Γράφει η Βάσω Κριτάκη
Παιδούλα ακόμα, μόλις δεκατριών χρονών, τελειώνοντας το δημοτικό στα Καρδάμυλα της Χίου, η Παρασκευή (Βούλα όπως την φώναζαν)Ταουσάνη ξεκινούσε πουρνό πουρνό στις έξι το πρωί για να πάρει το λεωφορείο με προορισμό τα Άνω Καρδάμυλα. Εκεί την περίμεναν άλλα δεκαεπτά κορίτσια, μαθητευόμενες μοδίστρες κι αυτές στο μοδιστράδικο της φημισμένης κας Τζενούλας Ραπίτου. Γιατί έτσι το είχαν από τότε στο ναυτοχώρι. Αν δεν πήγαιναν Γυμνάσιο τα κορίτσια ή δεν παντρευόντουσαν, έπρεπε να μάθουν μια τέχνη.
Συνήθως μοδιστρική, κομμωτική, υφαντική. Ευτυχώς υπήρχε και η Φιλόπτωχος, όπου πολλά κορίτσια μπόρεσαν να μάθουν τέχνη και να βιοποριστούν αργότερα , αν δεν παντρευόντουσαν νωρίς –νωρίς. ΄΄Μάθε τέχνη κι άσ’ τηνε κι αν πεινάσεις πιάσ’ τηνε’’, λέγανε οι παλιές και το εφαρμόζανε.
Τέσσερα χρόνια κάθισε στο μοδιστράδικο της αγαπημένης της δασκάλας η Βούλα. Τον ένα χρόνο τον εφαγεστο΄΄καρίκωμα΄΄. Α, όλα κι όλα ! Πρώτα κοίταζε το εσωτερικό του ρούχου –τη μέσα μεριά- η κα Ραπίτου και μετά όλα τα άλλα. ‘Επρεπε να είναι καλοδουλεμένο και καθαρό.
Ναυτοχώρι τα Καρδάμυλα και η γυναικεία πελατεία μπόλικη. Οι σύζυγοι των ναυτικών, ειδικά των αξιωματικών του Εμπορικού Ναυτικού, έφερναν τα καλύτερα υφάσματα για ράψιμο, που τα κουβαλούσαν οι άντρες τους από τα μακρινά ταξίδια. Εκεί έραβαν οι περισσότερες τα φορέματά τους, τα ταγιέρ, τα μαντώ, τα παλτό τους, τις γούνες και τα «δεύτερα» νυφικά. Με βελούδα, ταφτάδες, μετάξια και κασμίρια ερχόντουσαν οι πελάτισσες καθημερινά και βλέποντας τα περιοδικά –φιγουρίνια, που διέθετε η κα Τζενούλα , επέλεγαν με τη βοήθεια και τη συμβουλή της το σχέδιο που ήθελαν και τους ταίριαζε. Και πάντα στον ξεχωριστό χώρο με τον μεγάλο καθρέφτη, το «βασίλειο» της δασκάλας και της πελάτισσας.
Σε ξεχωριστό δωμάτιο οι μαθήτριες, με τις ραπτομηχανές στο φουλ, δεν ερχόντουσαν σε επαφή με τις πελάτισσες, παρά μόνο όταν πήγαιναν τα τελειωμένα ρούχα στα σπίτια τους, για να πάρουν και το ανάλογο πουρμπουάρ.
Καλός άνθρωπος η κα Ραπίτου, παρά την αυστηρότητά της, ιδιαίτερα σε θέματα ηθικής. Πού να τολμήσουν οι μαθητευόμενες μοδιστρούλες να αποκτήσουν αγόρι. Μόλις το μάθαινε τις έδιωχνε. Σπίτι-ραφείο και ραφείο σπίτι ήταν τα «κορίτσιά» της. Τους μάθαινε όμως κι ηθική, εκτός από τη μοδιστρική , η δασκάλα τους, θυμάται η κα Βούλα. Και ήταν περιποιημένη πάντα. Σκέτο «φιγουρίνι». Ήθελε και τις πελάτισσές της κομψές. Έτρεχε συνέχεια στα ψιλικατζίδικα για να αγοράσει τα καταλληλότερα κουμπιά και τις πιο όμορφες κορδέλες. Φρόντιζε και την παραμικρή λεπτομέρεια του ρούχου. Στο δωμάτιο των κοριτσιών απαιτούσε ησυχία και τάξη. Καθημερινό λάδωμα στις ραπτομηχανές, καθημερινό λάδωμα και στα ψαλίδια. Ήθελε, πάνω απ’ όλα, οι μαθήτριές της, εκτός από καλές μοδίστρες, να βγουν και καλά κορίτσια. Και είχε τον τρόπο της να το πετυχαίνει.
