Επί δεκαετίες συζητείτο το θέμα δημιουργίας μουσείων στα νησιά των δυτικών Κυκλάδων, έως ότου ένα παλιό μισογκρεμισμένο σχολείο μετατράπηκε σε μουσείο στην Κύθνο.
Ένα όραμα για τους κατοίκους του νησιού που το περίμεναν τριάντα ολόκληρα χρόνια, έγινε πραγματικότητα. Το Μουσείο στεγάζεται στο παλαιό μονοτάξιο, δημοτικό σχολείο της χώρας, που ανακατασκευάστηκε και ανακαινίστηκε για αυτόν τον σκοπό.
Τα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου του νησιού, αποκαλύπτουν την πολύ σημαντική, κομβική, σχέση της Κύθνου με την ευρύτερη ιστορία του αρχιπελάγους, με ένα υψηλό επίπεδο του πολιτισμού, εξηγεί ο Δημήτρης Αθανασούλης, διευθυντής Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.
Το υλικό της έκθεσης προέρχεται από ανασκαφές στην αρχαία πόλη, στον μεσολιθικό οικισμό του Μαρουλά, από την αρχαία πόλη Βρυόκαστρο και μαρτυρούν την διαχρονική πορεία του Κυκλαδικού πολιτισμού χιλιάδων ετών. Το Αιγαίο είναι μια θάλασσα πολιτισμού και κάθε νησί κρατά ακόμη κρυμμένα χιλιάδες μυστικά στην γη του. Άλλωστε η εγκατάσταση στο νησί πηγαίνει πίσω στην 3η χιλιετία π.Χ..
Ένας θησαυρός από έναν ασύλητο ναό των αρχαϊκών χρόνων, με πολυάριθμα χρυσά κτερίσματα και πολύτιμα μέταλλα, αντικείμενα χρονολογούνται από τον 7ο έως τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ.. Κάποια ανάγονται στην Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου και στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Πιθανότητα είχαν μεταφερθεί εκεί κατά την Ελληνιστική περίοδο, μετά την καταστροφή του ναού από σεισμό και η οριστική κατάρρευση του οικοδομήματος διατήρησε το περιεχόμενο του.
Μέσα από τις προθήκες του μουσείου, όπου μπορούν να περιηγηθούν οι επισκέπτες, οι σημερινοί κάτοικοι βαδίζουν στα ίχνη των προγόνων τους και ανακαλύπτουν ότι από αρχαιολογική άποψη είναι περισσότερο πλούσιοι από ότι φαντάζονταν.
Τα μουσεία γίνονται πλέον χώροι διαδραστικής εκπαιδεύσεως για τους μαθητές, και με την ευκαιρία του εορτασμού της διεθνούς ημέρας μουσείων, ανοίγουν τις πόρτες τους για να μεταφέρουν σε άλλες εποχές τους μικρούς εξερευνητές της ιστορίας, σημειώνει ο κ. Αθανασούλης.
Είναι αντιληπτό ότι γονείς που αισθάνονται βαρετά σε ένα μουσείο θα μεταδώσουν το ίδιο συναίσθημα και στα παιδιά τους, ενώ οι δάσκαλοι συνήθως προγραμματίζουν εκπαιδευτικές εκδρομές χωρίς να συνοδεύονται από την αναγκαία γνώση ή διάθεση.