Του Γεωργίου Φωτ. Παπαδόπουλου, Master Ορθόδοξης θεολογίας
Στην Συνοδική Πράξη της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, που πρόσφατα εξεδόθη, κατόπιν Αποφάσεως Της (15-07-2021), στη χορεία των Αγίων Ιερομαρτύρων και Μαρτύρων της Εκκλησίας μας, συμπεριλήφθηκαν ο Μητροπολίτης Χίου Πλάτων (Φραγκιάδης) και 43 ακόμη Ιερείς και Μοναχοί, οι οποίοι εσφάγησαν ή μαρτυρικώ τω τρόπω τελειώθησαν, κατά την μεγάλη Σφαγή της Χίου, τον Απρίλιο του 1822.
Μεταξύ αυτών, στο χωριό Πυργί της Χίου, μαρτύρησε ο Ιερέας Ιωάννης Θεοτοκάς.
Ο Ιερέας Ιωάννης Θεοτοκάς συνελήφθη βιαίως και αφού αρνήθηκε να προδώσει την πίστη του στον Χριστό, τοποθετήθηκε μέσα σε ένα πιθάρι γεμάτο λάδι. Στη συνέχεια, ενώ ήταν εμποτισμένο ολόκληρο το σώμα του με το λάδι, τον έδεσαν ψηλά στον εξώστη του σπιτιού του και από κάτω του έβαλαν φωτιά για να κάνει ζωντανός. Επί ώρα ο Ιερομάρτυρας φλεγόταν ζωντανός και κάποια στιγμή, όταν άρχισε να καίγεται το σκοινί με το οποίο ήταν κρεμασμένος, το σώμα του έπεσε από τον εξώστη στο ισόγειο εντός φρέατος (πηγαδιού, που υπήρχε από κάτω), στην αυλή. Έτσι, παρέδωσε με μαρτυρικό τρόπο την αγία του ψυχή στον Κύριο που υπηρετούσε.
Κατόπιν εμπνευσμένης πρωτοβουλίας και αναλυτικής εισήγησης του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Χίου κ. Μάρκου, οι Άγιοι αυτοί Νεομάρτυρες της Χίου, αξίως και δικαίως, συμπεριελήφθησαν στη σεπτή χορεία των νεομαρτύρων και Ιερομαρτύρων της Εκκλησίας μας. Το δε μαρτύριο τους είναι ίδιο με εκείνο των μεγάλων Αγίων της Εκκλησίας μας, των πρώτων Χριστιανικών αιώνων, την εποχή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας την οποία μιμήθηκε στο έπακρον η αιμοσταγής Οθωμανική (Τουρκική) που ταλάνιζε τον τόπο μας επί αιώνες.
Σύμφωνα με τις γραπτές μαρτυρίες δύο Ιερέων, που ασχολήθηκαν με την καταγραφή των Ιερομαρτύρων της Χίου, της περιόδου της Σφαγής της Χίου, τους αείμνηστους Πρωτοπρεσβυτέρους, π. Μάρκο Αγαπητού Βασιλάκη (+1960), διδάσκαλο και Εφημέριο Αγ. Μάρκου Βροντάδου & π. Ιωάννη Μαρκέλλου Πουλή (+2000), Εφημέριο Χαλκειούς, στη Μονή Βρεττού (στα Αρμόλια της Χίου), όταν τελείτο Αγιασμός στο οστεοφυλάκιο των εκεί σφαγιασθέντων Μοναχών, το νερό του Αγιασμού έβραζε.
Επίσης, σύμφωνα με τις ίδιες ιστορικές πηγές, καθώς και τον καθηγητή Στυλιανό Γ. Βίο (+1944), στο Πυργί εσφάγη και άλλος Ιερεύς που έφερε το επίθετο Νομικός, δίχως περισσότερα στοιχεία, επάνω στη λουκάνη την ώρα που εργαζόταν στους αγρούς.
Ασφαλώς, χιλιάδες είναι οι Άγιοι μάρτυρες της Χίου, της περιόδου της Σφαγής, τους περισσότερους των οποίων δεν γνωρίζουμε, λόγω των συνθηκών που επικρατούσαν και ακολούθησαν. Κύριος ο Θεός γινώσκει τα ονόματα αυτών εν τη Βασιλεία Του.
Ευελπιστούμε στο χωριό μας, το Πυργί της Χίου, να τιμάται ετησίως, δεόντως, εφεξής ο Ιερομάρτυς Ιωάννης (Θεοτοκάς), σε ημέρα που θα καθορίσει ο Σεβ. Μητροπολίτης μας.
Ευχής έργον θα ήταν να ανεγερθεί κι ένα παρεκκλήσιο επ’ ονόματι του Αγίου Ιερομάρτυρα, εις τιμήν και μνήμην αυτού.
Να σημειώσουμε ότι, η περίφημη οικογένεια Θεοτοκά, από το Πυργί της Χίου, έχει αναδείξει λαμπρές προσωπικότητες, όπως τον μακαριστό Μητροπολίτη Λέρου και Καλύμνου Γερμανό Θεοτοκά (+1918) -το όνομα του φέρει η κεντρική πλατεία στο Πυργί και η προτομή του κοσμεί τον περίβολο του κεντρικού Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου Πυργίου-, τον νομομαθή και σύμβουλο του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, Μιχαήλ Θεοτοκά (+1951), τον γιο του, δικηγόρο και γνωστό λογοτέχνη Γεώργιο Μιχ. Θεοτοκά (+1966), τον ιατρό Γεώργιο Ηλ. Θεοτοκά (+1973), παππού του γράφοντος το παρόν, κ.α. Έστω η μνήμη τούτων αιωνία.-