Τέσσερα χρόνια έμεινε στο μοδιστράδικο η Βούλα, κάνοντας την καθημερινή της διαδρομή από τα Κάτω Καρδάμυλα στα Άνω και αντιστρόφως, έξι το πρωί με έξι το βράδυ. Δεν πήγε , όμως, στράφι η μαθητεία. Μόλις γύρισε στο πατρικό της ξεκίνησε κι εκείνη το βελόνι. Η ανεξαρτησία που τη χαρακτήριζε από μικρή βρήκε εφαρμογή και η πελατεία της μεγάλωνε μαζί με το εισόδημά της. Στο επάγγελμά της πλέον εφάρμοζε κι άλλες αρετές που είχε μάθει από την κα Τζενούλα. Κοκέτα κι από τη φύση της η ίδια φρόντιζε να είναι περιποιημένη και καλοντυμένη πάντα, ιδιαίτερα όταν πήγαινε να συναντήσει την πελάτισσα στο σπίτι της. Ντόμπρα και ειλικρινής , αλλά ιδιαίτερα ευγενής, έλεγε ευθέως τη γνώμη της για το σχέδιο στα ρούχα που έραβε, γιατί ήθελε και οι δικές της πελάτισσες να είναι «φιγουρίνια». Η ίδια δεν παρακάλεσε ποτέ για δουλειά. Με την αυτοπεποίθηση που της χάρισε η καλή δουλειά που έκανε επέλεγε να της χτυπάνε την πόρτα όσες και όσοι εκτιμούσαν την τέχνη της.
Δύσκολη η μοδιστρική εκείνα τα χρόνια, ιδιαίτερα για τις πιο φτωχές κοπέλες. Πήγαιναν μεροκάματο στα σπίτια, πολλές φορές και για συνεχόμενους μήνες. Μαζί με το ράψιμο των ρούχων, κουρτινών και καλυμμάτων επίπλων έκαναν και τις δουλειές του σπιτιού, ανεχόμενες τις παραξενιές της αφεντικίνας , όταν έπεφταν σε «κακά χέρια». Υπήρχαν φορές που τις άφηναν και νηστικές όλη μέρα, μέχρι την ώρα που τελείωναν. Οι μοδίστρες του μεροκάματου προτιμούσαν τα σπίτια των εφοπλιστών για να μπορούν, ειδικά αν είχαν αγόρια , να τους εξασφαλίσουν μια θέση για μπάρκο στα καράβια τους.
Για τη Βούλα σύντομα ήλθε ο γάμος από προξενιό και δύο αγόρια. Το βελόνι τότε επαγγελματικά σταμάτησε για εκείνη, αφού τα παιδιά της μπήκαν στην πρώτη της προτεραιότητα. Η καλή της φήμη, όμως, ως μοδίστρα, δεν την άφηνε σε ησυχία. Οι φίλες της ήθελαν το καλοραμμένο ρούχο από τα χεράκια της κι εκείνη δεν τους χάλαγε χατίρι, χωρίς απολαβές φυσικά. Το μεράκι βλέπεις, ούτε κι αυτό δεν σ’ αφήνει εύκολα.
Το διαζύγιο , δυστυχώς, δεν άργησε να έλθει. Η ανεξάρτητη φύση και η αξιοπρέπεια που τη διακρίνουν μέχρι σήμερα, έθεσαν τέρμα στο γάμο της. Στη Χώρα της Χίου πλέον, από επιλογή της, με τα δυο μικρά της παιδιά έφθασε αποφασισμένη να τα μεγαλώσει και να τα «βγάλει» πρωτίστως καλά παιδιά στην κοινωνία. Και τα κατάφερε. Καμαρώνει μάλιστα πολύ γι’ αυτό. Η κατάθλιψη και η μοναξιά στην πόλη κτύπησαν πολλές φορές την πόρτα της. Πολλές βέβαια και οι πόρτες που χτύπησε εκείνη , για να εξασφαλίσει τα προς το ζην. Πέρασε από μανάβικα, εργοστάσια, βιοτεχνίες, μαγειρεία, εστιατόρια, ακόμα και από γραφεία για καθάρισμα. Έφευγε πάντα όταν θιγόταν η αξιοπρέπειά της και ιδιαίτερα όταν οι εργοδότες της ζητούσαν το «κάτι παραπάνω».
Ευτυχώς το βελόνι μπήκε ξανά στη ζωή της , έστω και με την ιδιότητα της υπαλλήλου. Εργάστηκε στα δερμάτινα του Σταυριανού, στα αποκριάτικα του Κουμή και κατέληξε στο επιδιορθωτήριο ρούχων του μεγάλου καταστήματος Σπανολιού, κάνοντας παράλληλα κι άλλες δουλειές , όπως το να φροντίζει άτομα με ειδικές ανάγκες. Αγαπημένη της η μακαρίτισσα Τίνα Παπαδοπούλου που με την οξυδέρκεια που την χαρακτήριζε αντιλήφθηκε την αγάπη της για ανεξαρτησία, την τόλμη και την αποφασιστικότητά της και την ενθάρρυνε να δημιουργήσει το δικό της ραφτάδικο. Κοντά της και το τότε αφεντικό της ο κ. Σπανολιός, που μόλις του εκμυστηρεύτηκε την επιθυμία της αυτή της είπε: «Ναι Βούλα μου, ό,τι θέλεις, μπορείς να το κάνεις».
Κι έτσι η Βούλα βρέθηκε στο δικό της μοδιστράδικο –επιδιορθωτήριο ρούχων*, ανδρικών και γυναικείων. Αυτή τη φορά μαζί της και για πάντα ο αρχικά καλός της φίλος και μετέπειτα αγαπημένος σύζυγος και πολύτιμος βοηθός της, ο πυροσβέστης κ. Νίκος Κοκκαλιάς, που τώρα πλέον είναι το δεξί και το αριστερό της χέρι, αφού κόβει, ράβει, σιδερώνει τα προς επιδιόρθωση ρούχα, ενώ παράλληλα συμβουλεύει τους πελάτες και τις πελάτισσες. Όχι πως τον έβλεπαν με καλό μάτι στην αρχή, η δυσπιστία περίσσευε. Άντρας και να… καρικώνει; Σιγά- σιγά όμως κατάφερε και εδραιώθηκε ως … βοηθός μόδιστρος-ράφτης. Τώρα πλέον η πελατεία τον αναζητά αν δεν βρίσκεται στο ραφτάδικο. Δεν είναι τυχαίο που η γνώμη του μετράει. Η ερασιτεχνική του ενασχόληση με τη ζωγραφική και τα χρώματα καλλιέργησαν την αισθητική και την αγάπη του για το καλόγουστο και όμορφο.
Η κα Ταουσάνη είναι πια μια καταξιωμένη επιδιορθώτρια μοδίστρα. Εγγυώμαι προσωπικά για την αποτελεσματικότητά της ως πελάτισσά της. Ο νέος κόσμος και οι νέοι ορίζοντες που της ανοίχτηκαν την μετέτρεψαν και σε εμπειρική «ψυχολόγο». Πελάτες και πελάτισσες κάθονται στον πάγκο αναμονής και αρχίζουν συχνά –πυκνά …την εξομολόγηση. Ενίοτε τους συμπεριφέρεται και σαν αδελφή. Ντόμπρα και σταράτα, με ανεξάντλητη υπομονή τους λέει και τα στραβά και τα καλά τους.
Οι παραξενιές βέβαια των πελατών, ανδρών και γυναικών, πάμπολλες. Από ευτράπελες μέχρι και εκνευριστικές. Έφθασε στο σημείο μια κυρία να της φέρνει κάθε μέρα και από ένα διαφορετικό ζευγάρι παπούτσια για να διαλέξει ποιο ταιριάζει με το επιδιορθωμένο φόρεμα και αναλόγως να αποφασίσει για το μήκος του στριφώματος.
