Γράφει ο Μιχάλης Κανάριος
Σήμερα η Καλαμωτή αποτελεί μια ανθρώπινη κοινωνία με 400 περίπου μόνιμους κατοίκους, χωρίς βασικές ελλείψεις και ιδιαίτερες ανάγκες, με την τρίτη ηλικία να πλειοψηφεί και με τo πρόβλημα της ερήμωσης και της εγκατάλειψης να σκιάζει το μέλλον του ιστορικού αυτού χωριού. Κάποτε αποτελούσε ένα χωριό που έσφυζε από ζωή και μετρούσε μέχρι και 1500 κατοίκους. Σήμερα η εικόνα της εγκατάλειψης είναι εμφανής.
Όταν κοιτάς το χωριό από ψηλά νομίζεις ότι θα δεις κάποια νοικοκυρά να βγαίνει από ένα παράθυρο ή ότι ξαφνικά ο δρόμος θα ζωντανέψει και παιδιά θα αρχίζουν να παίζουν εκεί. Αυτό που κάνει ιδιαίτερη την εγκατάλειψη του χωριού είναι το μέγεθός του μιας και κάποτε ζούσαν εκεί δεκάδες οικογένειες.
Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου, κτισμένη στον δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού, στην Νοτιοανατολική Χίο. Είναι ένα από τα 21 Μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο μεσαιωνικός οικισμός του. Απέχει από την πόλη της Χίου (Χώρα) 24 χιλιόμετρα.
Για το όνομα του χωριού υπάρχουν δύο ερμηνείες. Η μία θέλει την Καλαμωτή να οφείλει το όνομά της σε ένα είδος κοσμήματος, που αποτελούσε συμπλήρωμα της χιώτικης γυναικείας ενδυμασίας. Η δεύτερη και επικρατέστερη, μας πληροφορεί ότι το χωριό οφείλει την το όνομά του στις «καλαμωτές» (λέξη βυζαντινή, από το ρήμα καλαμόω –ώ) δηλαδή τα καλαμένια πλέγματα που χρησιμοποιούσαν στην καλλιέργεια του μεταξοσκώληκα. Μαρτυρίες κατοίκων αλλά και σημερινές ενδείξεις, δείχνουν ότι ο κάμπος της Καλαμωτής είχε, όπως και σήμερα άλλωστε, αυτοφυείς καλαμιές και πολλές συκομουριές. Αυτό μας πείθει ότι άκμαζε συστηματικά η σηροτροφία.
Ο μεσαιωνικός οικισμός της Καλαμωτής έχει την σημερινή του μορφή τουλάχιστον από την περίοδο της θαλασσοκρατορίας της Γένοβας (1346-1566) και προήλθε από τη συνένωση των διάσπαρτων μικρών χωριών που βρίσκονταν στην εύφορη κοιλάδα της ΝΑ Χίου. Ο κύριος σκοπός της δημιουργίας του χωριού ήταν η άμυνα, γι’ αυτό και το χωριό έμοιαζε με οχυρό και ήταν αθέατο από τη θάλασσα. Μόνο έτσι θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν οι συνεχείς ληστρικές επιδρομές των πειρατών εκείνης της εποχής (7ος έως 14ος αιώνας).
Τα χρόνια όμως πέρασαν, οι ανάγκες των ανθρώπων άλλαξαν και κατά τη δεκαετία του’ 60 και του ’70 οι οικογένειες άρχισαν να το εγκαταλείπουν σταδιακά. Το αποτέλεσμα είναι πλέον να βλέπουμε ακόμη και μισάνοιχτες πόρτες λες και οι
άνθρωποι έφυγαν βιαστικά και τα άφησαν όλα πίσω τους. Οι κάτοικοί τους είτε προς αναζήτηση εργασίας είτε για να έχουν περισσότερες ανέσεις, αποφάσισαν να τα εγκαταλείψουν. Στην Καλαμωτή κάποτε έζησαν εκατοντάδες άνθρωποι. Είχαν τα
νοικοκυριά τους. Είχαν τις δουλειές και τα χωράφια τους. Και τώρα… ερημιά.
Οι φωτογραφίες των « Μαστιχοχωρούσικων Νέων» δείχνουν ακριβώς αυτή την εγκατάλειψη και την ερημιά της Καλαμωτής.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ
