Η ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΠΟΛΙΤΩΝ, η μόνη παράταξη που ασχολείται με την ουσία των αναπτυξιακών προβλημάτων των νησιών και την βελτίωση της ποιότητας ζωής των νησιωτών, οργάνωσε στη Χίο ανοιχτή συζήτηση που συντόνισε ο επικεφαλής της παράταξης καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου Γιάννης Σπιλάνης με τη συμμετοχή των Μ.Βουρνού, Κ.Τριαντάφυλλου, Μ.Στάθη, Γ.Αργυρούδη, Π.Μπουμπάρη και Α.Μαϊστράλλη.
Στόχος ήταν να δημιουργηθεί μια κοινή πλατφόρμα, μια συναντίληψη, σχετικά με τα προβλήματα και τις αιτίες τους και κυρίως να διερευνηθούν οι πιθανές λύσεις με τη κατάθεση ιδεών και συγκεκριμένων προτάσεων-παρεμβάσεων για το αύριο της Χίου. Eνα αύριο που έχει έρθει πολύ κοντά, αφού θα πρέπει μέσα στη τρέχουσα χρονιά να διαμορφωθούν οι ολοκληρωμένες προτάσεις, τόσο για το πρόγραμμα Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης (ΒΑΑ) που αφορά το πολεοδομικό συγκρότημα της Χίου όσο και το πρόγραμμα τοπικής ανάπτυξης (ΤΑΠΤΟΚ) που αφορά στο υπόλοιπο νησί.
Κοινή προσέγγιση όλων ήταν ότι η οικονομική και η πληθυσμιακή συρρίκνωση, τα χρόνια προβλήματα του νησιού, δεν πρόκειται να αντιμετωπιστούν συνεχίζοντας τις ίδιες πρακτικές και πολιτικές με αυτές που τα δημιούργησαν. Οι παρεμβάσεις μέχρι σήμερα γίνονται αποσπασματικά, πυροσβεστικά και χωρίς στοχοθεσία, χωρίς μια ολοκληρωμένη προσέγγιση και σχέδιο δράσης. Ενα τρανταχτό παράδειγμα είναι η διαχείριση των υδατικών πόρων: τα εκατομμύρια που έχουν ξοδευτεί από τη δεκαετία του ’80 με το έργο μεταφοράς του νερού του Ναγού μέχρι το Σαραπιό και της Κόρης το Γεφύρι δείχνουν τη προχειρότητα με την οποία προχώρησε η αντιμετώπιση αυτού του σοβαρού προβλήματος. Και δεν είναι το μόνο.
Μετά από πολλά χρόνια συζητήσεων παραμένουν χωρίς αξιοποίηση τα πολλά σημαντικά στοιχεία του νησιού, όπως ο Ομηρος, η βιβλιοθήκη του Κοραή, τα Καστροχώρια, ο Κάμπος, η Νέα Μονή, σημαντικές εκκλησίες και μοναστήρια, ο Ανάβατος, η Χώρα με το κάστρο της και τα άλλα μνημεία, οι λαλάδες και οι ορχιδέες και οι περιπατητικές διαδρομές, η μαστίχα, τα κρασιά, τα τυριά, τα εσπεριδοειδή, τα αρωματικά φυτά αλλά και η ναυτοσύνη στο πλαίσιο μιας διαφορετικής τουριστικής αλλά και γενικότερης ανάπτυξης. Μιας ανάπτυξης που να συμβαδίζει με τις τάσεις της εποχής για βιωσιμότητα με άξονες τον τουρισμό ευεξίας και τη γαλάζια οικονομία, όπως τόνισε ο Γιάννης Σπιλάνης.
Ο Μανώλης Βουρνούς (δημοτικός σύμβουλος, τ. Δήμαρχος Χίου) αφού αναφέρθηκε στην ανάγκη αναβάθμισης των υποδομών που είναι απαραίτητες για τη βιωσιμότητα του νησιού (νερό, ενέργεια, διαχείριση αποβλήτων κλπ) μέσα από «έξυπνες λύσεις», εστίασε στο οικιστικό πλούτο του νησιού, που καταρρέει λόγω της μετανάστευσης αλλά και της εγκατάλειψης που προκαλεί η αδυναμία συντήρησης. Ενας πλούτος που μπορεί να αξιοποιηθεί με μια λογική παρόμοια με την οποία συντηρήθηκαν τα σπίτια στα Μεστά στη δεκαετία του ’80 όταν η διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς συνδυάστηκε με την ανάπτυξη ενός ήπιου τουρισμού βασισμένου στους ανθρώπους του τόπου.