Έχει δεχτεί πρωϊνιάτικες επισκέψεις από άντρες για να … τους σιδερώσει τη γραβάτα. Άλλος πάλι ήθελε να κάνει στριπτίζ για να του επιδιορθώσει ατάκα κι επί τόπου το πανταλόνι του. Το μέσα μεγάλο δωμάτιο του ραφτάδικου με τους καθρέφτες την ..έσωσε! Κάποιοι αρνούνται να πληρώσουν αν και δεν έχουν παράπονο από την επιδιόρθωση. Μια εκνευριστική πελάτισσα παραδέχτηκε ότι είχε βγει από το σπιτάκι της ειδικά …για να μαλώσει. Άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου, αλλά και τι φταίει η ψυχή της μοδίστρας; Τι να κάνει κι αυτή όταν η νεαρή πελάτισσα πρέπει οπωσδήποτε να πάρει τηλεφωνικά τη γνώμη της αναποφάσιστης μητέρας της για το πόσους πόντους πάνω ή κάτω από το γόνατο πρέπει να κοντύνει το φορεματάκι; Το οποίο παρεμπιπτόντως πήγε και ήρθε στο μοδιστράδικο τουλάχιστον πέντε φορές μέχρι να αποφασίσει επιτέλους η μαμά για το κατάλληλο μήκος; Άλλες φορές παρελαύνει για την πρόβα όλο το σόι και οι φίλες ακολούθως! Άνδρας πελάτης, πρωινός-πρωινός, κατέβηκε από το μηχανάκι του και ζήτησε να του στενέψει γρήγορα το παντελόνι. Η κα Βούλα δέχθηκε και άρχισε να τοποθετεί καρφίτσες στα σημεία που χρειαζόταν το στένεμα. Ο πελάτης όμως έπρεπε να πάρει και τη γνώμη της συζύγου για το φάρδος και το μάκρος κι έτσι …καρφιτσωμένος από τη μέση και κάτω , σαν κούκλα βουντού, ξανανέβηκε στο μηχανάκι και αναχώρησε προς άγνωστη κατεύθυνση.
Δεν έλειψε φυσικά και το «Σούζυ τρως» της γνωστής ταινίας με την Βλαχοπούλου. Στένευε, στένευε το φορεματάκι, κόντεψε …να κλατάρει. Είδε κι έπαθε η κα Βούλα να εξηγήσει στην ευτραφή κυρία ότι μάλλον θα έπρεπε να πάει σε διαιτολόγο και όχι σε μοδίστρα. Και αλλοίμονο! Να μην φανεί η γάμπα μιας άλλης «Σούζης» που ήταν και θεόστραβη και επέμενε το φορεματάκι να γίνει μίνι; Μα, όλα κι όλα είπαμε. Την αλήθειά της τη λέει η κα Βούλα ορθά –κοφτά. Και ευτυχώς τις περισσότερες φορές πείθει. Κι έτσι το …μίνι φορεματάκι κατέληξε σε φόρεμα μέχρι τον αστράγαλο. Αμέ, η συζυγική ζήλεια; Έχει κι απ’ αυτήν ο μοδιστρικός μπαξές. Γιατί η ζηλιάρα σύζυγος μέχρι να κάνει πρόβα ο άντρας της στο πανταλόνι ζώστηκε στα φίδια και τηλεφώνησε στο κινητό δέκα φορές. Μάταια ο καημένος σύζυγος προσπαθούσε να την πείσει ότι είναι στη μοδίστρα. Μέχρι που… τσουπ έκανε την εμφάνισή της στο ραφτάδικο και ήλθε η καρδιά στη θέση της, ειδικά όταν αντιλήφθηκε και την παρουσία του κου Νίκου.
Η δυσκολότερη στιγμή της Βούλας ήταν όταν ο υποψήφιος γαμπρός της τηλεφώνησε για να την ενημερώσει ότι δεν θα χρειαζόταν το προς διόρθωση γαμπριάτικο κουστούμι, γιατί ο γάμος ματαιώθηκε. Την παρακάλεσε μάλιστα να το δώσει σε κάποιον άλλο ,καθώς δεν επρόκειτο ποτέ να το φορέσει , για ευνόητους λόγους. Ρούχα ξεμένουν αρκετά στο ραφείο της. Υπάρχουν βλέπεις οι …ξεχασιάρηδες , που είναι μεγάλος μπελάς, αφού πρέπει να τους υπενθυμίσει αρκετές φορές ότι η …σακουλίτσα τους με το επιδιορθωμένο ρούχο …περιμένει. Άλλοι πάλι αφήνουν το ρούχο τους και …εξαφανίζονται. Όπως η κάθε σοβαρή μοδίστρα είναι υποχρεωμένη να το δηλώσει, να περιμένει το ανάλογο χρονικό διάστημα να περάσει και μετά να το πάει για ανακύκλωση. Η αγάπη και το μεράκι για τη δουλειά της δεν επιτρέπουν σε καμιά δυσκολία να την πτοήσει.
Η κα Ταουσάνη προσπαθεί να μυήσει στο ράψιμο την μικρούλα πολυαγαπημένη της εγγονή, την Αργυρούλα, αλλά προς το παρόν δεν …βλέπει φως. Φαίνεται να την ενοχλεί το «τσίκι- τσίκι» της μηχανής, όπως χαρακτηριστικά της λέει η μικρή. Ποτέ μην λες ποτέ όμως!
*ΜΟΔΙΣΤΡΑ_ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ, οδός Δημογεροντίας 37 , Χίος
