Γράφει ο Νίκος Κ. Χαβιάρας δ.Φ.
Ο Δημήτριος (Δημητράκης) Πλαπούτας (ή Κολιόπουλος) γεννήθηκε στην Παλούμπα Αρκαδίας το 1786, δεύτερο παιδί του Νικόλα (Κόλια), που υπήρξε κλέφτης στο Μοριά. Υπηρέτησε ως αξιωματικός στα ελληνικά σώματα του Βρετανικού στρατού στη Ζάκυνθο κατά την περίοδο 1811-1812. Το 1818 μυείται στη Φιλική Εταιρεία και στις 21 Μαρτίου 1821 κηρύττει την έναρξη της επανάστασης στην ορεινή Γορτυνία, μαζί με τον πατέρα του και τον αδελφό του Γεωργάκη.
Ο Πλαπούτας ήταν σώφρων και γενναίος, και αναδείχθηκε σε σημαντικό οπλαρχηγό του Αγώνα. Είχε συγκροτήσει δικό του στρατιωτικό σώμα από περίπου 800 άνδρες, με το οποίο έλαβε μέρος στη μάχη του Βαλτετσίου, στην πολιορκία της Τριπολιτσάς και αλλού. Ο Φωτάκος τον χαρακτηρίζει «φιλοπόλεμο» με την έννοια της ακούραστης πολεμικής δράσης. Υπήρξε στενός φίλος του Κολοκοτρώνη, με τον οποίο συνδεόταν και με συγγενικούς δεσμούς (το 1803 είχε νυμφευθεί τη Στεκούλα Κολοκοτρώνη, ανιψιά του Γέρου του Μοριά, με την οποία ωστόσο δεν απέκτησε παιδιά –απέκτησε μια κόρη από το δεύτερο γάμο του, που τον έκανε σε προχωρημένη ηλικία). Στον δεύτερο εμφύλιο συντάχθηκε με τους Κουντουριώτηδες, χωρίς να χάσει την επαφή και τη σχέση του με τον Κολοκοτρώνη. Έκανε και κάποιες προσπάθειες συμβιβασμού των δύο πλευρών. Πολέμησε μαζί με τον Γέρο του Μοριά τον Ιμπραήμ από το 1825.
Σημαντική ήταν η δράση του και μετά την ανεξαρτησία της Ελλάδας. Το 1832 έλαβε το βαθμό του στρατηγού. Συμμετείχε στην τριμελή πρεσβεία που προσέφερε στο Μόναχο το στέμμα της Ελλάδας στον Όθωνα. Την περίοδο της Αντιβασιλείας κατηγορήθηκε ως ρωσόφιλος και μαζί με τον Κολοκοτρώνη σύρθηκαν σε δίκη για συνωμοσία στο στρατοδικείο του Ναυπλίου. Παρά τη γενναία στάση των δικαστών Πολυζωίδη και Τερτσέτη, καταδικάσθηκαν σε θάνατο (Μάιος 1834), που μετατράπηκε, λόγω των αντιδράσεων του λαού, σε εικοσαετή φυλάκιση. Τελικά ο Όθων, μόλις ενηλικιώθηκε και ανέλαβε τα βασιλικά του καθήκοντα τον Ιούνιο του 1835, τους έδωσε αμνηστία. Αργότερα, ο Πλαπούτας εκλέχθηκε βουλευτής Καρύταινας το 1844 και κατόπιν Γερουσιαστής (1847-1862). Επίσης ονομάσθηκε επίτιμος υπασπιστής του Όθωνος το 1858. Συνέγραψε και ιστορικό σύγγραμμα, στο οποίο κατέγραψε διορθώσεις και παρατηρήσεις του στην Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως του Σπ. Τρικούπη. Πέθανε στις 27 Ιουλίου 1864, στα 78 του χρόνια, στον οικογενειακό πύργο των Πλαπουταίων στο χωριό του. Ο Αρ. Βαλαωρίτης συνέθεσε ποίημα με τίτλο «Επιτάφιον Δημητρίου Πλαπούτα» το 1867.