Ο Κώστας Τριαντάφυλλος (δημοτικός σύμβουλος, τ. Βουλευτής Χίου) αναφέρθηκε στα πλεονεκτήματα, στις μοναδικότητες της Χίου, που, πέρα από τη μαστίχα με το Μουσείο της, δεν έχουν αξιοποιηθεί ώστε η Χίος των 4 εποχών να γίνει πραγματικότητα: ο Ομηρος με το «Κέντρο Ομηρικής Προβολής», η ιστορία του νησιού με την ανάδειξη των τοπόσημων της (πχ. για τη πόλη το Λοβωκομείο, το Κάστρο, το κέντρο Καλουτάς) και η Ναυτοσύνη. Σε ότι αφορά στη Ναυτοσύνη, η δημιουργία του «Chios Marine Forum» που θα συνδυάζει την ανάδειξη της μακρόχρονης παράδοσης (με τη διασύνδεση με τα μουσεία) και το σήμερα της ναυτοσύνης με έμφαση στην εκπαίδευση. Σε συνδυασμό μάλιστα με ένα σχέδιο λειτουργικών αστικών αναπλάσεων και διάσωσης κτιρίων θα υπάρξει η αναγκαία αναζωογόνηση στις εκτός πόλης περιοχές και ειδικά στη Βόρεια Χίο.
Ο Μανώλης Στάθης (δημοτικός σύμβουλος) συμπλήρωσε ότι ανάπτυξη δεν είναι οι δρόμοι όπως τις προηγούμενες δεκαετίες, ενώ η μη αξιοποίηση υποδομών που χρηματοδοτήθηκαν (Λιμένας Μεστών, Σαλβάκικο, Κέντρο Καλουτάς, Πύργος Πιτυούς, Κέντρο Αίπους, Βίγλες κλπ) έχει στερήσει από τη Χίο από κεφάλαιο που επενδύθηκε και έμεινε αδρανές με την ευθύνη των τοπικών φορέων. Επιβεβαίωσε τους προηγούμενους ομιλητές τόσο σε ότι αφορά τις δυνατότητες της βιβλιοθήκης Κοραή και του Κέντρου Ομηρικών Σπουδών μέσα από μια λογική ανάπτυξης της δημιουργικής οικονομίας, μέσα σε μια γενικότερη προσέγγιση για παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας, ενώ υπογράμμισε ότι χρειάζεται η κινητοποίηση των τοπικών κοινωνιών σε θέματα κλιματικής αλλαγής μέσα από τη δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων δημιουργώντας ΚΟΙνωνικές Συνεταιριστικές ΕΠιχειρήσεις (ΚΟΙ.Ν.ΣΕΠ.).
Η Γιούλα Αργυρούδη (περιφερειακός σύμβουλος) εστιάστηκε στο δημογραφικό πρόβλημα και τη σύνδεση του με την ανάγκη αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου του νησιού από χαμηλής σε υψηλής εξειδίκευσης ώστε να μπορούν να παραχθούν υπηρεσίες και προϊόντα καινοτόμα, πράσινα, ψηφιακά που να ενσωματώνουν τη γνώση. Υποστήριξε ότι αυτό καθιστά αναγκαία την άμεση παρέμβαση της Περιφέρειας στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση (ΕΕΚ) σε ότι αφορά τις ειδικότητες που υλοποιούνται στα νησιά μας σε ΕΠΑΛ και ΙΕΚ, αλλά και στα προγράμματα δια βίου μάθησης, ενώ η συστηματική συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και η ενεργοποίηση της αναπτυξιακής έλικας μόνο οφέλη θα φέρει στις κοινωνίες. Η κ.Αργυρούδη υποστήριξε ότι ο αναπτυξιακός σχεδιασμός για μετάβαση στη βιώσιμη ανάπτυξη πρέπει να περιλαμβάνει και δράσεις διαχείρισης του περιβάλλοντος για να μειωθούν οι κίνδυνοι φυσικών καταστροφών και ερημοποίησης, υπογραμμίζοντας ότι όπως στη περίπτωση της μαστίχας όπου η ζήτηση του προϊόντος σε ψηλές τιμές έφερε και νέες φυτεύσεις, έτσι πρέπει να συμβεί και σε άλλες καλλιέργειες ώστε να σταματήσει η τάση για ερημοποίηση.
