Γράφει ο Παντελής Μπουγδάνος, Περιφερειακός Σύμβουλος Χίου, τ. Αντιπεριφερειάρχης Χίου
«Κατόπιν γενικής επιθέσεως ο εχθρός περικυκλωθείς παρεδόθη άνευ όρων. Περιήλθον
εις χείρας μας 1800 αιχμάλωτοι, άπειρα πολεμοφόδια και δύο πυροβόλα»
Χίος, 21 Δεκεμβρίου 1912 – Νικόλαος Δελαγραμμάτικας προς το Υπουργείο των Στρατιωτικών της Ελλάδος.
Μετά από αυτήν την αναφορά και το πρωτόκολλο παράδοσης της Χίου στους Έλληνες την 21η Δεκεμβρίου 1912, το νησί μας πέρασε σε μια νέα σελίδα της νεότερης ιστορίας του που είναι γεμάτη από αγώνες και θυσίες. Αποκτά, λίγο πριν τα Χριστούγεννα του ’12, την πολυπόθητη Ελευθερία, καταφέροντας με τη συμβολή των Ελληνικών απελευθερωτικών στρατευμάτων, εθελοντών και του γεμάτου ηρωϊσμό ντόπιου χριστιανικού πληθυσμού, να περικυκλώσει ασφυκτικά τις δυνάμεις του Ζιχνή Μπέη, ο οποίος μετά την απελευθέρωση της 11ης Νοεμβρίου 1912, αρνήθηκε την παράδοσή του, συνεχίζοντας τις αιματηρές μάχες.
Η νικηφόρα αυτή έκβαση «έγραψε» και το οριστικό τέλος της μακροχρόνιας σκλαβιάς στους Οθωμανούς και των δεινών των προγόνων μας, οι οποίοι παρά ταύτα φέρθηκαν με υποδειγματική ανθρωπιά στους αιχμαλώτους αναχωρούντες Τούρκους.
Είναι ηθική υποχρέωσή μας να θυμόμαστε και να τιμούμε όπως αρμόζει, σε κάθε απρόβλεπτη συνθήκη όπως αυτή που βιώνουμε, τους ηρωικούς προγόνους μας για το αγαθό της λευτεριάς που μας εξασφάλισαν, το οποίο και μας επέτρεψε να χαράξουμε νέους δρόμους ανάκαμψης και προόδου στην αγκαλιά της μητέρας Πατρίδας.
Μια σκέψη, λίγη δάφνη και ένα λουλούδι στο Μνημείο που έχει στηθεί στο χώρο παράδοσης και υπογραφής του πρωτοκόλλου «Ελευθερίας» στις Καρυές, κάθε 21η Δεκεμβρίου είναι το ελάχιστο δείγμα τιμής και ευγνωμοσύνης προς αυτούς, με την ηθική υποχρέωση της αναδείξεως της ιστορικής μνήμης με κάθε πρόσφορο μέσο από τον κάθε Χιώτη και Χιώτισσα.