Γράφει ο Νίκος Κ. Χαβιάρας δ.Φ.
Από αρκετούς ιστορικούς και βιογράφους του αμφισβητείται η γέννηση του Ανδρέα Μιαούλη στην Ύδρα, καθώς υποστηρίζουν ότι γεννήθηκε στα Φύλλα της Εύβοιας και κατά την παιδική του ηλικία η οικογένειά του μετοίκησε στο νησί (ο πατέρας του ήταν ήδη πλοιοκτήτης). Ως έτος γέννησής του δίνεται το 1769. Ακόμη, το πραγματικό του επίθετο ήταν Βώκος. Δύο εκδοχές υπάρχουν για τη μετονομασία σε Μιαούλης: είτε του προσδόθηκε από τους ναύτες του εξαιτίας της συνήθους διαταγής του «μία ούλ’[οι]» (=όλοι να κωπηλατούν συγχρόνως) είτε προήλθε από το όνομα ενός τουρκικού πλοίου που αγόρασε από έναν Τουρκοκρητικό στη Χίο («Μιαούλ» [=μικρή βάρκα]). Σε ηλικία 23 ετών νυμφεύθηκε την Ειρήνη Μπίκου, κόρη ιερέα, με την οποία απέκτησε έξι γιους και μια κόρη.
Ο Μιαούλης ήταν σχεδόν αγράμματος, και ίσως σε αυτό να οφείλεται ότι, σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες συγχρόνων του, υπήρξε άνθρωπος σκληρός –και με τους υφισταμένους και με τους ναύτες του. Κανείς ωστόσο δεν αμφισβήτησε την ευφυΐα του, όπως και την άφθαστη γνώση της ναυτικής τέχνης, στοιχεία που τον οδήγησαν στην αρχηγία του υδραϊκού (από το φθινόπωρο του 1821) και στη συνέχεια του ελληνικού στόλου κατά την περίοδο του Αγώνα. Ως επικεφαλής της υδραϊκής «μοίρας» ο Μιαούλης κατέστρεψε μεγάλα Οθωμανικά πλοία στην Πάτρα (1822). Αρχηγός πλέον του ενωμένου ελληνικού στόλου, νίκησε τους Τούρκους στο Αρτεμίσιο (Οκτώβριος 1823), ενώ ανακατέλαβε και τα Ψαρά στις 3 Ιουλίου 1824, δύο εβδομάδες μετά την καταστροφή τους από τον Χοσρέφ. Η μεγαλύτερη επιτυχία του ως ναυάρχου του ελληνικού στόλου ήταν στη ναυμαχία του Γέροντα, (29 Αυγούστου 1824), όπου με ιδιοφυές σχέδιο νίκησε τον αριθμητικά πολύ υπέρτερο τουρκοαιγυπτιακό στόλο, με σημαντικές απώλειες για τους αντιπάλους (27 πλοία). Το 1826, στη διάρκεια της δεύτερης πολιορκίας του Μεσολογγίου, ο Μιαούλης διέσπασε αρκετές φορές τον θαλάσσιο αποκλεισμό της πόλης και παρείχε στους πολιορκημένους πολύτιμα εφόδια. Δεν κατάφερε το ίδιο όμως και κατά την τρίτη πολιορκία, οπότε και διαμήνυσε στους ηρωικούς Μεσολογγίτες ότι δεν υπάρχει δυνατότητα βοήθειας από τη θάλασσα.
Όταν, ατυχώς, η Γ΄ Εθνοσυνέλευση αναθέτει στον Κόχραν την αρχηγία του ελληνικού στόλου (1827), ο Μιαούλης υποβιβάζεται σε πλοίαρχο. Ωστόσο, λίγους μήνες αργότερα, με την έλευση του Καποδίστρια, θα του ανατεθεί ξανά από τον Κυβερνήτη η στολαρχία. Οι σχέσεις του Μιαούλη με τον Καποδίστρια θα αποτελέσουν το θέμα επόμενου σημειώματος.