Ο Παντελής Μπουμπάρης (κοινωνιολόγος, υπεύθυνος προγραμμάτων κατάρτισης) εστιάστηκε στην εξωστρέφεια που πρέπει να δείξει η τοπική επιχειρηματικότητα και κοινωνία ώστε με τη χρήση των εργαλείων των Τεχνολογιών Πληροφόρησης και Επικοινωνίας να αντιμετωπίσουμε μέσω της ψηφιοποίησης της οικονομίας και της κοινωνίας και τους ειδικούς περιορισμούς-εμπόδια που συνεπάγεται η νησιωτικότητα. Η δημιουργία ενός περιφερειακού μηχανισμού διάγνωσης και πρόγνωσης των αναγκών σε δεξιότητες θα συμβάλει ιδιαίτερα προς αυτή τη κατεύθυνση.
Η Αντιγόνη Μαϊστράλη (οικονομολόγος, Πρόεδρος Ενωσης Ξενοδόχων Χίου) υποστήριξε ότι οι αλλαγές που καταγράφονται στη τουριστική ζήτηση και ενισχύθηκαν από την πανδημία είναι η στροφή σε εξατομικευμένες διακοπές, η γαστρονομία που σέβεται τη τοπική πρώτη ύλη, η αναζήτηση λιγότερο αναπτυγμένων προορισμών όπως η Χίος σε μια προσπάθεια για τουρισμό ευζωίας ώστε να υπάρξουν ευτυχισμένοι πολίτες.
Στο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει το Πανεπιστήμιο Αιγαίου στη διαμόρφωση ενός σχεδίου για την βιώσιμη ανάπτυξη αναφέρθηκε στη παρέμβαση της η Μαρία Λεκκάκου (Κοσμήτορας της Σχολής επιστημών διοίκησης του Πανεπιστημίου Αιγαίου) μέσω της διασύνδεσης με τη τοπική κοινωνία όπως σχεδιάζεται με την ίδρυση του Κέντρου Τεχνολογικής Ερευνας, Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας με έμφαση στη Γαλάζια και Ψηφιακή Ανάπτυξη με έδρα το Γ.Καλουτάς, ενώ η συνεργασία τεσσάρων νησιωτικών Πανεπιστημίων σε θέματα όπως η υγεία κι η βιοτεχνολογία, οι ΤΠΕ, η ενέργεια, οι μεταφορές, τα υλικά, το περιβάλλον και η αγροδιατροφή ενδιαφέρει ιδιαίτερα την ΠΒΑ.
Στη συνέχεια έγιναν τοποθετήσεις από τους Ανδρέα Μιχαηλίδη, Σταύρο Μιχαηλίδη, Τάσο Ποδιά, Γιάννη Μαλαφή, Πάρι Βελλιανίτη, ενώ εντύπωση έκανε η τοποθέτηση ενός νέου, του Γιώργου Μπάμπη που επισήμανε ότι η συζήτηση για το μέλλον της Χίου, γίνεται εν απουσία του μέλλοντος της Χίου που είναι οι ίδιοι νέοι. Τόνισε ότι οι νέοι βλέπουν μπροστά τους αδιέξοδα και καμία βοήθεια για να βγουν από αυτά αφού το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα όχι απλά δεν τους ακούει, αλλά δεν τους βλέπει καν.
Ποιά συμπεράσματα μπορούν να βγουν από τη συνάντηση με τίτλο «ΧΙΟΣ 2030: ποιες αναπτυξιακές προτεραιότητες για τη νέα προγραμματική περίοδο» που προκάλεσε η ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΠΟΛΙΤΩΝ; Ότι το μήνυμα που είχε βγει από το Αναπτυξιακό Συνέδριο του 2018 «καν’ το όπως η μαστίχα», δηλαδή η αναγκαιότητα για αξιοποίηση των τοπικών πόρων παράγοντας προϊόντα και υπηρεσίες ποιότητας ενσωματώνοντας εξειδικευμένη εργασία, είναι πάντα επίκαιρο. Οσοι το έχουν ακολουθήσει έχουν πετύχει και χρειάζεται να γενικευθεί σε όλους τους τομείς της παραγωγής με τη στήριξη της αυτοδιοίκησης μέσα από έναν σταθερό και ολοκληρωμένο σχεδιασμό. Αν δεν γίνει αυτό, τότε η οικονομία θα συνεχίσει να συρρικνώνεται, οι θέσεις εργασίας θα είναι όλο και πιο σπάνιες, χαμηλών προσόντων, προσωρινές, κακοπληρωμένες και χωρίς προοπτική. Και όσο τα φώτα θα σβήνουν, τα έργα «ανάπτυξης» θα παραμένουν χωρίς χρήστες.
