Γράφει η Ευγενία Γάλλου
Τα ιστιοφόρα πλοία έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στη δημιουργία της εν λόγω φράσης.
Σήμερα, η έκφραση «Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του» σημαίνει επιστροφή στον συνηθισμένο ρυθμό της ζωής, επαναφορά στην τάξη ενώ η λέξη «κατεργάρης»χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει έναν παμπόνηρο άνθρωπο.
Στα μεσαιωνικά χρόνια ορισμένα πλοία ονομαζόταν «κάτεργα». Το κάτεργο ήταν συνήθως ένα ιστιοφόρο πολεμικό ή πειρατικό πλοίο, με δυο ή τρεις σειρές κουπιών. Όταν ο άνεμος ήταν ευνοϊκός, το πλοίο κινούνταν χάρη στον αέρα, όταν όμως επικρατούσε άπνοια, οι κωπηλάτες αναλάμβαναν να δώσουν την απαιτούμενη ώθηση. Τότε μια φωνή δυνατή τους ξεσήκωνε απ’ το ξαπόσταμά τους: «Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του»! Ήταν η διαταγή να καθίσουν και πάλι στα κουπιά, στους μακρινούς ξύλινους μπάγκους ή πάγκους (ιταλ. panco).
Οι κατεργάρηδες ήταν συνήθως κατάδικοι, οπότε η λέξη αρχικά είχε αρνητική σημασία και υποδήλωνε άνθρωπο πονηρό, απατεώνα, πανούργο, δόλιο, παμπόνηρο.Υπήρχαν βέβαια και περιπτώσεις που και απλοί άνθρωποι δούλευαν στα κάτεργα.
Έτσι λοιπόν «κατεργάρης» σήμαινε «κωπηλάτης σε κάτεργο», αλλά με τον καιρό, όλο το πλήρωμα αυτών των πλοίων άρχισε να λέγεται «κατεργάρηδες».
Τα παλιά τσαρικά στρατόπεδα ονομάζονταν κάτοργκα(каторга), δάνειο από τα κάτεργα.
(Πηγή: http://www.stougiannidis.gr)