα δόντια του ο Ποιητής για να μπει στη βάρκα του Θανάτου. Με αυτό θα πληρώσει για το μέγα θαύμα που αξιώθηκε και που δεν είναι άλλο από την ίδια τη ζωή.
Αλλά και όλη η μνήμη του κόσμου χωράει μέσα στην Ποίηση. ‘Η τουλάχιστον αυτή τη μαγική εντύπωση μας δίνει η τέχνης της Ποίησης. Πως όσα έχουν χαθεί και κείνα που θα έρθουν και θα περάσουν και θα χαθούν, θα μείνουν για πάντα μέσα στην Ποίηση.
..αυτό είναι στο βάθος η ποίηση,
Η τέχνη να οδηγείσαι και να φτάνεις προς Αυτό που σε Υπερβαίνει…
..να γίνεσαι Άνεμος για τον Χαρταετό
..και Χαρταετός για τον Άνεμο,
Ακόμα κι όταν Ουρανός δεν Υπάρχει…
Οδυσσέας Ελύτης
Η ποίηση δεν είναι ο τρόπος
να μιλήσουμε,
αλλά ο καλύτερος τοίχος να κρύψουμε
τα πρόσωπά μας.
Μανόλης Αναγνωστάκης
Σταματώ αυτό το άρθρο για την ποίηση εδώ. Συνειδητά, δεν γράφω τελειώνω γιατί η ποίηση δεν ερμηνεύεται, ποτέ δεν τελειώνει.
Γεννιόμαστε με ένα νανούρισμα, ζούμε ακούγοντας τραγούδια και φεύγουμε με ένα μοιρολόι. Παντού η ποίηση. Στην χαρά και στη λύπη. Στο πρώτο φιλί, στο πρώτο χτυποκάρδι. Λίγη θαλασσινή άμμο στα δάκτυλα των ποδιών του κοριτσιού που κρατούν περήφανα την ομορφιά του κόσμου. Δεν ξέρω αν η ποίηση μάς αγγίζει όλους με τον ίδιο τρόπο, ή αν την κατανοούμε, την ερμηνεύουμε όλοι εξίσου το ίδιο αλλά σίγουρα, υπάρχει για όλους. Αυθύπαρκτη στο άρωμα του λιβανιού, στην μυστηριακή σιωπή της εκκλησίας, στο δάκρυ που σκούπισε η μάνα στο μάγουλο του παιδιού, στο θρόισμα του αέρα ανάμεσα στα φύλλα του γέρικου πεύκου στο πλάι του δρόμου. Στις κορφές των κυπαρισσιών που σημαδεύουν το φεγγάρι ανάμεσα στα σύννεφα τις χειμωνιάτικες νύχτες, την ώρα που οι βρεγμένες ταφόπλακες και οι σταυροί με την λευκότητά τους σημαίνουν το μέλλον των ανθρώπων.
